در شبی که ترافیک سیاسیون در
مراسم ترحیم مادر «محمدجواد ظریف» مشهود بود، حاضران در مراسم و خبرنگاران
با دیدن یک چهره آشنای هسته‌ای متعجب شدند. «سیدحسین موسویان»؛
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای در دوران اصلاحات که چندین سال در دانشگاه
پرینستون آمریکا به مطالعه و پژوهش مشغول بود، اکنون در مرکز تهران بود. او
که هنگام خروج در حلقه خبرنگاران قرار گرفت، با بیان اینکه «آمده‌ام تا
بمانم»، گفت: «دو هفته پیش به تهران بازگشته‌ام.»
او تنها قصد از بازگشتش
را دیدار با مادر بیمارش اعلام و تمام شایعات در مورد نقشش در رابطه با
پرونده هسته‌ای را رد کرد. این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای زمان خاتمی،
در زمان احمدی‌نژاد به جرم جاسوسی تحت‌تعقیب قرار گرفت و در همان زمان به
حکم دادگاه تبرئه شد. پس از حکم دادگاه او ترجیح داد فعالیت‌های
علمی-پژوهشی‌اش را خارج از ایران و در غرب پیگیری کند. دیگر چهره‌ای که در
کنار «موسویان» نگاه‌ها را به خود جلب کرد، «سیروس ناصری»، عضو دیگر تیم
مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در زمان اصلاحات بود. «سفیر ایران در دفتر
اروپایی سازمان ملل‌متحد در ژنو»، «سفیر ایران در سوییس» و «نماینده ایران
در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» در وین از دیگر مسوولیت‌های او بوده است.
علاوه بر این، او نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت نفتی کیش‌اورینتال نیز بود.
«ناصری» در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد با اتهامات اقتصادی روبه‌رو شد و
در این دوره، از کشور خارج شد.
سفیر در بحران
این دیپلمات کهنه‌کار که از موسسان حزب اعتدال و توسعه به‌شمار می‌رود،
سمت‌های مهمی در وزارت خارجه داشته است. از سمت‌های او می‌توان به مدیرکل
اروپای غربی وزارت خارجه، سفیر ایران در روسیه و مهم‌ترین آن سفارتش در
آلمان در زمان حادثه «میکونوس» اشاره کرد؛ دورانی پر فرازونشیب در روابط
ایران - اروپا. نخستین سفیر ایران در آلمان متحد، در مصاحبه‌ای که سال
گذشته با «دویچه‌وله» انجام داد، از ماموریتی که «هاشمی‌رفسنجانی» در سال
1369 به او سپرده بود صحبت کرد.
به گفته «موسویان»، رییس‌جمهوری وقت هنگام
اعزامش به آلمان به او گفته بود: «وظیفه شما این است که بروید روابط ایران
با اروپا را از در آلمان بازسازی کنید. بهبود روابط با اروپا می‌تواند
خصومت‌های بین ایران و آمریکا را کاهش دهد.» اما در طول ماموریتش در آلمان،
حادثه‌ای پیش آمد که روابط ایران را نه‌تنها با آلمان بلکه با کل اروپا
وارد بحران کرد؛ حادثه میکونوس که در آن تعدادی از مخالفان نظام در اقدامی
مسلحانه کشته شدند. موسویان حادثه میکونوس را اینگونه توصیف می‌کند: «بمبی
که زیر ساختمان جدید روابط ایران و آلمان گذاشته شد.»
پس از دادگاه‌های
جنجالی حادثه میکونوس و رای پرسروصدای آن علیه مسوولان ایرانی تمام سفرای
ایران از اروپا فراخوانده شدند که موسویان هم جزو آنها بود.
بازگشت به ایران
این سیاستمدار نزدیک به هاشمی‌رفسنجانی پس از روی‌کارآمدن محمد خاتمی در
سال 76 به فعالیت در شورایعالی امنیت ملی مشغول شد. «حسن روحانی» دبیر وقت
این شورا او را به سمت معاونت خود منصوب کرد و بعدها، از زمان آغاز مذاکرات
هسته‌ای ایران با تروییکای اروپایی (آلمان، انگلیس، فرانسه) طی سال‌های 82
تا 84 به‌عنوان یکی از اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده حضور داشت.
