چرا تهران بو می‌دهد؟

فاضلاب، زباله، عملیات ساختمانی، لجن و آلودگی جوی‌ها هر کدام می‌توانند محله‌ای را از بوی نامطبوع پر کنند. محله‌های تهران بسیاری از اوقات بهانه‌هایی از این دست برای ساطع کردن بوی نامطبوع در فضا دارند. جا‌به‌جا بوی زباله به خصوص در گرمای هوا به مشام می‌رسد. فاضلاب شهری به نوبه خود مشکلات و نارسایی‌هایش را به شهر و مشام شهروندان تحمیل می‌کند.

عملیات ساختمانی و قیرگونی هم همیشه در جریان است و فضای شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در هر نقطه از شهر یکی از عوامل هر از گاهی پیدا می‌شوند و در بعضی نقاط هم بوی نامطبوع حضور دایمی در فضا دارد.
 
اما چرا بوهای نامطبوع پایتخت را تا این حد فرا گرفته‌اند؟
گیتی اعتماد شهرساز و استاد دانشگاه در توضیح دلایل وجود بوهای نامطبوع در فضای شهر تهران به جهان صنعت می‌گوید: «سیستم فاضلاب شهر ما هنوز به کار نیفتاده است. خیلی از فاضلاب‌های خانگی وارد آب‌های سطحی می‌شوند. این مساله حتی در شمال شهر وجود دارد اما در جنوب شهر حادتر است‌ زیرا در خاک جنوب تهران ریزدانگی داریم. همچنین هر قطعه زمین 50-40 متر است و چاه‌ها خیلی نزدیک به هم هستند. به همین دلیل گاهی ریزش می‌کنند. ساکنان به این دلیل که چاه‌ها پر نشود در برخی نقاط فاضلاب را داخل کوچه‌ها روان می‌کنند که باعث به راه افتادن بوی نامطلوب می‌شود. بخشی از فاضلاب این خانه‌ها که به طور عمده برای حمام و آشپزخانه است در کوچه‌ها باعث آلودگی می‌شود.»
 
این استاد دانشگاه وجود کف روی سطح آب در جوی‌های کنار خیابان را نشانه وجود فاضلاب در آنها می‌داند و می‌افزاید: «سیستم فاضلاب چند سال است در شبکه‌های اصلی تهران اجرا شده‌ اما هنوز تصفیه‌خانه به خانه‌ها وصل نشده است. در واقع شبکه فاضلاب کشیده شده اما به خانه‌ها وصل نشده. در بسیاری از نقاط می‌بینیم که فاضلاب هنوز متصل به شبکه نیست و مشکلات بهداشتی از جمله بوی نامطبوع ایجاد می‌شود.»
 
اعتماد به وجود صنایع در داخل شهر به عنوان دلیل دیگر بویناک شدن فضای شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: «قانونی که می‌گوید همه صنایع باید به شعاع 100 کیلومتری بیرون از شهر برده شود هنوز اجرا نشده است و داخل شهر و خارج از آن با فاصله کم کارگاه‌های مختلفی می‌بینیم که ممکن است فعالیت آنها بویی در فضا منتشر کند. خود شهر هم به کارگاه ساختمانی تبدیل شده و مرتب ساخت‌و‌ساز و قیرگونی و انواع عملیات در آن است که علاوه بر آلودگی صوتی بو نیز تولید می‌کنند.»
 
گیتی اعتماد به زباله‌های شهری به عنوان یکی دیگر از عوامل تولید کننده بو در فضای شهر اشاره می‌کند‌ اما معتقد است بخشی از مشکل زباله‌ها ناشی از رفتار غلط شهروندان است: «متاسفانه ما سیستم بازیافت زباله را فقط در برخی قسمت‌ها داریم. من در سفری به برزیل متوجه شدم در این کشور مردم زباله‌ها را در 6-5 قسمت جداسازی و از مخازن مجزا استفاده می‌کنند. ما اینجا مشکل جداسازی را هم در خصوص فضای مورد نیاز داریم و هم در زمینه آموزش مردم. مردم باید آموزش ببینند که زباله‌ها را تفکیک و همچنین زباله‌ها را کم کنند. جدا از مساله زباله‌های خانگی و صنعتی، فرهنگ نریختن زباله در کوچه و خیابان هم به طور مطلوب جا نیفتاده و دیده می‌شود که مردم زباله‌های خود را از داخل اتومبیل به خیابان رها می‌کنند.»
 
این کارشناس شهرسازی آموزش درباره زبان قرار دادن زباله‌ها بیرون از منزل را ضروری می‌داند و می‌گوید: «در بسیاری از نقاط دنیا دیگر این طور نیست که شهرداری هر روز زباله‌ها را جمع آوری کند. بلکه مردم بخشی از کار را بر عهده می‌گیرند و مثلا جزیی از زباله‌ها در باغچه‌ها دفن می‌شود. این کار هزینه‌های نگداری شهر را کاهش می‌دهد و به بهداشت محیط کمک می‌کند.»

ماجرای بوهای عجیب و غریب شهر به اینجا ختم نمی‌شود. عدم پاکسازی جوی‌های آب و شکل گرفتن لجن در بعضی معابر از معضلات دیگری است که شهروندان تهرانی با آن رو به رو هستند. فصل گرم معمولا مزید بر علت‌ها می‌شود و شهر را در هجوم بوهای نامطلوب زندانی می‌کند، تهران بو می‌دهد. گاهی کمتر، گاهی بیشتر. شاید با رسیدن بادهای پاییزی پایتخت کمی نفس بکشد.

منبع: روزنامه جهان صنعت