فرارو- روزنامه تایمز هندوستان در مقاله ای به تحلیل روابط دوجانبه ایران و هند و نیز نقش دهلی نو در تعاملات تهران - واشنگتن، پس از روی کار آمدن باراک اوباما پرداخته است.
به گزارش سرویس بین الملل فرارو، این روزنامه نوشته است: برای فرهنگ های باستانی كه عادت دارند بر حسب قرون فكر كنند، گذشته اغلب روشن، حال مبهم و آینده نامشخص است.
محمود احمدی نژاد رییس جمهوری اسلامی ایران در بهار 2008 در دو مورد اظهار نظر كرد كه این طرز فكر را مورد تأكید قرار می دهد. اولین اظهار نظر در باره زمان حال بود – "آمریكا، آن آمریكای سابق نیست. یك قدرت در حال سقوط است." اظهار نظر دیگر درباره آینده بود – "فكر نمی كنم (آمریكایی ها) اجازه بدهند آقای اوباما رییس جمهور آن كشور شود."
داوران هنوز در مورد اظهار نظر اول رأی نداده اند ولی احمدی نژاد در مورد دوم كاملا اشتباه كرد. حتی با این وجود، شهردار سابق پایتخت ایران توانست نكته ای را بیان دارد. اظهارات وی در تهران ایراد نشد بلكه در دهلی بیان گردید. این اولین سفر او به هند بود و توانست آمریكا را به موازنه هند-ایران بكشاند.
ایالات متحده از اول فوریه 1979 روزی كه آیت الله خمینی در فرودگاه تهران پیاده شد، در روابط هند-ایران یك عامل بوده است. به زودی پس از آن سفارت آمریكا در تهران مورد یورش قرار گرفت و این نقطه عطفی در روابط هند-ایران بود. دهلی نو در آن روزها که روابط گرمی با اتحاد جماهیر شوروی داشت، شاه را دست نشانده آمریكایی تلقی می كرد. ولی كارشناسان می گویند قبل از انقلاب (اسلامی)، لایه های مختلفی در روابط دوجانبه وجود داشته است.
گلشان دایتی، كارشناس امور ایران دانشگاه جواهر لعل نهرو در دهلی می گوید "حتی در زمان شاه، با وجودی كه وی در جنگ های 1965 و 1971 جانب پاكستان را گرفت، روابط مان عادی بود. ما مشكل خاصی با ایران نداشتیم. در حقیقت، بعد از انقلاب، وقتی ایران شروع به صحبت كردن برای تمامی جهان اسلام كرد، كمی مشكل پیدا كردیم. حالا ایران دوباره ایران است و همه چیز بین دو كشور عادی است."
در واقع، همه چیز در حال تغییر است. باراك اوباما رییس جمهور آمریكا لحن آشتی جویانه ای در قبال دنیای اسلام اتخاذ كرده است و گفته می شود در نظر دارد نامه ای برای رهبری ایران بنویسد. ولی ایرانیان در مورد این ژست ها چندان هیجان زده نیستند. یك دیپلمات ایرانی می گوید "هنوز خیلی زود است كه بگوییم چه چیزی ممكن است رخ دهد." پروفسور دایتی با این گفته موافق است و می گوید "به نظر من تغییر فاحشی در سیاست خارجی آمریكا در خاورمیانه رخ نمی دهد. اگر اوباما قول های دوران مبارزاتی خود را حفظ كند، در آن صورت امكان دارد تمامی معادلات عوض شوند."
باشد كه چنین شود. ولی هند نمی تواند اجازه دهد تنش های ایران-آمریكا بر روابط آن با ایران تأثیر بگذارد. بسیاری از منافع هند در خطر می افتد: خط لوله گاز و امنیت انرژی ، روابط راهبردی و دفاعی، گفت وگو با دنیای اسلام، جاده های منتهی به آسیای مركزی و افغانستان، و افراط گرایی و تروریسم مذهبی. برخی از كارشناسان و دیپلمات های هندی معتقدند كه هند باید آمریكا را از معادله هند-ایران خارج كند.
ورود آمریكا به این معادله بین سال های 2001 و 2003 رخ داد و آن زمانی بود كه آتال بهاری نخست وزیر هند برای امضای "بیانیه تهران" به ایران رفت و رییس جمهور محمد خاتمی برای امضای "بیانیه دهلی" به هند آمد. به گفته یك دیپلمات هندی كه در تهیه هر دو بیانیه شركت داشته است "این دو بیانیه ، دامنه وسیعی از مسائل را از تروریسم تا همكاری دفاعی تحت پوشش قرار می دادند. ولی در سال 2005 هند شروع به دادن رأی مخالف علیه ایران در نشست های آژانس بین المللی انرژی هسته ای در وین كرد و روابط به شدت آسیب دید. پرفسور دایتی دوران بین صدور دو بیانیه را به عنوان "بهترین ایام در روابط مان به عنوان دو كشوری كه صحبت از همكاری دراز مدت كردند" می نامد.
زمانی كه هند شروع به مذاكره در مورد یك معامله هسته ای با آمریكا كرد و سفیر آمریكا در دهلی انعقاد آن پیمان را با حمایت هند از بردن مسئله هسته ای ایران به سازمان ملل مرتبط دانست، این "دوستی" بلند مدت در سال 2006 تیره گردید.
وقتی هند به طرح سازمان ملل برای تحت فشار قرار دادن ایران جهت دست كشیدن از جاه طلبی های هسته ایش رأی داد، روابط دو جانبه از مسیر خارج شد. دیپلمات هندی مزبور می گوید "قرارداد خط لوله گاز در آن زمان بی نتیجه ماند و اكنون تقریبا به كلی مسكوت مانده است. این یك عقب نشینی شدید برای نیازهای انرژی ، سیاست های راهبردی و مبارزه ما علیه تروریسم است."
سی امین سالگرد انقلاب ایران با رویدادهای بزرگی آغاز شده است – شروع به كار یك رییس جمهور سیاه پوست در آمریكا، حملات اسراییل به غزه، تنش بین هند و پاكستان ، ظهور مجدد طالبان در افغانستان، نوسانات در قیمت های نفت، بحران غیر قابل كنترل در انرژی در سراسر جهان و كشمكش دشوار و فزاینده هند علیه افراط گرایی مذهبی. این مسائل برای هند و ایران حائز اهمیت می باشند. اگر چه روابط بین دو كشور به مدت سه دهه دچار تنش بوده است، ولی شاید اولین آزمایش واقعی آن در آینده ای نزدیك و زمانی صورت بگیرد كه آمریكای تحت رهبری اوباما سعی كند رویكرد جدیدی در قبال ایران به وجود آورد.
