تعطيلات تمام شد و همه گردشگران نوروزي به خانه بازگشته‌اند، اما اين پايان تازه شروع يك داستان پردامنه است؛ اعلام آمار مسافران نوروزي سال 91. اگرچه اسفند گذشته معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گفته بود واحد نفر سفر براي محاسبه و اعلام آمار اين گردشگران لحاظ نمي‌شود اما از نوروز 85 تا نوروز 90 معيار شمارش گردشگران نوروزي همين واحد نفر سفر بود.
تعداد نفر سفر گردشگران نوروزي از همان ابتدا كه توسط سازمان ميراث فرهنگي تحت رياست اسفنديار رحيم‌مشايي اعلام شد تا نوروز سال گذشته هميشه مورد انتقاد رسانه‌ها و كارشناسان گردشگري بود. دليل منتقدان نيز غيرواقعي و عجيب بودن آمارهاي اعلام‌شده بود. نگاهي به آمارهاي اعلام‌شده در اين شش سال تعجب‌برانگيز بودن آنها را اثبات مي‌كند.
براساس آمارهايي كه مسوولان اين سازمان منتشر كرده بودند در نوروز 85، 35ميليون، نوروز 86، 55ميليون، نوروز 87، 71ميليون، نوروز 88، 99ميليون و در نوروز 89، بيش از 120ميليون و در نوروز سال 90، 162ميليون نفر سفر در كشور انجام شده است. اين آمار حاكي از رشد 460درصدي آمار گردشگران نوروزي كشور طي اين سال‌ها بوده است.
در همين حال شهباز يزداني معاون وقت گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فروردين سال گذشته در گفت‌وگو با شرق در رابطه با شيوه بحث‌برانگيز «نفر سفر» كه مبناي محاسبه تعداد گردشگران نوروزي كشور است، گفته بود: «ما در محاسبات خود براي تعيين تعداد گردشگران عبور هر نفر از مرز يك استان را يك نفر سفر محاسبه كرده‌ايم.» او همچنين مدعي شد مرجع ما براي اين نحوه محاسبه اطلاعات سازمان جهاني گردشگري است.
در عين حال اما منوچهر جهانيان جانشيني كه هم‌اكنون و درست يك‌سال پس از آن گفت‌وگو بر صندلي او در سازمان تكيه زده اعلام كرده است شيوه نفر سفر براي محاسبه آمار گردشگران نوروزي سال 91 محاسبه نمي‌شود. اگرچه جهانيان دلايل لغو اين شيوه محاسبه را نگفت اما ناگفته پيداست دليل اصلي انتقادات پرشماري است كه از اين شيوه مي‌شد.
در همين حال اردشير عروجي استاد دانشگاه گردشگري و مديركل دفتر برنامه‌ريزي و آمار سابق سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين‌باره به شرق مي‌گويد: پايه اصلي سياستگذاري در حوزه گردشگري هر كشوري دسترسي به آمار صحيح و دقيق و به هنگام از وضعيت گردشگران آن كشور است، بر همين اساس هم در برنامه پنج‌ساله چهارم قرار بر اين شد براي تنظيم و تهيه آمار گردشگري كشور و جلوگيري از تناقض آماري، طرح جامع آماري گردشگري كشور پايه‌گذاري شود. براي حل اين مشكل هم مجلس مصوب كرد در هر سال اعتبارات مشخصي در بودجه براي اين كار لحاظ شود. به عنوان مثال بودجه اين كار براي سال 90 دو‌ميليارد تومان اعلام شد، در سال‌هاي قبل از آن هم در هر سال يك‌ميليارد اختصاص داده شد، با اين حال اما تاكنون خبري از آمارهاي دقيق و صحيح وضعيت گردشگري كشور نشده است.
اين كارشناس مي‌افزايد: آمار گردشگران كشور ما هم در بخش خارجي و خروجي و هم در بخش داخلي هنوز نامشخص است و هر منبعي يك آمار بيرون مي‌دهد، كه اكثر اين آمارها متناقض و غيرواقعي است. در صورتي كه در همه كشورهاي توسعه‌يافته دنيا در زمينه گردشگري وضعيت بر اين روال است كه وب‌سايتي مختص اين كار وجود دارد كه آمارهاي خود در همه زمينه‌ها را هر ماه بهروز مي‌كند. اين آمار هم براي پژوهشگران و رسانه‌هاست و هم براي سازمان‌هاي اقتصادي و جهاني.
