تقوایی: کوتاهی نکردم، سخت گیری کردم

ناصر تقوایی در این نشست با بیان این که، از صمیم قلب خوشحالم که بعد از مدت‌ها روبروی شما علاقه‌مندان به فیلم کوتاه و سینمای مستند نشسته‌ام. گفت: شاید از انواع گونه‌ی فیلمی که در سینما رایج است این بخش از سینما برای جوانان جذاب باشند تا بتوانند حقایقی از جامعه خود را ببینند‌، به همین دلیل سینما در طول رشد خودش دچار موانعی بوده است و به جایی رسید که شما برای دیدن بخشی از اثر چند جوان شهرستانی و جنوبی که معمولا کم به آنها توجه شده است، این جمع پرشور را مدت طولانی تشویق کنیم.

این کارگردان افزود:من امشب در اختیار شما هستم تا بخشی از تجربیات خودم را در این مورد که حرفه‌ی خودم بوده است در یک جلسه‌ی مشورتی با شما در میان بگذارم و امیدوارم نتیجه‌ِ گفت‌وگوهای امشب حاصلی داشته باشد برای سینمای آینده‌ی ما و راهگشا باشد برای جوانان دیگر که به غیر از سینمای روایی‌، نوع دیگر از سینمای ما را بشناسند، خوشحال و خوشبخت خواهم بود اگر در پایان جلسه حاصل کار به دست آمده باشد.

او همچنین با اشاره به فیلم «چای تلخ» گفت:برای این فیلم‌ هم دوبار‌، یک روستای عرب نشین را با ترکیب کاهگل و کپر ساختم. مجموعه خانه‌های روستایی کاربرد پشت صحنه‌ای هم برای ما داشت‌، یکی اتاق گریم‌،دیگری لباس و ... بود یکی از کتاب‌ها چاپ شد و شما درباره‌ی آن خواندید اما چون امیدوار بودم «زنگی رومی» را بسازم، هنوز هم کتابش را چاپ نکرده‌ام.

دولت باید نیروی واقعی خود را در سینما تنها در این مسیر به کار بیاندازد.

همه‌ی دنیا عاشق دیدن‌، آموزش و شناخت چیزهایی است که نمی‌شناسد و جوانان ما در این زمینه بسیار خوب کار می‌کند.

اینکه بخشی از روایت حذف می‌شود به دلیل محدودیت زمانی است که همه‌ی رسانه‌ها با آن مواجهه هستند و دلیل آن ممیزی یا هرچیز دیگری نیست.

او تصریح کرد: نوع سوم که در کشور ما با نام فیلم مستند معرفی شده است یک تفاوت عمده با نوع دوم دارد،‌ کسی این فیلم را می‌سازد که نسبت به موضوعی که در حال جریان است اشراف کامل دارد و آن موضوع را با نگاه خودش بیان می‌کند. مستند یک کار کارشناسی است در یک فیلم مستند فیلمساز برای آنکه بتواند نتیجه‌ِ بهتری بگیرد باید برخی از صحنه‌ها را بازسازی کند و تابع آن نیست که هر اتفاق افتاده است را ثبت کند‌، فیلمساز باید در جاهایی دخل و تصرف کند.

تقوایی اذعان کرد: چون موضوعات در مستند متفاوت هستند،‌جهان‌بینی نیز متفاوت‌ می‌شوند. تفاوت بسیاری بین کسی که رفته گزارش تهیه کند با کسی که رفته راه حل پیدا کند وجود دارد و خوشبختانه این گروه در سینمای ایران کم نیستند و معمولا جوانان به سراغ موضوعاتی رفته‌اند که به آن موضوع اشراف دارند و هرچه دانش خود را درباره‌ی موضوعی که تصمیم دارند بسازند، بالاتر ببرند فیلم موفق‌تری خواهند ساخت و تماشاگر هم با رخدادهایی که نمی‌دانسته است آشنا خواهد شد.

کارگردان فیلم «اربعین» درباره‌ِ ساخت فیلمش گفت: من هرگز در فیلم مستند مثل«بادجن» یا«اربعین» مجبور نشدم پلانی را به دلیل آنکه کسی به دوربین ذل زده است کنار بگذارم، گاهی مجبور می‌شدم از یک دوربین قلابی استفاده کنم تا هواس مردم را با آن پرت کنم و با یک دوربین دیگر فیلمبرداری را انجام می‌دادم.

او درباره‌ِ وارد کردن درام در فیلم مستند گفت: بستگی دارد که چه هدفی از ساخت فیلم داریم.

