قیمت حامل های انرژی باید افزایش یابد

فرارو- قرار است از ابتدای سال آینده مرحله دوم طرح هدفمند کردن یارانه ها توسط دولت اجرا شود. در فاز دوم و طبق مصوبه مجلس درآمد دولت از محل افزایش قیمت حامل های انرژی 48 هزار میلیارد تومان تعیین شده است.

این موضوع موجب نگرانی برخی کارشناسان شده و معتقدند با افزایش قیمت حامل های انرژی باید منتظر تورم شدیدی در اقتصاد باشیم. حسین راغفر در این باره می گوید: «افزایش قیمت حامل های انرژی حتی اگر به بهترین شیوه هم مدیریت شود، افزایش شدید قیمت ها را به دنبال خواهد داشت.» (متن کامل صحبت های راغفر را اینجا بخوانید.)

همچنین محمد خوش چهره معتقد است: «لذا این دولت هم قصد دارد مانند دیگر دولت ها ضعف مدیریت تولید حامل های انرژی و مدیریت توزیع آن را با افزایش قیمت جبران کند، در حالی که اگر به رفع ضعف های خود بپردازد و جلوی قاچاق انرژی را بگیرد به منابع گسترده ای دست پیدا می کند که دیگر نیازی به شوک قیمتی نخواهد داشت.» (متن کامل صحبت های خوش چهره را اینجا بخوانید.)

در این میان برخی دیگر از کارشناسان از افزایش قیمت حامل های انرژی دفاع می کنند. در این ارتباط سعید لیلاز معتقد است: «قیمت حامل های انرژی برای سال 93 تا 80 هزار میلیارد تومان قابل افزایش است و اگر این موضوع درست مدیریت شود هیچ فشاری به مردم وارد نخواهد شد.» (متن کامل صحبت های لیلاز را اینجا بخوانید.)

خبرنگار فرارو درباره افزایش قیمت حامل های انرژی و انتقاداتی که بر آن وارد می شود با دکتر جمشید پژویان استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی گفتگو کرده که متن کامل آن در ادامه می آید.

آقای دکتر! طبق مصوبه مجلس درآمد دولت از محل افزایش قیمت حامل های انرژی برای سال آینده 48 هزار میلیارد تومان تعیین شده است که این مقدار 20 هزار میلیارد تومان بیشتر از سال جاری است. این موضوع باعث شده برخی کارشناسان نسبت به افزایش بیش از 70 درصدی قیمت حامل های انرژی و عواقب وخیم آن برای اقتصاد هشدار بدهند. به نظر جنابعالی آیا این موضوع عواقبی همچون افزایش تورم و رکود خواهد داشت؟
برای آنکه اقتصاد ایران از بحران کنونی خارج شود باید قیمت های نسبی اصلاح شود. یعنی قیمت حامل های انرژی باید در چند مرحله افزایش پیدا کند تا به مرحله ای برسد که قیمت های نسبی علامت های صحیح به اقتصاد نشان دهند. حال اگر قیمت حامل های انرژی خیلی ملایم افزایش پیدا کند آن تاثیر موردنظر را نخواهد داشت. پس این افزایش باید قابل توجه باشد.

نکته مهم این است که این افزایش قیمت باید به سمت کارآمدی تولید منتهی شود. یعنی دولت باید سیاست هایی در راستای تشدید اثر اصلاح قیمت ها بر روی بخش تولید در جهت هدایت آن به سمت صرفه جویی در مصرف انرژی و کارایی بالاتر اتخاذ کند تا به هدف اصلی خود برسد.

بابت رسیدن به این هدف اگر هم تورمی ایجاد شود قابل اغماض است. مگر کشورهای همسایه ما همچون ترکیه برای مدت 20 سال و کشورهای آمریکای لاتین برای مدت 25 سال تورم های 80 تا 100 درصد نداشتند؟ اما اکنون بیش از 10 سال است که در این کشورها نرخ تورم در حدود 4 تا 6 درصد است و اقتصادی بسیار شکوفا و روان دارند. از این گذشته باید گفت تورم چیزی نیست که بخواهد مانع اصلاحات ساختاری اقتصاد شود.

یعنی به نظر جنابعالی افزایش قیمت حامل های انرژی منجر به افزایش تورم در اقتصاد نمی شود؟
اصولا دلیلی ندارد که با اصلاح قیمت ها، تورمی شدید در اقتصاد ایجاد شود. قطعا وقتی قیمت حامل های انرژی افزایش پیدا کند قیمت های نسبی تغییر می کند و یکسری قیمت ها افزایش پیدا می کند؛ اما برخی قیمت ها ممکن است کاهش پیدا کند. لذا اگر دولت بتواند نقدینگی را کنترل کند مردم مجبور می شوند بابت افزایش هزینه انرژی، تقاضای خود برای برخی کالاهای دیگر را کم کنند که در نتیجه قیمت این کالاها اگر کاهش پیدا نکند، حتما ثابت باقی خواهد ماند.

