همه باید استعفاء دهیم!

دکتر حسین آخانی (استاد زیست‌شناسی دانشگاه تهران) در گفتگو با فرارو گفت: هیچ‌یک از ما از این‌که اتفاق مربوط به ریزگردهای خوزستان سیاسی شود، استقبال نخواهیم کرد و نباید بکنیم. انتقاد به ریاست سازمان محیط‌زیست، نباید صرفا به این حوزه محدود شود، چرا که خانم معصومه ابتکار به عنوان رئیس این سازمان به تنهایی مقصر نیست و دولت، دستگاه‌های مختلف و به‌طور کلی سیاست‌های کلان ما در امر محیط زیست در همه زمان‌ها چنین حوادث محیط‌زیستی را منجر شده‌اند. اگر در عملکرد سازمان محیط زیست ضعفی وجود دارد این ضعف به دولت بازمی‌گردد.

آخانی همچنین در ادامه تصریح کرد: در کشور ما، بودجه ساخت یک سد 120 میلیارد تومان است، اما بودجه کل سازمان محیط‌زیست به 100 میلیارد تومان هم نمی‌رسد. بنابراین ما نمی‌توانیم صرفا این سازمان را که فاقد نیروی کارشناس و متخصص است مقصر بدانیم. دولت باید این سازمان را در برابر زیاده‌خواهی‌های وزارت نیرو، وزارت راه و سایر وزارتخانه‌های مرتبط تقویت کند، تا شاهد تحول در این سازمان باشیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به ضعف در عملکرد سازمان محیط زیست گفت: برای مثال سازمان محیط زیست اخیرا در رابطه با ساخت‌وسازی پارکی در بختگان موافقت خود را اعلام کرد، که از نظر قوانین موجود محیط‌زیستی غیرقانونی است. اما باید پرسید که به چه دلیل این سازمان برای چنین ساخت‌وسازی در برابر دستگاه‌های دیگر کوتاه آمد؟ پاسخ ضعیف‌بودن آن است و اینکه دولت و مجلس هر دو به آن قدرت لازم را نداده‌اند.

حسین آخانی اظهار کرد: اما اگر بخواهیم به‌شکلی ریشه‌ای‌تر درباره صدمات محیط زیستی توسط سیاست‌های موجود اشاره کنیم، باید بگوییم که تصمیمات از قبل‌ها وجود داشته‌اند. برای مثال تمام سدهایی که در منطقه زاگرس احداث شده‌اند، از دوران سازندگی آغاز شدند، در دوران اصلاحات ادامه داده شدند و تا به امروز همچنان ادامه دارند. در دولت پیشین به این دلیل که هزینه‌های هنگفتی در بخش نفت وجود داشت، این اقدامات به اوج رسیدند. با این وجود ما نمی‌توانیم این سیاست‌ها را به دولت پیشین نیز منتسب کنیم.

وی گفت: مقصر دانستن شخص و یا اقدام خاصی در حوزه محیط زیست، نوعی سیاسی‌کاری است که باید از آن فاصله گرفت. ما نباید یک دولت را مقصر بدانیم؛ آنچیزی که باید انگشت اتهاممان را به سمتش بگیریم سیاست‌های کلان ما بوده و هستند.

دکتر آخانی با اشاره به سخنان مشاور رئیس‌جمهور درباره کم‌آبی در ایران گفت: حسام‌الدین آشنا (مشاور رییس جمهور و سرپرست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری)، چندین ماه پیش در نشست "باید درباره آب گفتگو کنیم" جمله‌ای را بیان کردند که بسیار خوب بود؛ "باید از سیاست‌های آبی مان توبه کنیم". بنابراین این سیاست‌های کلان ما هستند که در حوزه محیط‌زیست مشکل ایجاد کرده‌اند.

این استاد دانشگاه درباره دلایل به‌وجود آمدن ریزگردها در خوزستان ادامه داد: طبق تحقیقاتی که من در دوران جنگ (سال 1365) و در 4 سال اخیر بر روی این منطقه انجام دادم، به‌وجود آمدن ریزگردهای خوزستان دلایل بسیاری داشته‌اند. منطقه جنوب خوزستان در حور شادگان، مابین ماهشهر و هندیجان و تالاب هورالعظیم طی این سال‌ها مورد دخالت‌های بسیاری واقع شده‌اند. قطع منابع آبی، انجام زه‌کشی‌های بزرگ توسط وزارت کشاورزی که دشت‌های شور این منطقه را خشک کرد، جاده‌سازی‌هایی که توسط وزارت راه در این منطقه انجام شد، صادر کردن مجوز بهره‌برداری از خاک این منطقه توسط وزارت صنایع و معادن، کشاورزی‌های ناموفق در این منطقه و ... بخشی از اقداماتی بودند که سبب خشکسالی خوزستان شدند.

آخانی همچنین گفت: منطقه خوزستان همانند یک بدن که سال‌ها از آن کار کشیده شده است، پس از زمانی بالاخره از پا افتاده است؛ همان‌چیزی که امروز ما در قالب مصیبت طبیعی با آن مواجه هستیم. برخلاف آنچه بسیار گفته شده، منشاء این ریزگردها بیش از آن‌که خارجی باشد، داخلی و نتیجه  اقدامات و سیاست‌های خودمان هستند.

وی با اشاره به اینکه نباید به‌دنبال یک مقصر بگردیم، تصریح کرد: درنتیجه، ما یک مقصر و یا چندین مقصر نداریم. باید صراحتا بگویم: همه مقصریم! از جمله خودِ من... از جمله تمام مهندسین و دانشگاهیان ما که در ساخت‌وسازهایی که به محیط زیست آسیب زده‌ دخیل بوده‌اند. اگر قرار باشد کسی در اینجا استعفاء دهید، باید بگویم "همه باید استعفاء دهیم!".

دکتر آخانی در انتها با تاکید بر تقویت سازمان حفاظت از محیط زیست گفت: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست باید بیش از آن‌که با دولت‌ها همراه باشند، با محیط زیست کشور همراهی کنند. همچنین دولت باید سازمان محیط‌ زیست را تقویت کند و افراد کارشناس و آشنا با شرایط محیطی کشور را جذب این سازمان کند و قوانین مربوط به محیط زیست باید تماما اجرا شوند، بدون آن‌که دستگاه‌های دیگر بتوانند در آن دخالتی داشته باشند.