اوپک پلاس

بدیهی است که کاخ کرملین هرگز تصریح نخواهد کرد که پوتین دنبال جلوگیری از کاهش احتمال شکست ترامپ در انتخابات سوم نوامبر است. اما رفتار نفتی روسیه نشان می‌دهد که پوتین ممکن است تمایلی به خروج ترامپ از کاخ سفید ندارد. با همراهی روسیه، حالا امضای توافق کاهش تولید، از هر زمان دیگری محتمل‌تر شده است. در صورت امضای چنین توافقی، قیمت‌های نفت مجددا افزایش خواهد یافت. بعد از آن، ترامپ در بحبوحه بحران کرونا، حداقل می‌تواند بگوید که از فروپاشی صنعت نفت آمریکا جلوگیری کرده است.

از همین رو، برخی تحلیلگران معتقدند که در گفتگو‌های آتی نفتی، عربستان و روسیه فقط در صورتی با کاهش ۱۰ میلیون بشکه موافقت خواهند کرد که آمریکا هم در کاهش تولید سهیم شود. آمریکا حالا ادعا می‌کند بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان است. بنابراین، طبیعی است که روسیه و شاید عربستان، از آمریکا بخواهند که مقداری از تولیدات خود را برای متعادل کردن قیمت‌ها حذف کند.

از این منظر، ایران و نفت شل آمریکا به عنوان دو هدف کاهش قیمت‌ها ارزیابی می‌شوند. به گفته هالف، کاهش قیمت‌ها، به همه تولیدکنندگان آسیب می‌زند، اما برای ریاض و مسکو منافع بلندمدتی دارد. آن‌ها هزینه تولید زیادی ندارند و در عین حال، ذخایر مالی زیادی دارند. در نتیجه می‌توانند بهتر از دیگران، خسارت‌های ناشی از کاهش قیمت‌های نفت را تحمل کنند. اما دیگر تولیدکنندگان مشکلاتی دارند. از دیدگاه هالف، ایران یکی از این تولیدکنندگان است. اما جایزه اصلی، ایران نیست، بلکه نفت شل آمریکاست.

به اعتقاد برخی کارشناسان، ثبات سیاسی در دولت‌های رانتیر یا نفتی، به تداوم فروش نفت بستگی دارد. دولت درآمد‌های بادآورده نفتی را به میان مردم توزیع می‌کند و مردم هم از پرداخت بسیاری از مالیات‌ها معاف می‌شوند. حال، اگر به هر دلیلی درآمد نفتی کم یا حذف شود، دولت ناچار به مالیات گیری از مردم می‌شود. در مقابل، مردم در ازای پرداخت مالیات حقوق سیاسی خود را مطالبه خواهند کرد.

وضع عربستان وخیم‌تر است. اگرچه این کشور به طور رسمی اعلام نمی‌کند که با چه قیمتی بودجه خود را بسته است، اما ارزیابی شرکت‌های مالی منطقه‌ای حاکی از این است که این کشور در سال ۲۰۲۰ به قیمتی بین ۵۵ تا ۶۳ نیاز دارد. ظاهرا این رقم‌ها بر اساس پایین‌ترین سطح قیمت خام برنت در سال ۲۰۱۹ تعیین شده است. پایین‌ترین قیمت خام برنت در این سال، در سطح ۵۳ دلار بود. در نتیجه، سقوط فعلی برنت به ۴۵ دلار ممکن است عربستان و سایر کشور‌های نفتی را با چالش‌های اقتصادی جدی مواجه کند.

پیش‌بینی‌ها از رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۰ به شدت کاهش پیدا کرده است اما به گفته منابع آگاه، وزیر انرژی روسیه روز جمعه پیام تکراری را به همتایان خود در اوپک پلاس رساند و اعلام کرد هنوز زود است تاثیر شیوع ویروس کرونا ارزیابی شود.

در حال حاضر، حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا به منظور جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت نفت، به یکی از دغدغه‌های اصلی کشور‌های نفتی تبدیل شده که در توافق اخیر اوپک پلاس و کاهش داوطلبانه تولید نفت عربستان تجلی یافت. این در حالی است که حدود هفت ماه پیش، زمانی که آمریکا تمام معافیت‌های صادرات نفت ایران را لغو کرد، بسیاری از احتمال پرواز قیمت‌های نفت هشدار می‌دادند. اما ظریف کمتر از یک سال، بازار‌های نفتی نه تنها با کاهش چشمگیر صادرات نفت ایران و ونزوئلا کنار آمده‌اند، بلکه هم اکنون از پایین بودن قیمت‌ها هم رنج می‌برند.