فرارو- شبان شهیدی مودب؛ هواپیمایی ملی ایران (هما)که در سال 1342 تاسیس گردید پس از پیروزی انقلاب اسلامی به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییرنام داد. هما یکی از شرکت های با سابقه و موفق حمل و نقل هوایی در دنیا شناخته شده و با ناوگان نسبا فراگیر و نیروهای تحصیل کرده و متخصصی که در اختیار دارد در زمره شرکت های هوایی بزرگ دنیا قرار دارد.
این شرکت که از بدو تاسیس همواره در دو بعد کمی و کیفی گسترش می یافت پس از اعمال تحریم ها در گیر مشکلات و محدودیت های فراوانی شده است. هما با جابجایی صدها هزار مسافر در طول سال و نقل و انتقال ده ها هزار زائر در موسم حج مسئولیت مهمی را بدوش می کشد. این سازمان گسترده در سی و سه سال گذشته توسط مدیرانی اداره شده که گرچه بعضا عاری از تجربه حرفه ای بوده اند توانسته اند به کمک نیروهای خبره موجود آن را اداره کنند. با این حال باید اعتراف کرد که هم خود شرکت و هم نیروهای خدمتگزار آن با در گیری در مشکلات چند سال اخیر مظلوم واقع شده اند و در محافل و رسانه ها از فشار روحی و جسمی که به کادر پرواز و نیروهای فنی آن وارد می شود کمتر سخن گفته شده و با اینکه اکثرا از تاخیر در پروازها شکایت می شود علت ها و ریشه های اتلاف وقت مسافران شکافته نشده و این واقعیت مغفول می ماند که در تاخیر ها بویژه در پروازهای خارجی بیشتر از ناراحتی مسافران نا راضی خلبان ها و مهمان دارها و مسئولین تدارکات پروازی از فشار مضاعف رنج می برند.
برای آشنایی بیشتر خوانندگان، نگارنده به تاخیر چهار ساعته پرواز 732 هما که روز جمعه پنجم بهمن از پاریس به تهران حرکت کرده اشاره میکند و به شرح ما وقع می پردازد.
از ساعت یازده صبح به وقت محلی برابر با ساعت پنج بعد از ظهر به وقت تهران، پذیرش مسافر و تحویل باز شروع و مسافران با یک ربع تاخیر نسبت به زمان اعلام شده در هواپیما مستقر می شوند که این مدت زمان تاخیر در دیگر شرکت ها نیز رایج است .
مسافران که منتظر حرکت هواپیما می باشند پس از حدود ده دقیقه انتظار مورد خطاب خلبان قرار می گیرند که با صدایی آرام و لحنی مودبانه اعلام می کند که چون فرودگاه "لوبیانا" که باید هواپیما در آن سوخت گیری کند، برفی و شرائط جوی آن مناسب فرود آمدن نیست، دارد تلاش می شود که مجوز فرود در کشور دیگری گرفته شود.
انتظار مسافران مسقر در صندلی ها دو ساعت بطول می انجامد تا بالاخره مجوز، اخذ و هواپیما به طرف فرودگاهی در کشور ترکیه حرکت می کند و پس از تقریبا سه ساعت پرواز، هواپیما در فرودگاهی در غرب شهر استانبول(بنا بگفته مهماندارها) به زمین می نشیند و سوخت گیری که باید حدود یک ساعت بطول انجامد شروع می شود.
متاسفانه پرواز در پایان ی کساعت انجام نمی شود و بدون هیچ توضیحی، مسافران نشسته معطل می مانند. پس از دو ساعت انتظار، ناگهان خانمی مسن و موقر تقاضای کمک می کند و معلوم می شود همسر سال خورده وی بعلت بسته بودن درها و کار نکردن دستگاه تهویه و سنگینی هوا دچار مشکل تنفسی شده و در معرض خطر خفگی قرار گرفته است. یکی از مهماندارها تقاضا می کند که اگر در هواپیما پزشک وجود دارد به کمک مسافر مذکور بشتابد که تصادفا پزشکی پیدا نمی شود لذا مهمان دارها کپسول اکسیژن می آورند و به دهان و بینی پیر مرد که دست و پا می زند و بدنش بشدت می لرزد ماسک اکسیژن می زنند و او را بطرف جلو هواپیما روی دست حمل می کنند.
