طلسم «ویزای ایران»

بسته‌ی پیشنهادی لغو و تسهیل صدور ویزای ایران، شش‌ماه پیش به رییس‌جمهور داده شد و حالا در کمیسیون تخصصی دولت در حال بررسی است. این آخرین خبری است که رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از نتیجه‌ی وعده‌ی دولت درباره‌ی لغو و تسهیل صدور ویزا داده است.

لغو و تسهیل صدور ویزای ایران با هدف روان‌سازی سفر ایرانی‌های مقیم خارج از کشور و همچنین گردشگران خارجی، از نخستین شعارهای‌ «حسن روحانی» در روزهای آغاز ریاست‌ جمهوری‌اش بود که پس از سفر به نیویورک و دیدار با جمعی از ایرانیان مقیم آمریکا،‌ نقش پررنگ‌تری به خود گرفت، تا حدی که اعلام آن بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی داشت و حتی بازار گردشگری ایران را از حالت انفعال خارج کرد.

هیئت دولت با صدور مصوبه‌ای در 15 آبان‌ماه 1392‌، تشکیل کارگروه ویژه‌ی «تعیین کشورهای هدف برای اعمال مقررات لغو ویزا و تسهیل و صدور ویزای گردشگران» را برعهده‌ی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گذاشت و قرار شد، وزارتخانه‌هایی مانند امور خارجه‌، کشور‌، اطلاعات و سازمان توسعه‌ی تجارت، نمایندگان تام‌الاختیار خود را به این کارگروه معرفی کنند تا با هدف تهیه‌ی فهرستی از کشورهای هدف برای تسهیل در صدور یا لغو ویزای ایران یا اتخاذ تصمیم‌هایی برای روان‌سازی سفر گردشگران خارجی تشکیل جلسه دهند و به تصمیم‌گیری برسند.

سه اولویت برای این کارگروه ویژه تعیین شد؛‌ کشورهایی که ایران به‌طور عام با آن‌ها لغو روادید می‌کند. کشورهایی که گردشگران آن‌ها با تور رسمی به ایران سفر می‌کنند و شامل لغو روادید می‌شوند و کشورهایی که صدور روادید برای آن‌ها تسهیل می‌شود. در نهایت، چند پیشنهاد از این کارگروه ویژه خارج شد‌؛ تعیین فهرست برخی کشورها برای صدور ویزای فرودگاهی‌، لغو ویزا برای گردشگران سلامت در صورت توافق‌ دستگاه‌های مرتبط، صدور ویزای رایگان برای تورگردانان خارجی که با هدف آشنایی به ایران سفر می‌کنند‌، افزایش مدت زمان اعتبار ویزای فرودگاهی، تعیین کشورهایی که یک‌طرفه می‌توان با آن‌ها لغو ویزا داشت و صدور ویزای الکترونیکی.

مرتضی رحمانی‌موحد - معاون گردشگری کشور - اسفندماه سال 1392 اعلام کرد که بسته‌ی پیشنهادی این کارگروه ویژه را که با نظر نمایندگان نهادها‌، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دخیل در موضوع ویزا تهیه شده، به رییس‌جمهور تحویل داده‌اند. او قبل از آن هم اعلام کرده بود، تا پایان سال (1392) خبرهای خوشی درباره‌ی لغو و تسهیل ویزای ایران اعلام می‌شود.

این همان قراری بودی که در روزهای نخستین مطرح شدن موضوع لغو ویزا گذاشته شد، یعنی تا پایان سال 92، فهرستی از کشورهایی که می‌توان با آن‌ها لغو یا تسهیل صدور ویزا داشت‌، اعلام شود.

حالا شش‌ماه از آغاز سال 1393 می‌گذرد؛ ولی هنوز هیچ خبر خوشی درباره‌ی ویزای ایران اعلام نشده است. هیئت دولت آن‌چنان که رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفته، هنوز در حال بررسی این موضوع در کمیسیون تخصصی است.

مسعود سلطانی‌فر - معاون رییس‌جمهور - در این‌باره گفته است: چیزی که به کمیسیون تخصصی دولت می‌رود‌، با توجه به ضرورت گرفتن استعلام از دستگاه‌های مختلف و هماهنگی‌ها‌، ممکن است از یک تا شش‌ماه طول بکشد. این‌گونه قضایا ظرف زمانی ندارد؛ ولی ما مصر هستیم تا با مصوبه‌ی هیئت وزیران، زمان ویزای فرودگاهی را از دو هفته به یک‌ماه برسانیم.

معاون گردشگری او هم در آخرین اظهار نظرش درباره‌ی ویزا، گفته است‌: این طرح در هیئت دولت و در جلسات متعدد در حال بررسی است.

این سخنان یک پرسش را ایجاد می‌کند‌؛ اگر قرار بود پیشنهادهایی که از یک کارگروه «کاملا تخصصی» با نمایندگانی «تام‌الاختیار» از دستگاه‌های دخیل در موضوع ویزا خارج می‌شود، در جلسات متعدد هیئت دولت، یک‌بار دیگر بررسی و از همان دستگاه‌ها که نمایندگان‌شان در آن کارگروه حضور داشتند‌، دوباره در این‌باره استعلام گرفته شود‌، پس تصویب آن کارگروه ویژه و تعیین نمایندگان «تام‌الاختیار» چه ضرورتی داشت؟

یقینا قوانین مربوط به صدور ویزا یک موضوع امنیتی و حساس برای هر کشوری است؛ اما قطعا رییس دولت که زمانی رییس شورای امنیت ملی نیز بوده، با علم به این موضوع و شرایط و ضوابط کشور، وعده داده که صدور ویزای ایران را تسهیل کند.

نکته‌ی قابل تأمل دیگر این است که کارگروه ویژه در مدت چهارماه (از آذر تا اسفند 1392) به نتایجی رسید که قطعا نمایندگان دستگاه‌های حاضر در این کارگروه مانند وزارت اطلاعات، کشور، امور خارجه و سازمان‌های میراث فرهنگی و گردشگری و توسعه‌ی تجارت‌، شرایط کشور را پیش از ارائه‌ی این پیشنهادها در نظر گرفته بودند، پس اکنون چه دلیلی دارد که یک کمیسیون دیگر در هیئت دولت، شش‌ماه وقت صرف بررسی دوباره‌ی آن پیشنهادها کند؟

دولت درباره‌ی موضوع ویزا که نخست پُرشور خبرش را اعلام کرد، حالا چنان با تأمل و به آهستگی در حال تصمیم‌گیری است که با فرارسیدن پاییز، به‌عنوان دومین مقطع زمانی از نظر ورود بیشترین تعداد گردشگر خارجی به ایران، شرایط صدور ویزای ایران، بویژه ویزای فرودگاهی، آن هم با محدودیت‌هایی که دارد، برای این گروه از گردشگران، به‌نظر مسأله‌ساز خواهد شد.