سیستان و بلوچستان

زنان در روستا‌های دورافتاده سیستان و بلوچستان می‌دانند وقتی زمان زایمان‌شان فرامی‌رسد، راه سختی در پیش دارند. حالا آن‌ها به خاطر حفظ جان خود و کودک‌شان تلاش می‌کنند هر طوری هست، خودشان را به مراکز درمانی برسانند. در راه می‌مانند و ساعت‌ها طول می‌کشد تا در وضعیتی وخیم به خانه‌های بهداشت و مراکز سلامت برسند به امید اینکه کودک‌شان در سلامت چشم به روی دنیا باز کند.

گرچه اهالی روستاها خود را دامدار و کشاورز می‌خوانند، اما با خشکسالی‌های پی‌درپی، بیکاری و غیاب هر شکلی از زیرساخت های‌ اشتغال، تنها منبع تامین معاش اهالی روستاها حالا وابسته به قاچاق گازوئیل است.

انتشار یک ویدیو از وضعیت دردناک دانش آموزان روستای گواتامک و حضور یک معلم برای آموزش ۱۷۰ دانش‌آموز در یک کانکس واکنش‌های مختلفی را در فضای مجازی به همراه داشت. فیلم مدرسه روستای گواتامک بلافاصله با واکنش آموزش و پروش مواجه شد و مطابق انتظار آن را تکذیب کرد

برخی مسئولان معتقدند کودکان محروم سیستان وبلوچستان به دلیل نداشتن تفریح و سرگرمی کنار برکه‌ها میروند و طعمه گاندو می‌شوند، به هر جهت نباید اجازه دهیم نبود آب، سرگرمی و هر چیز دیگری به قطع عضو و مرگ کودکان این مرز و بوم منتهی شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه خاک وطن فروشی نیست، اظهار داشت: اداره کل محیط زیست سیستان و بلوچستان با تمام توان در تمامی حوزه‌ها و فعالیت‌ها حضوری فعال دارد و در خصوص برداشت خاک و حمل غیرمجاز آن به خارج از کشور تا کنون به هیچ موردی برخورد نکرده است.

ساعت ۱۶ امروز دو دستگاه خودروی ناحیه مقاومت بسیج شهرستان نیکشهر که در مسیر اسپکه به نیکشهر درحال تردد بوده در سه راهی مسیر بمپور- اسپکه مورد حمله یک دستگاه خودروی پژو ۴۰۵ قرار گرفت.

دختران دبه به سر رحیم‌آباد، از بستر خشک شده رود فصلی می‌گذرند تا به چادر‌ها برسند، سنگ‌های ریز رود خشک شده‌اند و ترک برداشته‌اند، سال‌هاست که این بستر شش متری آبی به خود ندیده است.

از پنجاه سال گذشته عواملی چون سیلاب، خشکسالی و طوفان شن، ویرانی در روستاهای منطقه سیستان را رقم زده است؛ به طوری که باعث شده افراد روستاها را ترک و به نقاط شهری و دیگر استان ها مهاجرت کنند. در گذشته بدلیل نبود تکنولوژی افراد با توجه به اقلیم و وجود بادهای ۱۲۰ روزه سقف ها را به صورت گنبدی می ساختند و در سقف و دیوارهای آن از دریچه های رو به باد ایجاد می کردند تا در فصل تابستان فضای خانه سرد شود و همچنین استفاده از دیوارهای بیش از ۷۰ سانتیمتر باعث می شد تا در فصل زمستان سرمای کمتری را تجربه کنند. این روستاها که از نعمت لوله کشی آب شرب و برق برخوردار هستند، بدلیل سیلاب ها، خشکسالی ها و طوفان های شن باز هم خالی از سکنه شده اند. گل بری در بیرون و داخل منازل، وجود تعداد طاق های زیاد و متفاوت، استفاده از شومینه از جمله معماری روستاهای مناطق سیستان است. در رجوع به معماری معاصر اینگونه معماری بومی و سنتی دیگر دیده نمی شود و این نوع معماری تنها تا حدود ۵۰ سال گذشته در فضای فعلی شهر و روستا دیده می شود.

پیکر سرباز شهید سعید رحمانی جمعی مرزبان نیروی انتظامی امروز پنجشنبه (۶ شهریور) طی مراسمی با حضور فرماندهان نظامی و انتظامی این استان و خانواده معزز شهدا در مشهد تشییع شد. شهید رحمانی جمعی هنگ مرزی زابل حین حراست و پاسداری از مرز‌های ایران اسلامی در استان سیستان و بلوچستان طی درگیری با اشرار و قاچاقچیان مسلح مواد مخدر به فیض شهادت نائل آمد.

به گفته اهالی روستا یسنا به همراه خواهر و برادرهایش از خانه بیرون می‌رود که ناگهان خواهرش متوجه می‌شود که یسنا نیست و پس از ساعتی جستجو توسط اهالی روستا پیکر بی جان این کودک از آب بیرون آورده می‌شود.

امیر حمزه تنها قربانی نیست. زکریا چرخ، هشت‌ساله و ساکن روستای «کهیربرز» در شهرستان ‏دشتیاری نیز سوم مردادماه ۹۸ از ناحیه پای چپ آسیب دید‎. در‌سال ۱۳۹۵ نیز علیرضا بزرگ‌زاده، دَه‌ساله و ساکن شهرستان سرباز بر اثر حمله گاندو‌ها جان باخت. حادثه‌ای مشابه نیز درست پارسال در ‏همین زمان رخ داد. آن زمان دختربچه‌ای کوچک قربانی شد.