نگارنده بطرف کابین خلبان می رود تا علت تاخیر را جویا شودکه سر مهمان دار می گوید باید نقشه و اجازه پرواز از تهران ابلاغ شود چون مسیر پرواز تغییر کرده است. بلاخره در ساعت بیست و دو و هفت دقیقه اعلام می شود که هواپیما آماده پرواز است و پس از مدت دو ساعت و نیم، پرواز وارد فرودگاه امام خمینی خواهد شد.
نکته بسیار جالب آرامش کادر پرواز است که به مسافران با لب خندانشان آرامش می دهند ولی وقتی با آنها حرف می زنیم متوجه میشویم که زیره چهره آرام آنها خستگی و اظطراب وجود دارد.
در نهایت هواپیما در ساعت حدود سه و نیم بامداد بوقت تهران بزمین می نشیند و مسافران خسته پس از چهار ساعت انتظار و ده و نیم ساعت نشستن در هواپیما، به سفر خود پیاده می شوند! آن ها بدین ترتیب، سفر پنج ساعته ی پاریس- تهران را عملا پس از حدود یازده ساعت به پایان می برند!
یادآور می شود که در این پرواز تعداد زیادی مسافر زن و مرد مسن حضور داشتند که تعدادی از آنها را با ویلچر به هواپیما سوار کردند. هم چنین چندین مسافر خارجی از ملیت های مختلف حضور داشتند که از این همه تاخیر متعجب بودند.و بلاخره تعدادی از مسافران پس از چندین ساعت پرواز از کشور دیگری به پرواز هما رسیده بودند.
پس این مقدمه مفصل ذکر چند نکته ضروری بنظر میرسد:
الف—مشکل عدم سوخت گیری هواپیماهای ما در فرودگاهای پاریس، هامبورگ، فرانکفورت، وین، لندن، ژنو و دیگر شهر های اروپایی و اجبار پروازهای هما به سوختگیری در لوبیانا، ترکیه یا دیگر کشورهای اروپای شرقی متعاقب اخطار اوباما به شرکت های توتال شل و شرکت نفت انگلیس بی پی به عدم فعالیت در پروژه های نفت و گاز ایران پیدا شد زیرا این شرکت ها که در فرود گاه ها سوخت هواپیماهای مسافری را تامین می کنند از تحویل بنزین به پروازهای هما خود داری می کنند.
ب---نظیر تاخیر در پرواز پاریس تهران در دیگر پروازها بمقصد یا از مقصد ارویا با تاخیرهای کمتر یا بیشتر متاسفانه از چندی پیش به فراوانی رخ می دهد.
ج—در این گونه پروازهای تاخیر دار، مسافران مسن و بیمار و بانوان بادار آسیب شدید می بینند.
د—حضور مسافران خارجی بویژه بازرگانان خارجی که اخیرآ عازم ایران می شوند تبلیغ منفی شدید، هم برای گردشگری کشور و هم برای بازرگانی خارجی ایران اسلامی محسوب می شود.
ه—چنین تاخیرهای غیرقابل قبول در وهله نخست موجب خستگی جسمی خلبانان هما می شود که وقوع هر حاثه ای را محتمل می کند.
ل—سوخت گیری هواپیمای مسافری باید بدون حضور مسافر انجام شود که نمی شود و اگر خدای نخواسته آتش سوزی حین سوخت گیری اتفاق افتد به وقوی فاجعه می انجامد.
نکته یایانی این است که مسولان مذاکرات ژنو که به درستی از شکسته شدن دیوار تحریم ها خبر می دهند یقینا می دانند که باید هر چه زودتر به رفع این تبعیض و تحریم ناروا خاتمه داده شود و افکار عمومی که قدر دان تلاش های قابل تقدیر تیم مذاکره کننده هسته ای می باشند انتظار دارند که در این مورد نیز جهد بلیغ صورت گیرد.
و بلاخره با قدر دانی از تلاشهای مسولان هما ذکر این نکته نیز لازم است که سرعت عمل و اقدام بهنگام کادر زمینی پروازها در تهران و خارج می تواند زمان تاخیر ها را کاهش دهد.
هدف نگارنده از نوشتن این مقاله در وهله اول، دفاع از مظلومیت کادر پرواز در پروازهای خارجی هما می باشد که بدون اینکه دخالتی در ایجاد تاخیرها داشته باشند مخاطب مسافران خسته و دل نگران قرار می گیرند و نیز توجه دادن به نگرانی های کادر فنی زمینی هماست که با تلاش پر اجر خود در فضای نفس گیر تحریم ها به تامین و تعویض قطعات هواپیماها می پردازند تا از وقوع فاجعه جلوگیری کنند.