تقوایی درباره‌ی شکل گیری موضوع مستند اظهار کرد: هر موضوعی که به فیلم تبدیل می‌کنیم باید تم داشته باشد و تم یعنی جوهر آن چیزی که فیلم می‌خواهد بگوید. تم‌ها‌،همانقدر که لازمه‌ی یک داستان سینمایی است جوهر یک موضوعی که فیلم می‌خواهد بگوید چیست؟ زمانی که تم پیدا می‌شود جزئیات نیز پیدا می‌شوند. در سینما مثل ادبیات وقتی که تم پیدا می‌شود شما متوجه می‌شوید که در سناریو بازیگران چه چیزی باید به هم بگویند.

این فیلمساز درباره‌ِ تفاوت داستان با فیلمنامه توضیح داد: داستان را به محض یک شروع خوب می‌توان نوشت و نگران پایان داستان نباشید اما در فیلمنامه برعکس است‌، پایان باید مشخص باشد زیرا ماهیت اجرایی این این دو کار با هم متفاوت است.ادبیات را به تنهایی درخانه و به طور ذهنی می‌نویسیم اما فیلم را یک گروهی باید اجرا کنند بازیگری که نمی‌داند پایان فیلمش چه می‌شود چه چیزی را می‌خواهد بازی کند؟ بازیگر باید از شروع پایان را بداند.

تقوایی با اشاره به فیلم «یک آتش» این فیلمساز گفت:این فیلم مربوط به آتش سوزی یکی از چاه‌های نفت ایران بوده است که مدت‌ها به درازا کشید و شاهرخ گلستان در گرمای 300 درجه آن فیلم را ساخت و نگاتیوهایش را به سلامت بیرون آورد. زیرا نگاتیو در گرمایی به آن درجه ذوب می‌شد بعد از دو آتش سوزی مهم درچاه‌های نفت ایران‌، آنقدر این موضوع حائز اهمیت شد که شرکت نفت گروهی برای آموزش اطفای حریق چاه‌های نفت آماده کرد که در آنها برای خاموش کردن چاه‌ها نفت در کویت نیز اقدام کردند‌، متاسفانه من در آن زمان هرکاری کردم که با آنها بروم و فیلم بسازم آقای انوار راه من را باز نکرد و زمانی به من اجازه‌ی کار را داد که بچه‌های ایرانی چاه چهلم کویت را خاموش کردند و به ایران برگشتند.

کارگردان و تهیه‌کننده فیلم «دایی جان ناپلئون» در پاسخ به سوال یکی از تماشاگران مبنی بر اینکه عمارت امین السطنه به دلیل خارج شدن از فهرست فرهنگی در حال تخریب است‌،با توجه به اینکه این عمارت با فیلم شما به خاطره‌ی جمعی تبدیل شده است به نظر شما وظیفه ی سینماگران در این باره چیست و شما به عنوان کارگردان «دایی جان ناپلئون» مایل هستید مستندی از تخریب این عمارت تهیه کنید یا خیر؟ بیان کرد: این ماجرای دردناکی است بسیاری از مکان‌های این مملکت در حال تخریب است و ما به فکر نیستیم که یکی از آنها هم این است.

من ناچار شدم برای ساخت فیلمم این عمارت را بازسازی کنم زیرا در حادثه 28 مرداد سال 42 که دچار آتش سوزی شده بود و من مجبور به بازسازی آن شدم و هزینه‌ی بسیاری را هم برای من برداشت.

تقوایی افزود: حتی فیلم‌هایی که احتمال می‌دهم هرگز نمایش ندهند از آرشیو درآوردند که بسیاری از قسمت‌ها در آن نیست و قیچی خورده است‌، چرا فیلم‌هایی که نمی‌خواهند نمایش بدهند را قیچی می‌زنند؟! این فیلم 16 ساعت و نیم است اما تمام نسخه‌هایی که وجود دارند بیشتر از 14 ساعت نیستند. من در ساخت این فیلم از بهترین گروه موجود استفاده کردم.

این کارگردان در انتهای صحبت‌هایش گفت:ما زمانی که صحبت می‌کنیم با دل و احساساتمان صحبت می‌کنیم زمانی که می‌نویسیم با تعقل می‌نویسیم‌، چگونه خوب نوشتن خصلت نوشتن است. ما در قبال امور نمایشی همیشه در این وضعیت قرار داریم زمانی که نکته‌های اصلی را یادداشت می‌کنیم و فیلمنامه را بعد از 6 ماه می خوانیم تمام افکار روز اول مثل آینه در ذهن ما می‌آید. فیلمنامه با داستان تفاوت دارد اگر داستان می‌نویسید و امکان چاپ آن فراهم نمی‌شود می‌توان بعد از چند سال آن را چاپ کرد. اما اگر فیلمنامه پس از 6 ماه را نسازید دیگر به درد نمی‌خورد و باید آن را دوباره نوشت فیلمنامه ارتباط غریبی با روزگار دارد حتی اگر داستان شما مربوط به دوران هخامنشی باشد.

محمد مهدی طباطبایی‌نژاد‌، منوچهر مشیری نیز در این نشست حضور داشتند.