نخل گردانی

آیین سنتی نخل برداری و عزاداری روز شهادت حضرت علی با حضور انبوه مردم روزه دار شهرستان تفت در مجموعه شاه ولی این شهر برگزار شد. مجموعه تاریخی «شاه نعمت‌الله ولی» شامل حسینیه، مسجد، بقعه شاه خلیل ثانی، زورخانه، مدرسه، بازار، میدان، آب‌انبار و نخل می‌باشد که به‌صورت متمرکز در مرکز شهر تفت قرار دارد. این مجموعه، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری تفت و جزو دیدنی‌ترین بنا‌های به یادگار مانده تاریخ در دل کویر می‌باشد که در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۷۸ هـ. ش با شماره ۲۳۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نخل برداری یا نخل گردانی ، یکی از آیین های قدیمی مردم دیار کویر است. مردم استان یزد در ایام ماه محرم و صفر با گرداندن تابوت بزرگ و نمادین امام حسین(ع) که با نام نخل شناخته می شود، به عزاداری می پردازند. این مراسم نخل برداری در شهر عقدا ، به مناسبت روز شهادت امام حسن مجتبی(ع) و وفات پیامبر اکرم ( ص ) برگزار شد.

مراسم نخل‌گردانی تفت یکی از رویدادهای بسیار شورانگیز معنوی و آیینی در استان یزد است که همه ساله در ماه محرم، و ایام سوگواری امام حسین (ع) با حضور خیل عظیمی از مردم برپا می‌شود. این مراسم یکی از میراث معنوی ثبت‌شدۀ کشور است که ثبت جهانی آن نیز چند سالی است که در دستورکار میراث فرهنگی استان یزد قرار گرفته است.

مردم متدین مهریز در استان یزد همه ساله در آستانه فرارسیدن محرم حسینی در حسینیه باغ بهار این شهر جمع می‌شوند و نخل که نماد تابوت سالار شهیدان است را سیاهپوش، آیینه بندان و تزئین می‌کنند و برای عزاداری محرم و صفر آماده می‌شوند.

قدمت «نخل‌گردانی» روستای ابیانه از توابع شهرستان نطنز استان اصفهان را تا ۹۰۰ سال تخمین زده‌اند. برخی پژوهشگران می‌گویند این مراسم از دوره صفویه رواج یافت و برخی معتقدند باقی‌ماندۀ یک سنت قدیمی با ریشه تاریخی شبیه آئین سوگ سیاوش است. این مراسم در تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود و به‌جز محلی‌ها، گردشگران را هم از شهرهای دیگر به سمت خود می‌کشاند. نخل‌نشینی و حمل و هدایت آن، منحصر به طایفه‌های معینی از محله‌های ابیانه است و به صورت موروثی این وظیفه منتقل می‌شود. این آئین، تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) است و در مسیر حرکتش، برخی زنان زیورآلاتی را به عنوان نذر امام به آن وصل می‌کنند.

تکایای دزاشیب، نیاوران، حصاربوعلی، تکیه پایین تجریش و... از قدیمی‌ترین تکیه‌های شمیران هستند که بیش از چند دهه میزبان مراسم نخل‌گردانی بوده‌اند. این تکایای بزرگ شمیران، غرفه‌های فراوانی داشتند که هر غرفه پیش از شروع مراسم عزاداری محرم، توسط یکی از طایفه‌های آبادی سیاه‌پوش می‌شد.

یکی از مراسم ریشه دار که در ارتباط با اعتقادات مردم شیعی درشهر خمین هرساله و در روز عاشورا با همان شیوه هاوکیفیت سابق برگزار می شود، "مراسم نخل گردانی "است.