اطاعت: تاکید اصلاح‌طلبان خود خاتمی است

‌راجع به برنامه صحبت کردید، برنامه‌ای که دو، سه روز آخر‌سال 91 منتشر شد تحت عنوان طرح اصلاح‌طلبان برای اداره کشور...

بایدها و نبایدها بود. 

‌چه شد که این طرح روزهای آخر‌سال منتشر شد؟ 

این طرح البته بخشی از تلاش‌هایی بود که از تابستان گذشته در جریان بود و برنامه کوچکی بود از آنچه درخصوص اداره کشور تدوین و تنظیم شده بود، توسط کمیته‌هایی که با درخواست آقای خاتمی فعال شده بودند. کمیته سیاست خارجی و سیاست داخلی، کمیته اقتصادی، کمیته فرهنگی و کمیته اجتماعی. تقریبا اواخر اسفند بود که به نتیجه رسیده بود چون کارها انجام شد و به نتیجه رسیده بود، خلاصه و عصاره‌ای از آن فعالیت‌ها توسط کمیته‌هایی که تشکیل شده بود به ایشان ارایه کردند و آقای خاتمی هم مناسب دیدند که منتشر شود و در اختیار مردم قرار گیرد. اصلاح‌طلبان از فراکسیون‌های مختلف در آن حضور داشتند و فعال بودند و همان‌طور که می‌دانید به امضای 46 نفر از اعضایی که تحت عنوان «شورای مشاوران» آقای خاتمی بودند، منتشر شد. 

‌46
 مشاور آیا در زمینه تصمیم‌سازی برای اعلام نامزدی یا عدم اعلام نامزدی آقای خاتمی فعالیتی داشته‌اند؟

یکی از فعالیت‌هایی که شورای مشاوران انجام دادند، تهیه و تدوین برنامه‌ها برای نامزد اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری بود و در کنار آن جلسات شورا هر دو هفته یک‌بار تشکیل می‌شد و راجع به ورود یا عدم‌ورود در انتخابات یعنی مشارکت یا عدم شرکت بحث می‌کردند، در مورد اینکه چه تعداد افراد نامزد می‌شوند و آیا یک کاندیدای واحد داشته باشیم و معرفی کنیم یا تعدادی کاندیدا معرفی کنیم؛ در مورد اینکه اولویت ما در کاندیداهای حداکثری باشد یا نه، می‌توانیم به کاندیداهای حداقلی هم رضایت دهیم، بحث‌های مختلفی در این شورا مطرح می‌شد که نهایتا هم موافقین و مخالفان صحبت می‌کردند، رای‌گیری و تصمیم‌گیری می‌شد. در نهایت به آنجا رسید که آقای خاتمی به عنوان نامزد حداکثری پذیرفته شد. 

‌
نقش شورای مشاوران در تصمیم‌سازی جریان اصلاحات چه بوده؟ 

یک بخش آن به احزاب و جریان‌های سیاسی اصلاح‌طلب و نیروهای فکری اصلاح‌طلب برمی‌گردد که نتیجه تصمیم را به فرد و مصداق مورد نظر ابلاغ کنند. ولی بخشی هم به خود طرف برمی‌گردد که آیا شرایط را مساعد می‌بیند یا نمی‌بیند که حضور پیدا کند یا نکند. آن چیزی که به شورا برمی‌گردد، آقای خاتمی در اولویت اولش هست کما اینکه آقای هاشمی در اولویت بعدی این شورا قرار دارد. این به مشاوران و اصلاح‌طلبانی برمی‌گردد که به‌عنوان فعال سیاسی در کنش سیاسی برای انتخابات آتی هستند ولی بخشی هم به کسانی برمی‌گردد که این پیشنهاد به آنها می‌شود که آیا آنها آمادگی لازم را دارند یا نه و آنها هم این حق را دارند که روی آن فکر کنند و به صرف اینکه شورای مشاوران به یک نظر برسد طرف مقابل هر که باشد که نمی‌تواند صددرصد تسلیم شود. او هم باید رایزنی‌های خود را کند و تحمل خودش را داشته باشد و شرایط را رصد کند تا نهایتا به تصمیم برسد. یعنی تصمیم، چندجانبه است بین خواست مردم و طرفداران، خواست فعالان و نخبگان سیاسی و خواست فردی که قرار است نامزد شود. 

‌شرایط کلی اصلاح‌طلبان را چگونه می‌بینید؟ 

ما باید مسایل را نسبی ببینیم. وقتی مردم عملکرد دولت اصلاحات و مجلس اصلاحات را با دولت و مجلس محافظه‌کار مقایسه می‌کنند، طبیعتا متوجه می‌شوند که عملکرد اصلاح‌طلبان با محافظه‌کاران و عملکرد اصولگرایان با اصلاح‌طلبان قابل مقایسه نیست. بخشی از آنها علایق سیاسی دارند و به دلیل دیدگاه‌های سیاسی اصلاح‌طلبان که مبتنی است بر دفاع از آزادی بیان و آزادی‌های سیاسی و آزادی احزاب و آزادی اجتماعات و حقوق انسان‌ها و غیره که طبیعتا طیف روشنفکران را در برمی‌گیرد و می‌توانیم نمود آن را در اکران فیلم‌هایی که در آن دوره اکران می‌شد و در کتاب‌هایی که چاپ می‌شد به عینه ببینیم. دفاع از روزنامه‌نگاران و روزنامه‌هایی که منتشر می‌شد. بخشی برمی‌گردد به دیدگاه‌هایی که در عرصه بین‌الملل توسط مسوولان اصلاح‌طلب مطرح می‌شد و تعاملی که ایران با نظام بین‌الملل داشت، سیاست تنش‌زدایی که آقای خاتمی مطرح کرده بود، سیاست گفت‌وگوی تمدن‌ها، ارتباط خوبی که بین ایران با کشورهای همسایه به‌ویژه با عربستان و سایر همسایگان وجود داشت، تعاملی که ایران با دنیا پیدا کرده بود به‌گونه‌ای که شرکت‌های فرانسوی هم پذیرفته بودند در نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کنند و امثالهم که عموما صنعتگران ما از چنین حرکتی ارضا می‌شدند و به توسعه صنعت ما و در جمع به توسعه کشور کمک می‌کرد. 