طبق گفته‌هاي اين كارشناس براساس محاسبات و تاييد و اعلام مراجع معتبر جهاني تراز گردشگري ايران هم‌اكنون بين 75 تا 79درصد منفي است. او مي‌افزايد: تراز گردشگري مانند تراز بازرگاني معياري براي سنجش وضعيت و افق گردشگري كشورهاست و براساس نسبت ميان ورود و خروج گردشگر از يك كشور محاسبه مي‌شود. اين وضعيت نشان مي‌دهد ما در ميان كشورهاي گردشگر فرست دنيا قرار داريم و در مقابل توانايي‌مان براي جذب گردشگر به داخل هم به شدت اندك است.
عروجي همچنين در رابطه با شيوه محاسباتي نفر سفر براي اعلام تعداد گردشگران داخلي كشور در ايام نوروز نيز به شرق مي‌گويد: شيوه نفر سفر هيچ سنخيت و جايگاهي در عرصه گردشگري ندارد و بيشتر براي حمل‌ونقل جاده‌اي به كار گرفته مي‌شود، با اين حال اما در چندين سال گذشته مسوولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري از آن براي اعلام آمار گردشگران نوروزي استفاده مي‌كردند.
هنوز سازمان ميراث فرهنگي آمار سال جديد را نگفته است اما در همين حال در جديدترين آمارهاي اعلام‌شده و مرتبط با اين موضوع مي‌توان به آمارهاي رييس سازمان راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي اشاره كرد كه از جابه‌جايي 40ميليون مسافر در ايام نوروز از طريق جاده‌اي، هوايي، دريايي و ريلي خبر داده است. شهريار افندي‌زاده رييس سازمان راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي گفت: 33ميليون نفر از طريق حمل‌ونقل عمومي جاده‌اي، سه ميليون و 800هزار نفر از طريق حمل‌ونقل دريايي، يك‌ميليون و 400هزار نفر از طريق شبكه ريلي و بقيه با حمل‌ونقل هوايي جابه‌جا شده‌اند. وي افزود: دستگاه‌هاي تردد شمار اين سازمان در 325 نقطه از جاده‌هاي اصلي و 227 دوربين تردد 150ميليون وسيله نقليه را ثبت كرده‌اند كه در مقايسه با مدت مشابه پارسال 15 تا 17درصد رشد داشته است.
افندي‌زاده همچنين گفت: پيش‌بيني مي‌كنيم تا پايان نيمه فروردين تعداد جابه‌جايي مسافر در كشور به 55ميليون نفر برسد. بايد منتظر ماند و ديد مسوولان كنوني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور چه آماري از تعداد گردشگران نوروزي امسال اعلام خواهند كرد، آن هم در شرايطي كه به گفته بسياري از فعالان عرصه گردشگري به دليل وضعيت نامساعد اقتصادي و تورم به شكل چشمگيري از تعداد گردشگران نوروزي كشور كاسته شده بود.
بهروز طاهري مسوول پذيرش يك هتل در كيش در اين‌باره به شرق مي‌گويد: به نسبت سال گذشته در ايام نوروز تعداد گردشگراني كه از خدمات ما در هتل استفاده مي‌كردند حدود 30 تا 40درصد كمتر شده بود و به همين دليل به همين ميزان از اتاق‌هاي ما در اين روزها خالي بود. در حالي كه در سال‌هاي گذشته در ايام نوروز به ندرت چنين اتفاقي رخ مي‌داد.
او مي‌افزايد: افزايش قيمت تورها و بقيه خدمات باعث شده است بسياري از شهروندان قيد سفر به كيش را بزنند و محل‌هاي ارزان‌تري براي گذران تعطيلات نوروز انتخاب كنند، اگرچه براساس اطلاعات من وضعيت هتل‌ها در اغلب شهرهاي توريستي ايران به همين شكل بوده است. با اين همه رونق سفرهاي نوروزي همچنان پابرجاست و بسياري از هموطنان نوروز امسال را هم در سفر گذراندند، فقط بايد ديد آمارهاي مراجع رسمي در اين‌باره چيست.
