در حالی که تب و تاب انتخابات و اخبار مرتبط با آن در راس اخبار مهم كشور است و کاندیداهای بزرگ‌ترین پست اجرایی کشور از برنامه‌هایشان در مطبوعات و رسانه‌ها سخن می‌گویند، شايد سخن گفتن از ضررهای استعمال سیگار و قلیان به مناسبت روز جهانی بدون دخانیات، سخنی حاشيه‌اي به نظر برسد.
اما اگر توجه داشته باشیم این «قاتل خاموش» روزانه معادل سقوط یک فروند هواپیما در کشورمان قربانی می‌گیرد، آن‌گاه شاید در گزاره كم‌اهميت بودن این بحث در اوج مشکلات اقتصادی و معیشتی تجدیدنظر کنیم؛ به ویژه آنکه چنین فشارهایی گاه خود به عنوان عاملی برای استعمال دخانیات تبدیل می‌شوند.
امسال، سازمان جهانی بهداشت، «ممنوعیت تبلیغ، ترویج و حمایت مالی از صنعت دخانیات» را به عنوان شعار خود برگزیده كه در چارچوب کنوانسیون «کنترل استعمال دخانیات» اعلام شده است. براساس آمارهای این سازمان، 38 درصد از مصرف‌کنندگان دخانیات، از ضررهای آن به خوبي آگاه نیستند؛ از این‌رو اگر درباره این مضرات تبلیغ گسترده‌ای صورت بگیرد، احتمالا شاهد کاهش استعمال مواد دخانی خواهیم بود.
درج علائم یا تصاویر هشداردهنده روی بسته‌های سیگار و اجبار شرکت‌ها و کارخانه‌های سیگار به درج این علائم در همین راستا و به عنوان اقتصادی‌ترین شیوه ترک سیگار صورت گرفته است. این سازمان همچنین در گزارش خود از مرگ سالانه شش ميليون انسان بر اثر مصرف دخانيات خبر مي‌دهد و پيش‌بيني مي‌كند كه اين آمار تا سال 2030 به سالانه هشت میلیون نفر برسد.
از دیگر موضوعات مورد اولویت سازمان بهداشت جهانی در برنامه‌های امسال، کودکان هستند. براساس گزارش این سازمان، آمار کودکانی که به علت قرار داشتن در معرض دود سيگار والدين خود از دنیا می‌روند، یک رقم قابل توجه است که بایستی درباره آن اقدامات فوری صورت گیرد.
سازمان بهداشت جهانی همچنین از ابتلای کودکان شاغل در مزارع تنباکو به بیماری «تنباکوی سبز» ابراز نگرانی می‌کند؛ بيماري خطرناكي كه به واسطه نگه داشتن برگ‌های مرطوب تنباکو در دست کودکان ایجاد می‌شود.
اما در کشور ما، کنترل استعمال دخانیات از چنان اهمیتی نزد مسوولان برخوردار است که به جای یک روز، هفته‌ای با عنوان «بدون دخانیات» اعلام شده است. اما آیا این نام‌گذاری قادر بوده میزان استعمال دخانیات را در کشورمان کاهش دهد یا ما نیز همانند سایر کشو‌رهای در حال توسعه با رشدی روزافزون در استعمال مصرف دخانیات به ویژه در میان زنان و نوجوانان روبه‌رو هستیم؟ آمارهای مختلف، نشان از این دارند که این روند در ایران نیز با یک نرخ صعودی پیش می‌رود؛ از این رو بعید نیست که ما ايرانيان سهم قابل توجهی در آمار پيش‌بيني‌شده سال 2030 سازمان بهداشت جهانی داشته باشیم و در زمره بزرگ‌ترین قربانیان سیگار باشیم.
اما چه کنیم تا غیرسیگاری‌ها از استعمال آن خودداری کرده، مصرف سيگار در بين كودكان كم شده و همچنین سیگاری‌ها متقاعد شوند که ترک سیگار را پیشه خود کنند؟ در پرونده پيش‌رو، در مصاحبه با دکتر جعفر سخاوت استاد «روانشناسي اجتماعي« دانشگاه علامه طباطبایی، دلایل گرایش به مصرف سیگار را در زنان و جوانان ایرانی بررسی کرده و در کنار آن به تجربه‌های جهانی كنترل استعمال دخانیات اشاره کرده‌ايم. تحلیلی بر اقتصاد جهاني سیگار نيز، دیگر مطلب این پرونده است.