آقای دکتر! اینکه جنابعالی می فرمایید قیمت حامل های انرژی باید افزایش پیدا کند، این "باید" ناشی از تامین درآمد ریالی برای دولت است یا ناشی از ضرورت اصلاح ساختار اقتصادی کشور؟
اصلاح قیمت ها در جهت اصلاح ساختار اقتصادی کشور است. اگر قرار باشد قیمت ها تغییر کند تا درآمد دولت افزایش پیدا کند، اشتباه بزرگی صورت گرفته است. دولت باید از طریق اخذ مالیات، کنترل هزینه ها و نوعی انضباط مالی بالانس بودجه خود را اصلاح کند. لذا اصلاح قیمت ها هیچ ارتباطی به تامین درآمد برای دولت ندارد و نباید داشته باشد.

برخی کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی، اقتصاد ایران آماده این جراحی قیمتی نیست و باید قبل از اصلاح قیمت ها یکسری زیرساخت ها ایجاد شود. به طور مثال قبل از افزایش قیمت بنزین، باید حمل نقل عمومی کارآمد شود. نظر شما در این باره چیست؟
خیر، من موافق نیستم. شما ببینید اکنون 30 سال است که ما می خواهیم حمل و نقل عمومی را اصلاح کنیم. پس چرا هنوز اصلاح نشده است؟ مسئله اصلی این است که اقتصاد ما مشکل ساختاری دارد. اگر ما مشکل ساختاری نداشته باشیم و اقتصاد ما در شرایط روانی باشد اصلا نیازی به اصلاح قیمت ها نبود. لذا راه اصلاح ساختاری اقتصاد ایران از طریق اصلاح قیمت های نسبی می گذرد.

اما اتفاقا برخی کارشناسان معتقدند ما 30 سال است که در حال اصلاح قیمت ها هستیم و شرایط کنونی اقتصاد ایران محصول همین سیاست افزایش قیمت ها است که در گذشته انجام شده است.
کاملا اشتباه می کنند. ما کجا قیمت ها را اصلاح کردیم؟ ما در تمام سال های گذشته قیمت حامل های انرژی را ثابت نگاه داشتیم و برای یک دوره قیمت حامل های انرژی همچون بنزین را حتی نصف نرخ تورم هم افزایش نمی دادیم. به خصوص از زمانی که مجلس قیمت ها را تثبیت کرد. لذا قیمت حامل های انرژی باید همراه با نرخ تورم و همراه با افزایش قیمت های دیگر اصلاح شود.

جنابعالی فرمودید اگر دولت نقدینگی را کنترل کند، افزایش قیمت حامل های انرژی خیلی موجب تورم نمی شود. پیش بینی شما درباره نرخ تورم با توجه به افزایش قیمت حامل های انرژی چقدر است؟
من عادت ندارم روی هوا صحبت کنم. قطعا در این باره باید مطالعه اقتصادی دقیقی صورت بگیرد. اما با توجه به تجربه مرحله اول که تا قبل از تحریم که باعث جهش قیمت ها شد، تورم ناشی از افزایش قیمت حامل های انرژی حدود 12 تا 14 درصد بود که البته در این بین دولت هم مرتکب اشتباهاتی شده بود.

یعنی به نظر شما دولت می تواند علی رغم افزایش قیمت حامل های انرژی، به نرخ تورم پیش بینی شده خود برای سال آینده که 25 درصد اعلام شده برسد؟
دولت هیچ کاری هم نکند تورم خود به خود تا پایان امسال به همان 25 درصد و حتی پایین تر خواهد رسید. لذا اگر دولت نقدینگی خود را مرتب افزایش ندهد و شوک دیگری مانند تحریم اتفاق نیفتد، دلیلی ندارد که قیمت ها جهش پیدا کند. با این شرایط تورم 25 درصد برای سال آینده زیاد هم است؛ چرا که قیمت های سال آینده را نسبت به سال جاری می سنجند و عنوان می کنند نرخ تورم 25 درصد خواهد شد.

به عنوان سوال پایانی توصیه شما به دولت در اجرای فاز دوم هدفمندی چیست؟
تنها توصیه من به دولت این است که نقدینگی را کنترل کند.