اما پس از
تغییر دولت در سال 84 و آغاز دوران حکومت اصولگرایان، او در جلسه‌ای که با
رییس دولت جدید برگزار می‌کند خیلی زود متوجه می‌شود با احمدی‌نژاد تضاد
فکری دارد. به همین‌خاطر استعفا می‌دهد. او در کتاب خاطراتش با اشاره به
جلسه‌اش با احمدی‌نژاد نوشته: «پس از این ملاقات متوجه شدم که ایران به سمت
یک بحران و رویارویی جدید در سطح منطقه و همچنین در سطح بین‌المللی حرکت
خواهد کرد.»
پیچ سخت در گردنه دولت نهم
این دیپلمات کاشانی که سابقه فعالیت در وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات
اسلامی را نیز در کارنامه خود دارد، پردست‌اندازترین پیچ زندگی‌اش را در
سال 86، تجربه کرد. او در اردیبهشت 86 به سه اتهام «جاسوسی هسته‌ای»،
«نگهداری اسناد محرمانه» و «تبلیغ علیه نظام» بازداشت شد. چند روز پس از
بازداشت، خبرگزاری فارس اعلام کرد که پرونده او مستقیما زیر نظر «قاضی
حداد» معاون امنیت دادستان وقت تهران پیگیری می‌شود.
«حسن زارع‌دهنوی»
معروف به «قاضی حداد» بعدها در ردیف متهمان دادگاه «جنایت کهریزک» قرار
گرفت. تحقیقات در مورد پرونده او در آذرماه همان سال به مراحل پایانی خود
نزدیک شد. «علیرضا جمشیدی» سخنگوی وقت دستگاه قضایی، اعلام کرد: «موسویان
در دو مورد از اتهاماتش یعنی جاسوسی و نگهداری اسناد محرمانه و ارایه آن به
بیگانگان بی‌گناه شناخته شده ولی در تبلیغ علیه نظام پس از تکمیل تحقیقات
نتیجه اعلام خواهد شد.»
سخنگوی قوه‌قضاییه این مطلب را ششم آذر 86 بیان کرد
و ظهر هفتم آذر واکنش احمدی‌نژاد، رییس دولت نهم را در پی داشت.
احمدی‌نژاد خواستار انتشار متن اطلاعات و صحبت‌های موسویان در دیدارهای
خارجی‌اش شد. ساعاتی پس از پافشاری «احمدی‌نژاد» بر اتهام جاسوسی موسویان،
«سعید مرتضوی» دادستان وقت تهران که این‌روزها نامش به‌خاطر گزارش
«تحقیق‌وتفحص مجلس از تامین‌اجتماعی» بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است،
با نقض قرار صادره درخصوص اتهامات حسین موسویان، دستور ادامه تعقیب او را
صادر کرد.
پس از آن، با تحقیقات دوباره، تقریبا یک‌سال پس از بازداشت
موسویان و در روز ملی فناوری هسته‌ای یعنی بیستم فروردین‌ماه 87، دادگاه
انقلاب تهران، او را از اتهام «جاسوسی» و «نگهداری اسناد محرمانه و ارایه
آن به بیگانگان» تبرئه کرده و تنها در ارتباط با اتهام اخلال در امنیت ملی
مجرم شناخت و به دوسال حبس تعلیقی و پنج‌سال محرومیت از مشاغل دولتی محکوم
کرد.
او پس از صدور حکم و در حالی‌که برای پژوهش در دانشگاه پرینستون
آمریکا به‌سر می‌برد، در مقالات مختلفی که در نشریات بین‌المللی منتشر
می‌کند همواره از حقوق هسته‌ای ایران دفاع می‌کند. او حتی در کنفرانس
امنیتی منامه در بحرین بر سر موضوع هسته‌ای ایران با «چاک هاگل» وزیر دفاع
آمریکا درگیری لفظی پیدا کرد. اکنون این دیپلمات کارکشته در تهران است و با
توجه به نخستین اظهارنظراتش در مراسم ترحیم والده وزیر خارجه به نظر
نمی‌رسد تمایلی برای انجام کار سیاسی داشته باشد. شاید این عدم تمایل ناشی
از سابقه ذهنی‌اش از اتهامی باشد که در دوران «محمود احمدی‌نژاد» به او زده
شد؛ اتهامی که البته از آن تبرئه شد... .