‌
چقدر طول می‌کشد تا کشور به حالت عادی و برنامه چهارم توسعه بازگردد؟ 

بستگی دارد به فردی که رییس‌جمهور می‌شود و با کدام رویکرد سیاسی حاکم شود. فردی مثل من سیاست‌های جاری را اصلا نه‌تنها مفید برای کشور نمی‌دانم که مضر می‌دانم. اگر این سیاست‌ها را کنار بگذارم و سیاست‌هایی که با توسعه هماهنگ است ساری و جاری شود با توجه به پتانسیل‌هایی که ایران دارد حداقل هشت تا 10‌سال زمان می‌برد تا وضعیت اقتصاد ایران به وضعیت نسبتا مطلوبی برسد. اگر برنامه چهارم توسعه را دوباره از سال 92 مبنا بگیریم و اجرایی کنیم و دولت کارآمدی باشد، دولت کارآمد نه فقط از نظر اجرایی، بلکه از نظر سیاست‌ها. اگر استراتژی‌های درستی حاکم شود با توجه به پتانسیل‌های خوبی که کشور ما دارد از نظر سرمایه و مالی و نفت و گاز و صنعت گردشگری و پتانسیل‌ها برای سرمایه‌گذاری خارجی یا سرمایه‌گذاری که ایرانیان خارج از کشور انجام می‌دهند کشور ما ظرف دو دوره چهار‌ساله می‌تواند خود را به شرایط متعادلی از نظر اقتصادی برساند ولی اگر قرار باشد سیاست‌های جاری و بدتر از آن تداوم پیدا کند نباید انتظار وضعیت بهتر داشته باشیم. 

‌چرا اینقدر همه برای نامزدی در انتخابات «احساس تکلیف» می‌کنند. 

این یکی از اصطلاحاتی است که معمولا در جامعه ما رایج است، البته قبلا «تکلیف شرعی» می‌گفتند. اگر تکلیف اجتماعی باشد قابل هضم است ولی اگر تکلیف شرعی باشد که یک شعار بیشتر نیست. در بحث انتخابات که واجب کفایی مطرح است و افرادی هم احساس تکلیف می‌کنند که هیچ تکلیفی بر آنها نیست. یعنی نه شرایط و نه صلاحیت آن را دارند و نه توان آن را دارند، بنابراین کلمه احساس تکلیف مقداری لوث شده و تبدیل به شعاری بی‌معنا شده که طرف آمدن خود را توجیه کند. چون توان علمی لازم را برای توجیه حضورش ندارد خودش را با یک کلمه راحت می‌کند که من احساس تکلیف کردم. لابد خواب‌نما شده است که می‌خواهد در این عرصه حضور پیدا کند. 

‌دلیل نگرانی اصولگراها از حضور کاندیدای دولت چیست؟ 

دولت هم جزو اصولگراهاست.

‌
اصولگرایان و دولت که از هم تبری می‌جویند. 

دولت بخشی از جریان اصولگراست. وقتی که دولت کاندیدایی را معرفی می‌کند به معنای انشعاب جریان محافظه‌کاری در کشور است و این انشعاب می‌تواند سبد رای محافظه‌کاران را تقسیم کند. دغدغه دوم اینکه دولت ابزارهایی در اختیار دارد که می‌تواند به نفع کاندیدای مورد نظر خود به کار گیرد. همین که در کشور ما متاسفانه نه‌تنها دولت، بلکه سایر کاندیداها هم در مسیر غلطی افتادند که همه شعار توزیع ثروت می‌دهند به‌جای آنکه شعار تولید ثروت دهند و چون درآمد نفت و امکانات در اختیار دولت است این دغدغه و نگرانی را دارند که دولت از امکانات در اختیار خود به نفع کاندیدای خاصی استفاده کند و پیروز میدان شود. اصولگرایان تلاش می‌کنند سرنوشت سیاسی خود را از دولت ناموفق جدا کنند. به این راحتی نیست که بتوانند این تفکیک را صورت دهند. به هر حال احمدی‌نژاد جزو افراد اصولگرا یا محافظه‌کار بوده است. شورای شهر محافظه‌کاران او را به‌عنوان شهردار معرفی کرده است. محافظه‌کاران شناخته‌شده در انتخابات از ایشان حمایت کردند، همه هم بر ایشان اجماع کردند. با وجود اینکه آقای هاشمی که خود عضوی از جامعه روحانیت و اصولگرا بود و قاعدتا باید اصولگرایان سنتی از ایشان حمایت می‌کردند ولی با وجود این همه محافظه‌کاران از آقای احمدی‌نژاد حمایت کردند.