کدام بخش از سخنان روحانی ناراحت‌کننده بود؟

يک روزنامه‌نگار و استاد رشته‌ی ارتباطات درباره‌ی سخنان رییس‌جمهور در اختتامیه‌ی بیستمین جشنواره‌ی مطبوعات و خبرگزاری‌ها گفت: صحبت‌های رییس‌جمهور واکنش و بازتاب مثبت و گسترده‌ای داشت؛ واکنشی که برخی رسانه‌ها نشان دادند، حق آن‌ها بود، اما برای من این پرسش ایجاد شده که کدام بخش از صحبت‌های آقای روحانی برای برخی ناراحت‌کننده بود؟

به گزارش ايسنا، با بیان این‌که جامعه‌ی رسانه‌ای منتظر بود تا از دولت اعتدال درباره‌ی رسانه‌ها صحبت‌های شفافی داشته باشد، اظهار کرد: این صحبت‌ها از دیدگاه مقام عالی اجرایی که شخصیتی فرهنگی و حقوقی نیز هست، بیان شد و من معتقدم به این انتظار پاسخ داده شد.

او ادامه داد: صحبت‌های رییس‌جمهور در اختتامیه‌ی بیستمین جشنواره‌ی مطبوعات با بازتاب مثبت و گسترده‌ای روبه‌رو شد که به واقع، منطبق بر رأیی بود که مردم در انتخابات یازدهمین دوره‌ی ریاست جمهوری به او دادند و یک همگرایی میان رأی مردم و این بازتاب مثبت وجود داشت.

همچنین این صبحت‌ها با واکنش منفی برخی رسانه‌ها مواجه شد، البته حق آن‌ها بود که نظرشان را بیان کنند.

رضاییان با تأکید بر این‌که صحبت‌های آقای روحانی درباره‌ی رسانه‌ها، یک گزاره‌ی حقوقی بود که می‌توانست از زبان هر کسی بیان شود، تصریح کرد: او به این موضوع اشاره کرد که همه‌ی رسانه‌ها در برابر قانون برابرند و نباید خود را برتر بدانند. این حرف فی‌نفسه یک گزاره‌ی حقوقی است.

به این معنا که همه‌ی افراد در برابر قانون برابرند و هیچ رسانه‌ای از مناسبات ویژه برخوردار نیست. بنابراین چنین صحبتی نباید واکنش منفی به‌دنبال داشته باشد.

این استاد رشته‌ی ارتباطات با اشاره به نظریه‌ی «هارولد لاسول» که در آن، پنج پرسش روزنامه‌نگاری را مطرح می‌کند، گفت: از نظر من، باید دو پرسش دیگر به این پنج پرسش اضافه شود؛ یکی این‌که «چه کسی می‌گوید» به دو قسمت ناشر و اسپانسر و «سازندگان پیام» از موضع سردبیری به آن نظریه اضافه شود.

نکته‌ی بعدی این‌که پیام «با چه بازخوردی است» باید این نکته را هم داشته باشد که پیام «با چه باوری است». به این دلیل که اگر «بازخورد» به «باور» نرسد یک دور تسلسل باطل ایجاد می‌کند.

رضاییان با بیان این‌که برخی واکنش‌ها نسبت به سخنان آقای روحانی پایه‌ای نداشتند، اظهار کرد: اساسا رسانه‌ها زمانی می‌توانند خود را برابر بپندارند و خود را در برابر قانون و مخاطب مسوول بدانند که معتقد باشند، پیامی ارسال می‌شود که هدف آن، باور مخاطب است.

رسانه‌های ما برای رسیدن به این نقطه باید از زیر سایه‌ی سیاست به زیر سایه‌ی فرهنگ بیایند. این نقطه‌ای بود که آقای روحانی به‌درستی روی آن انگشت گذاشت.

وی تأکید کرد: در کشور ما، مادامی که لایحه‌ی نهادینه کردن احزاب پیش نرود و همچنان رسانه‌ها نقش احزاب را بازی کنند، این دژهای پولادین ایجاد می‌شود و این نقدها نیز ادامه دارد.

