اولین سفر سید محمد خاتميدر سال
۱۳۷۷ به نشست مجمع عموميسازمان ملل در نیویورک در صدر اخبار روز دنیا قرار
گرفت. فلشهای دوربین عکاسی خبرنگاران آماده شکار لحظهای بود که رئیس
جمهور اصلاح طلبایران را در حین دست دادن با بیل کلینتون دموکرات ثبت
تاریخی کند تا خبر شکستن یخ رابطه با آمریکا به خبر روز خروجیهای رسانهای
دنیا تبدیل شود.
بعد از انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ و روی کار آمدن دولت
اصلاحات رویکرد صلح با دنیا و پیام آشتی با تمام کشورها فصل نوینی در
دیپلماسیایران را رقم زدکه بهبود مناسبات با آمریکا نیز دراین میان از
جایگاه ویژهای برخوردار بود. امااین اتفاق رخ نداد. اتفاقی که ۱۵ سال
بعد در دولت تدبیر و امید و با یک تلفن بین روسای جمهور ایران و آمریکا
افتاد. دلایل ناکاميدولت اصلاحات در کاهش تنش بینایران و آمریکا پرسش
«قانون» از چند چهره سیاسی است.
مخالفتهای داخلی خاتميرا ضعیف کرد
حشمت ا... فلاحت پیشه، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی: به هر صورت در
تمام طولاین مدت آمریکايیها به ناکارآمدی سیاست تحریمها و نگرفتن نتیجه
دلخواه ازاین پروسه پی بردند و اکنون میبینیم کهاین روابط برایشان دارای
اهمیت شده همچنین باید گفت که در حال حاضر نسبت به دوره ریاست جمهوری آقای
خاتميعمق استراتژیکایران گسترش بیشتری یافته در صورتی که آمریکايیها
مواضعشان به نسبت آن موقع ضعیفتر شده است و بر عکس آقای خاتمی، آقای
روحانی سعی کرد تا در شرایط موجود از موضع وحدت ملی در دیپلماسی خارجی خود
حرکت کند کهاین امر بسیار موثر بود.
در دوران اصلاحات مخالفتهایی که با
آقای خاتميو دولت او وجود داشت موضع ایشان را بسیار تضعیف کرده بود واین
تضعیف موقعیت عملا جلوی مانور سیاسی بینالمللی وی را گرفته بود، اما آقای
روحانی سعی کرد که نماینده تک صدای حکومتایران باشد و ازاین موضع وارد
شود کهاین امری بسیار کمک کننده بود و توانست بر خلاف آن دوره دراین مسیر
گام درست را بردارد.
شرایط برای مذاکره مهیا نبود
حمید رضا ترقی، عضو حزب موتلفهایران اسلامی: در آن سالها شرایط کشور ما
با شرایط کنونی متفاوت بود و باید گفت که اصولااین نوع مذاکرات باید با
مهیا بودن شرایط صورت پذیرد تا به نفع کشور باشد و از آن گذشته در آن
سالها از نتایج روابط دولت و غرب برداشت میشد که ما از موضع انفعالی وارد
میشویم، به صورت مصداقی در آن سالها غرب به گونهای تبلیغ کرده بود که
حماسه دوم خرداد درست برخلاف خواست نظام صورت گرفته است و به نوعی آن را
نقد نظام جمهوری اسلاميمیدانستند و از سوی دیگر عوامل و مدیران دولت
اصلاحات اکثرا جزو طرفداران غرب و ارتباط با آن بودند و در شعارهای
انتخاباتی خود هم مطرح میکردند و همین امر در کشور یک موضع انفعالی نسبت
به غربایجاد کرده بود، اما در حال حاضر پیشرفتهای زیادی را در بعد
نظاميو صنایع ملی داشتهایم که موقعیتمان را متفاوت کرده است.
در آن زمان فرصت سوزی کردیم
داریوش قنبری نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی: در دوران آقای خاتميما
فرصت خوبی را به دست آوردیم اما مورد استفاده قرار ندادیم و از دست ما رفت،
وقتی که وزیر امور خارجه آمریکا خانم آلبرایت بابت کودتای ۲۸ مرداد
ازایران عذرخواهی کرد و چند قلم از اجناس تحریميمانند فرش و پسته از لیست
تحریمها خارج شدند چراغ سبز خوبی بهایران نشان داده شد و در کل
دموکراتهای آمریکایی علاقه زیادی بهایجاد رابطه باایران داشتند، اما
فرصت از دست رفت.
در حال حاضر بایداین فرصت را مورد استفاده قرار دهیم،
فرصت آن سال توسط آمریکايیها ساخته شد و فرصتی که الانایجاد شده توسط
آقای روحانی و تیم دیپلماتیکایشان است و موقعیت خوبی شکل گرفته که باید از
آن استفاده کرد و یخهای موجود در روابط دو کشور را آب کرد تا دشمنانی مثل
اسرائیل و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را از دیپلماسی موفق بین
المللیایران نا امید کرد.
نمیذارن یه آدم درست تو این مملکت کار کنه (همش حاشیه، تخریب و سهم خواهی).
زنده باد اعتدال
خاتمی به یادتیم، روحانی مچکریم.