پشیمانی سیاه‌‌ها از بیرون انداختن سفیدها

فرارو- وقتی که تریسی موتینهیری، در کشت تنباکو به مشکل برخورد، برای کمک گرفتن به سراغ برخی از کشاورزان باتجربه رفت. تنها یک مشکل وجود داشت: آنها سفیدپوستند.
 
به گزارش فرارو به نقل ایندیپندنت، در زیمبابوه، زمین کشاورزی در مرکز درگیری‌های نژادی در این کشور آفریقایی قرار داشته است. پانزده سال پیش، دولت به بهانۀ غرامت دوران حکومت استعماری، شروع به گرفتن املاک از هزاران کشاورز سفیدپوست، و دادن آن به زیمبابوه‌ای‌های سیاه پوست کرد. اما حالا، تولیدات زراعی دچار رکود شده و زمین‌داران سیاه‌پوست در خفا به دنبال کمک سفیدپوستانی هستند که از زمین‌هایشان بیرون انداخته شده‌اند.
 
خانم موتینهیری، یک زمین‌دار سیاه‌پوست، می‌گوید: "مشکل این است که ما زمین داریم، اما آنها تجربه دارند. ما به کمک هم نیاز داریم."
 
رابرت موگابه، رییس‌جمهور زیمبابوه، هشدار داده است که همکاری با کشاورزان سفیدپوست، گامی به عقب است. موگابه با مبارزۀ میلیشیایی با حکومت اقلیت سفیدپوست به شهرت رسید. مبارزه‌ای نهایتاً در سال 1980 به استقلال زیمبابوه منتهی شد. موگابه، ماه گذشته دربارۀ افزایش شمار کشاورزان سفیدپوستی که در حال حاضر در مزارع سیاه‌پوستان مشاوره می‌دهند یا مدیریت امور را برعهده گرفته‌اند، گفت: "ما نمی‌توانیم برای آزاد کردن کشوری که آزاد کرده‌ایم، جنگی دیگر راه بیندازیم."

 
در نظر کسانی که املاکشان از آنها گرفته شده، سیاست اصلاحات ارضی موگابه، به مثابه دزدی بود. برای زیمبابوه‌ای‌های سیاه پوستی که از بازتوزیع زمین سود بردند، این امر عدالتی بود که بعد از نزدیک به یک قرن که گروه کوچکی از ساکنان بریتانیایی کنترل کشور را در دست داشتند، اجرا شد. مدتها به نظر می‌آمد که شکافی که میان این دو نگرش وجود دارد، قابل ترمیم نیست.
 
اما با سقوط اقتصاد کشور، حالا "شراکت" به روشی معمولتر بدل شده است. زمین‌داران سیاه‌پوست حقوق خود را نسبت به ملک حفظ می‌کنند، اما سود حاصل را با کشاورزان سفیدی که به عنوان مدیر یا مشاور در مزارع زندگی و کار می‌کنند و بعضاً ادوات کشاورزیشان را هم با خود می‌آورند، تقسیم می‌کنند.
 
در زمان استقلال در سال 1980، زیمبابوه محل زندگی 120000 سفیدپوست و بیش از هفت میلیون سیاه‌پوست بود، اما سفیدپوستان صاحب حدود نیمی از زمین‌های قابل کشت بودند، و سیاهان مجبور بودند تا با دستمزد پایین در مزارع سفیدپوستان کار کنند.
 
وقتی که دولت رابرت موگابه، بازتوزیع زمین‌های کشاورزی را در سال 2000 آغاز کرد، بزرگترین منافع نصیب هواداران حزب حاکم شد. این در حالی بود که بسیاری از دریافت‌کنندگان زمین، نمی‌دانستند چگونه باید کشاورزی کنند. کشاورزان سفیدپوست، که بسیاریشان می‌گفتند که آماده‌اند تا در فرآیندی منظم‌تر از اصلاحات زمین همکاری کنند، هیچ ماعوضی در مقابل زمین‌هایی که از آنها گرفته شد، دریافت نکردند. موگابه گفت: "اگر استعمارگران سفید، زمین را بدون اینکه پولی بابتش به ما بدهند از ما گرفتند، ما می‌توانیم، به طریق مشابه، همینطور زمین را از آنها بگیریم و پولی بهشان ندهیم."
 
در سال 1997، اقتصاد زیمبابوه از قویترین اقتصادهای قارۀ آفریقا بود. امسال، برطبق پیش‌بینی‌های دولت، رشد اقتصاد به 1.5 درصد خواهد رسید که از همۀ همسایگان این کشور پایین‌تر است. بر اساس آمار، اتحادیۀ کشاورزان تجاری، مابین سالهای 2000 تا 2009، درآمد کشاورزی حدود 8 میلیارد پوند کاهش یافته است. برنامۀ جهانی غذای سازمان ملل گزارش می‌کند که کشوری که زمانی لقب "سبد نان آفریقا" را یدک می‌کشید، امروز برای سیر کردن 25 درصد از جمعیت خود، بر کمکهای بین‌المللی متکی است.
 
اما در کشوری که هنوز اسیر تنش‌های نژادی است، رفتن به سراغ کشاورزان باتجربۀ سفیدپوست، راه حلی است که به سختی می‌توان عملی کرد.
 