اساسا رسانه وقتی کارکرد حرفه‌ای خود را از دست بدهد، طبیعی است که با کوچک‌ترین اشاره‌ای ناراحت شود.

این روزنامه‌نگار با طرح این پرسش که چه زمانی رقابت حرفه‌ای رسانه‌ای ایجاد می‌شود؟ توضیح داد: در فرانسه، دو روزنامه‌ی معروف «لوموند» و «لوفیگارو» در تولید خبر با یکدیگر رقابت می‌کنند و رقابت حرفه‌ای دارند.

در کشور ما، رسانه‌ها زمانی به این رقابت می‌رسند که برابر باشند و از مصونیت‌های خاص برخوردار نباشند و این، زمانی محقق می‌شود که رسانه‌ها فلسفه‌ی واقعی خود را پیدا کنند.

او ادامه داد: متأسفانه میدان بازی رسانه‌های ما دو بخش شده است؛ میدان بازی رسانه‌های حرفه‌ای «مخاطب» و میدان بازی رسانه‌های سیاسی «جریان‌های سیاسی» است که همین جریان‌های سیاسی موجب می‌شوند که در برخی رسانه‌ها نگاهی سیاسی حاصل شود، در حالی که این نگاه باید جراحی شود.

به همین دلیل است که اگر انتقادی به‌درستی بیان می‌شود، واکنش درپی دارد.

رضاییان با اشاره به این‌که یکی دیگر از ملزومات جایگاه حرفه‌ای رسانه‌ها، اصل مهم «آزادی بیان» است، گفت: رسانه‌ها باید در چارچوب مسوولیت اجتماعی، آزادی بیان داشته باشند. وقتی گفته می‌شود آزادی بیان، یک کارکرد روشن از رسانه‌ ارائه می‌شود. متولیان رسانه در دولت باید در این زمینه مواضع خود را شفاف کنند.

آن‌گونه که به‌نظر می‌رسد، یک نوع واگرایی در مجموعه‌ی متولیان امر رسانه در دولت وجود دارد که ما به‌طور شفاف نمی‌بینیم آن‌ها با سخنان رییس‌جمهور هم‌صدا باشند.

وی افزود: باید در عملکرد دستگاه‌های متولی رسانه در دولت شفافیت به‌وجود آید تا ما فقط یک صدا را بشنویم و به سمتی برویم که آزادی بیان محقق شود.

این روزنامه‌نگار با اشاره به صحبت‌های رییس‌جمهور درباره‌ی این‌که منتقدان دولت باید آزاد باشند و فضای باز و سالمی به‌وجود آید، تأکید کرد: وقتی می‌گوییم انتقاد، منظورمان چیست؟

امروز «روزنامه‌نگاری تحلیلی» می‌گوید، انتقاد، پیگیری عناصر چگونگی و چرایی خبر با نگاه کارشناسی است.

او ادامه داد: رسانه‌های ما، چه منتقد دولت و چه موافق آن، باید بدانند انتقادات‌شان حتما باید مبنای کارشناسی داشته باشد.

کارشناس به کسی گفته می‌شود که دانش و اطلاعات کافی را درباره‌ی یک موضوع داشته باشد، آن شخص قدرت تحلیل دارد و می‌تواند صاحب‌نظر باشد.

فضای باز انتقادی زمانی محقق می‌شود که خبرنگاران ما خودشان را به سمت روزنامه‌نگاری کارشناسی ببرند. باید توجه داشت که نیش و کنایه زدن، انتقاد نیست.

رضاییان با اشاره به تأکیدهای رییس‌جمهور مبنی بر لزوم افشاگری رسانه‌ها، اضافه کرد: میان اطلاعات پنهان و اطلاعات کتمان، تفاوت وجود دارد؛ اطلاعات پنهان در همه جای دنیا در اختیار سازمان‌های اطلاعاتی است و از طریق آن‌ها پیگیری می‌شود، اما اطلاعات کتمان‌شده، حق خبرنگاران و رسانه‌هاست.

رسانه‌ی افشاگر حق دارد به‌سراغ این اطلاعات برود و آن‌ها را پیگیری کند، البته به شرط این‌که باز هم نگاه کارشناسی داشته باشد.