یکی از عجیب‌ترین تالار‌های بورس دنیا را می‌توان در همین روستای مال ملا دید که مردم در زیر یک درخت کُنار جمع می‌شوند. یک نفر تابلوخوانی می‌کند، یک نفر تحلیل تکنیکال می‌کند و یک نفر هم سهم‌های بنیادی را مورد بررسی قرار می‌دهد و در آخر در اختیار دیگران می‌گذارد.

دهواری، «کهن کهور» را تنها روستای بدون زباله در استان و -شاید- حتی کشور می‌داند و می‌گوید: مردم اینجا به قدری خود را مقید به حفظ تمیزی محیط روستا می‌دانند و اطمینان دارند که هیچ کس به خودش اجازه نمی‌دهد زباله روی زمین بیندازد که سطل‌های زباله را از محیط روستا جمع‌آوری کرده‌اند. البته حتی زمانی هم که سطل‌های زباله جمع نشده بود همیشه خالی بودند، چون اینجا هیچ کس زباله‌هایش را از خانه بیرون نمی‌آورد. روستا بقدری تمیز است که حتی می‌توانیم ادعا کنیم هر کس در این روستا زباله پیدا کند می‌تواند جایزه بگیرد!

استان سیستان و بلوچستان پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی ایران واقع است. سیستان شامل زاهدان، زابل و هامون و هیرمند و نیمروز و زهک است که البته بخش بزرگ سیستان قدیم در افغانستان بوده که هم‌اکنون جزء خاک افغانستان است و سرزمین بلوچستان امروزی که ناحیه جنوبی استان را تشکیل می‌دهد، مردمان منطقه عورکی از توابع استان سیستان و بلوچستان ماه‌هاست آب ندارد و بحران بی آبی سلامت و آینده خانواده‌ها را به شدت تهدید می‌کند و مردم این مناطق به ناچار برای تامین آب مورد نیاز خود از «هوتگ‌ها» یا همان چاله‌های انسان‌ساز بزرگی که جهت ذخیره آب باران ایجاد می‌شود به عنوان منبع تامین آب شرب، شست‌وشو و ... استفاده می‌کنند.

نخستین آسباد‌ها حدود یک هزار سال پیش در سرزمین سیستان ساخته شده‌اند. این آسباد‌ها به دلیل نوع بادی که در این منطقه می‌وزد، ابعاد بزرگتری دارند و برخی نزدیک به ۸۵ اسب بخار قدرت داشته‌اند و نوع سنگ آن‌ها با سایر آسباد‌ها در مناطق دیگر کاملا متفاوت بوده است، علاوه بر این در آسباد‌های مناطق خراسان و هرات، فقط یک تیغه زاویه دار و یک دهانه مشاهده شده که ابعاد آن‌ها حدود ۹ متر است. درحالی‌که آسباد‌های این خطه، پره‌هایی به طول ۱۲ متر و دو دهانه ورودی داشتند. تمام آسباد‌های موجود در ایران از این آثار الگو گرفته شده اند و دانش ساخت آن توسط تمدن اسلامی به منطقه شرق و غرب مدیتراته و از طریق جزایر سیسیل به شمال اروپا منتقل شده است. در حال حاضر در سیستان تنها ۱۵ آسیاب بادی به یادگار از دوران گذشته باقی مانده اند که تعدادی درحال مرمت میباشند.

مردم بلوچستان حداقل امکانات اولیه زندگی برخوردار نیستند و اگر نظام سنتی و اصالت این افراد نبود شاید مشکلات و آسیب‌های زیادی در منطقه به چشم می‌خورد که قابل کنترل نبود.

این مجموعه مراسم غسل، کفن، نماز و دفن اموات اهل سنت روستای لار در 80 کیلومتری شهر زاهدان را نشان می دهد. نحوه این مراسم بدین گونه است که پس از مرگ همه جامه‌های مرده را از وی جدا کرده و او را می‌شویند و پیش از خاکسپاری او را غسل داده و کفن می‌کنند و بر او نماز میت می‌خوانند که در واقع در بردارنده دعا و تلقین است.آنگاه یکی از محرمان وی به کمک دیگران، او را در گور از پهلوی راست آن به سمت قبله باشد آن را جای می‌دهند. اگر زن باشد باید توسط محرم خود در قبر گذاشته شود. هنگامی که مرده را درون گور گذاشتند، سر مرده را از درون کفن بیرون می‌گذارند و سپس سنگ‌های مسطح را بر ایوانه قبر که کمی از جسد بالاتر است قرار می‌دهند، این سنگ‌ها را لحد گویند. البته اهل سنت به جای سنگ یکپارچه از اطراف سنگ ریزه جمع آوری کرده و بر روی قبر متوفی می گذارند.

‏ روایت متفاوتی از کارتن‌خواب‌های زابل؛ یکی از پرجمعیت‌ترین نقاط کارتن‌خوابی ایران! اینجا زن و مرد و بچه همه معتادند... بچه‌م به دنیا اومد، پول بیمارستان رو نداشتم، بچه رو بهزیستی برد!...سگ اینجا زندگی میکنه؟!...

پسربچه‌ها از ١٢-١٠سالگی بعد از خواندن آخرین صفحات کتاب‌های ابتدایی، روی صندلی تویوتا‌ها برای شاگردی می‌نشینند. شیشه پاک می‌کنند، تعویض لاستیک‌ها را به عهده می‌گیرند، گالن‌ها را جابه‌جا می‌کنند و ترس تیراندازی و سوختن در آتش بنزین را به جان می‌خرند برای ٢٠تا ٣٠هزار تومان.

گرد و غبار زاهدان ناشی از وزش باد شدیدی است که عصر دیروز و دیشب شمال غرب پاکستان را فرا گرفته و شعاع دید افقی در زاهدان را به ۳۰۰ متر کاهش داده است.