خانم موتینهیری، پس از آنکه سعی کرد تا مزرعه‌اش را به سوددهی برساند و در این تلاش ناکام ماند، بدهی 130000 پوندی بالا آورد. او 185 هکتار زمین داشت، اما راهی برای بازپرداخت وام نداشت. بانکش پیشنهادی را با او مطرح کرد: استخدام کشاورزان باتجربۀ سفیدپوست.

 
مدیری که او استخدام کرد، کارمند ماشونالند توباکو، شاخۀ زیمبابوه‌ای غول تنباکوی آمریکایی به نام "Alliance One International" بود. خیلی زود پس از آنکه او در سال گذشته به مزرعۀ خانم موتینهیری آمد، معلوم شد که این دو شراکت دشواری در پیش دارند. خانم موتینهیری می‌گوید که کشاورز سابق، او را متهم کرد که زمین سفیدپوستان را دزدیده است و حاضر نشد که با پسر خانم موتینهیری کار کند. موتینهیری می‌گوید: "او مدام می‌گفت: "شما زمین ما را دزدیده‌اید." و من به او می‌گفتم: "نه، من بومی هستم. این زمین متعلق به ماست.""
 
مدیران ماشونالند گفته‌اند که شرکتشان دیگر آن کشاورز سفیدپوست را به کار نخواهد گرفت. کنت لانگلی، مدیر شرکت ماشونالند توباکو، می‌گوید: "من متوجه هستم که تنشهایی وجود داشته است. اما باور دارم که زیمبابوه‌ای‌ها می‌خواهند تاریخشان را پشت سر بگذارند."
 
برای کشاورزان سفیدپوستی که حالا بسیاریشان بدون زمین هستند، مشارکت شانسی برای بازگشت به کارشان به آنها می‌دهد. جان رابرتسون، اقتصاددانی که در حراره، پایتخت زیمبابوه حضور دارد، می‌گوید: "هر هفته چندنفری از آنها می‌پرسند که "دوست ندارید به مزرعه برگردید؟""
 
اما برخی از کشاورزان سفید می‌گویند که پذیرفتن این شغلها، باعث می‌شود که نظام اصلاحات ارضی‌ای که از نظر آنها ناعادلانه و با انگیزه‌های سیاسی بوده است، مشروعیت پیدا کند. پیتر استیل، از اتحادیۀ کشاورزان تجاری، می‌گوید: "هیچ کسی با عدالت اجتماعی مخالف نیست، اما چیزی که ما شاهد بودیم این بود که از اصلاحات ارضی به عنوان ابزاری برای جلب حمایت سیاسی استفاده شد."
 
بسیاری از کشاورزان سفیدپوست، پس از آنکه زمین‌شان از آنها گرفته شد، کشور را ترک کردند. اما صدها نفر باقی ماندند که یا به شهرها مهاجرت کردند یا در آنچه از زمینشان برایشان باقی مانده به کشاورزی مشغولند. در حال حاضر 300 کشاورز سفیدپوست بر روی زمین‌های خودشان کار می‌کنند. این رقم در سال 1980، 6000 نفر بود. بسیاری از آنها با مشکلات اقتصادی دست به گریبانند.
 
کشاورزان سفیدپوست حتی اگر علاقه‌ای به ایدۀ بازگشت به کشاورزی به عنوان مشاور را نداشته باشند، باز هم در کشور که با بحران اشتغال رو به روست، فرصت شغلی دیگری پیدا نخواهند کرد. یان فرگوسن، کشاورز سفیدپوستی که بخشی از ملکش را نگاه داشته است می‌گوید: "کار کردن در این جا شدیداً سخت شده است."

 
دولت زیمبابوه موضع چندان مشخصی در مورد شراکت سیاهان و سفیدها ندارد.
 
داگلاس مامبشورا، وزیر زمین و سکونت روستایی، در ماه ژانویه به یک روزنامه گفت: "شراکتها می‌تواند، شراکت سیاه با سیاه، سیاه با سفید، سیاه با زرد یا قرمز باشد. به شرطی که خود مردم در مورد مفاد قرداد موافق باشند." اما دو هفتۀ بعد، ظاهراً آقای مامبشورا دچار تغییر عقیده شد. برخی زیمبابوه‌ای‌ها معتقدند که موگابه به او تشر زده است. او در گفتگو با همان روزنامه، این بار گفت: "شراکت با سفیدها، چیزی است که ما به آن نه می‌گوییم. ما هرگز این اجازه را نمی‌دهیم."
 
هم برای کشاورزان سفیدپوست و هم برای زمین‌داران سیاه پوست، بعضی وقتها درک موضع دولت دشوار می‌شود. آقای لَانگلی می‌گوید: "مواضع دولت تاسف بار است. ما هیچ قصدی نداریم که دوباره زمین را پس بگیریم. همۀ تلاش ما این است که کشاورزی زیمبابوه را به جایگاه سابق بازگردانیم."
 
خانم موتینهیری، تایید دولت را برای استخدام کشاورزان سفیدپوست کسب کرده است. او و بسیاری دیگر می‌گویند که بدون کمک و تجهیزات، مزارعشان ویران خواهد شد. تمبا ملیسوا، عضو سابق پارلمان که به دنبال برنامۀ اصلاحات ارضی، صاحب زمین شده است، می‌گوید: "کشاورزان سیاه‌پوست به این نتیجه رسیده‌اند که فاقد ظرفیت کافی هستند. حتی اگر دولت دلش نخواهد این حقیقت را بپذیرد."