عوامل محیطی مذاکره

محمدعلی سبحانی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه در روزنامه شرق نوشت:

این دور از مذاکرات هسته‌ای سه ویژگی داشت که امید‌ها را نسبت به توفیق مذاکرات افزایش داد.

اول: با توجه به اختلافات داخلی در ایالات‌متحده که بین بخشی از کنگره و رییس‌جمهور پیرامون روند گفت‌وگو با ایران وجود داشت، در نهایت این اوباما بود که توفیق نسبی یافت تا جان تازه‌ای به مذاکرات بخشیده شود. در ایران نیز با اظهارات مقامات عالی‌رتبه نظام و حمایت بیشتری که از تیم مذاکره‌کننده صورت گرفت، معلوم شد طرف ایرانی تا چه‌حد برای پیشرفت مذاکرات، جدی است و در صورتی که شرایط برای شکل‌گیری توافقی که حقوق ایران در آن رعایت شود و هدف طرف مقابل، زورگویی نباشد، فراهم شود، امکان دستیابی به تفاهم وجود دارد.

دوم: حضور عناصر جدید که بار فنی تیم‌های مذاکره‌کننده را در دو طرف ایرانی و آمریکایی افزایش داده‌اند هرچند رویکردی جدید از حیث محتوایی به‌شمار نمی‌رود اما درعین‌حال علایم مثبتی را نشان می‌دهد که مذاکره‌کنندگان وارد مرحله تازه‌ای از راه‌حل‌ها شده‌اند. این حضور، مورد توجه رسانه‌ها و ناظران سیاسی و بین‌المللی قرار گرفته و افکارعمومی را برای رسیدن به توافق آماده کرده است.

سوم: این دور از مذاکرات، چه در سطح ١+٥ با ایران و چه در چارچوب ایران و آمریکا، با دقت و فشردگی بیشتری دنبال شده است. تعیین وقت جدید مذاکره، زمان قابل‌توجه مذاکرات و اظهارات وزرای خارجه دو کشور پس از مذاکراتی طولانی -که هردو از پیشرفتی هرچند اندک در روند آن سخن به میان آوردند- نشان می‌دهد با توجه به زمان نه‌چندان‌زیادی که برای رسیدن به توافق نهایی و امضای آن بر اساس زمان تعیین‌شده موردتوافق طرفین باقی مانده است، طرفین قصد دارند بدون فوت وقت گام‌های باقیمانده را نیز به پیش بردارند.

نتیجه: در تحلیل روند جاری مذاکرات باید اذعان کرد مذاکرات هفت کشور هنوز نهایی نشده است و نیاز به وقت و مذاکرات بیشتری احساس می‌شود. به‌ویژه باید توجه کرد که این مذاکرات هنوز مخالفان و «دلواپسان»ی دارد که از زاویه دیگری به این موضوع نگاه می‌کنند. جمهوریخواهان در آمریکا هرنوع پیروزی اوباما به عنوان رییس‌جمهوری دموکرات را برنمی‌تابند. اوباما می‌داند برای موفقیت در رسیدن به توافق با ایران لازم است پیش‌از انتخاباتی‌شدن «همه‌چیز» در آمریکا، این موفقیت را برای خود ثبت کند.

همچنین مذاکره‌کنندگان نباید مکر و حیله اسراییل را که خواهان شکست مذاکرات است، از نظر دور بدارند. رژیم تندرو حال‌حاضر اسراییل، هرگونه تفاهم- حتی به شکل محدود- میان ایران و آمریکا را موجب منزوی‌شدن خود ارزیابی می‌کند. در این‌سو نیز چنانچه مشاهده می‌شود، تندروهای داخلی و رقبای منطقه‌ای که خواهان انزوای ایران هستند، دست از تلاش خود برای تخریب مذاکرات برنداشته‌اند. درعین‌حال باید توجه داشت که فضای مذاکرات در جهت مثبت رو به پیشرفت بوده و امیدها برای نتیجه‌بخش‌بودن آن جهت نیل به توافق جامع افزایش یافته است.