جنگل هیرکانی

محمدباقر غفاری که در زمینه تصویربرداری از حیات وحش فعالیت می‌کند موفق شده تصاویری از چهار پلنگ را به وسیله دوربین تله‌ای ثبت کند. او در ذیل این ویدئو نوشت: پلنگ ایرانی، سلطان باشکوه جنگل هیرکانی ، پلنگ‌ها مهمترین گنجینه‌های ارزشمند حیات وحش ایران هستند و نقش مهمی در تعادل اکولوژیک دارند، پلنگ‌ها با شکار سم داران مریض و پیر ناتوان نقش موثری در جلوگیری از بروز بیماری‌های واگیردار و سلامت ژن‌های قوی‌تر برای بقا دارند، امیدواریم همه ما در لذت حفظ و احیای نسل اینگونه زیبا تلاش کنیم تا نسل اینگونه زیبا به سرنوشت ببر مازنداران ختم نشود. طبیعت انگشتری است که حیات وحش نگین آن می‌باشد. شاید اگر حمایت بیشتر و جدی تری بود و یه سری محدودیت‌ها برداشته میشد می‌توانستیم حتی با هزینه شخصی اطلاعات جامع تری درباره جمعیت و رفتار این‌گونه ثبت کرد.

سال همنشینی در کنار «امامزاده عبدالوافی» شهر کلارآباد استان مازندران، درخت کهنسال "سرخدار"ی سر به آسمان ساییده است که ۸۰۰ تا ۱۰۰۰سال سن ان تخمین زده می‌شود؛ گرچه شاخه و برگی ندارد، اما یکی از گونه‌های نادر جنگل‌های هیرکانی شمال کشور است که در جلگه روییده و درسال‌های دور نیز سبز بوده است. این گونه ارزشمند که اکنون به صورت خشکه دار یا درخت خشک قامت افراشته و ایستاده دارد در ضلع شرقی «امامزاده عبدالوافی» قرن‌های متمادی است که همجوار و همنشین روز‌های سرد و گرم این امامزاده است. امامزاده عبدالوافی از نوادگان امام سجاد (ع) است

درختان جنگل‌های مازندران در معرض تهدید توسط عده‌ای سودجو قرار گرفته‌اند که با حذف درختان، زمین به دست می‌آورند. آنچه که مدت‌هاست در نواحی مختلف عرصه‌های جنگلی مازندران با آن مواجه هستیم، تصاحب زمین انگیزه سوء برای عده‌ای شده تا به خود اجازه دهند با آسیب زدن درخت به وسیله تَبر، کندن پوست درختان، آتش زدن تنه درخت، آسیب به ریشه و ساقه، افزودن مواد به خاک پای درخت، از وسعت حیات سبز کاسته و بر وسعت دارایی تصاحبی خود بی‌افزایند.

«شیرگاه» مرکز شهرستان سوادکوه شمالی در مازندران است که منطقه «مچه بن» در فاصله حدود ۵ کیلومتری آن قرار دارد. این منطقه بیش از بیست سال، محل دپوی زباله شهرستان شیرگاه و ٣٠ روستای اطراف آن است که در حدود ۴۰۰۰ متر از جنگل‌های هیرکانی را به اشغال خود درآورده است. معضل زباله در مازندران کلاف سردرگمی است که متاسفانه هیچ اقدام مناسبی در قبال آن انجام نمی‌شود و به علت گسترش زندگی شهری و همچنین سکونت افراد غیر بومیِ خوش‌نشین، زباله بیشتری تولید می‌شود. زباله‌ای که هیچ‌گونه نظارت و کنترلی بر آن نیست و روزانه چندین تُن زباله وارد جنگل‌های هیرکانی که فهرست میراث طبیعی یونسکو به ثبت رسیده‌اند، می‌شود. اقدامی که محیط زیست را آلوده‌تر می‌کند.

محمدباقر غفاری چلاوی عکاس و پژوهشگر حیات وحش با انتشار ویدئویی از پرسه یک پلنگ ایرانی در جنگل هیرکانی نوشت: سال‌های اولی که کار حفاظت از حیات وحش منطقه رو شروع کردم شاید به جرات گفت پا گذاشتم رو خیلی از لذت‌های زندگی و دل کَندم حتی از زندگی روزمره و با همه مشکلات و کاستی‌ها ایستادیم برای حفظ تنوع زیستی منطقه، امروز روز پدر هست و یادمه از همون روز‌های اول پدرم به خاطر تهدیدات طبیعی و انسانی راضی نبود که اینکار را ادامه بدم ولیکن بخاطر علاقه مندیم به طبیعت منطقه حتی جلوی خانواده هم ایستادم و در دراز مدت به ناچار با من همراه شدن و امروز خوشبختانه مشوق من هستند برای ادامه این راه تا بلکه شاید نوید روز‌های خوب باشیم برای جنگل مازندران و ایران عزیز، امیدوارم همه در لذت حفظ داشته‌های طبیعی ارزشمند زادگاه مون تلاش کنیم. طبیعت انگشتری ست که حیات وحش نگین آن میباشد.

جنگل‌خواران بخش‌های زیادی از جنگل‌های هیرکانی را از بین بردند.

نگارستان ایران در همه فصول سال جذابیت‌های خاص خود را دارد، اما فصل خزان در جنگل هیرکانی شمال کشور با طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها چشم انداز‌های بدیع خلق کرده است. در جنوب دریای خزر از مازندران تا گیلان، گرگان و ارسباران، جنگل‌های هیرکانی قرار گرفته‌اند، مساحت این جنگل‌های ۴۰ میلیون ساله ۵۵ هزار کیلومتر مربع است که دو میلیون هکتار آن در ایران و ۲۰ هزار هکتار در آذربایجان قرار گرفته. بیشتر مساحت جنگل‌های هیرکانی در کشور ایران قرار دارد. این جنگل‌ها نقشی موثر در شکل‌گیری چرخه زندگی دارند؛ تا جایی که در فهرست میراث طبیعی یونسکو، ثبت شده‌اند.

رئیس کل دادگستری استان گلستان با بیان اینکه با رای دادگاه‌های گلستان، نزدیک به ۲۳ هکتار از جنگل‌های استان امسال به منابع طبیعی بازگردانده شد، افزود: رای خلع ید این زمین‌های جنگلی در ۷۱ فقره پرونده در دادگاه‌های استان در کلاله، مینودشت، گالیکش، آزادشهر، رامیان، علی آبادکتول، گرگان، مراوه تپه و بندرگز صادر شده است.

محمد باقر غفاری چلاوی، محیط‌بان با کارگزاری دوربین از نمایی نزدیک عبور یک پلنگ را در جنگل‌های هیرکانی ثبت کرده است. صدای نفس‌های این پلنگ از لحظه‌های خاص این ویدئو است.

به گاوبانان جنگل‌های هیرکانی گالِش گفته می‌شود. دامداری شغل اجدادی اصلی و موروثی آنهاست و موطن اصلیشان از دیرباز جنگل‌های مازندران و گیلان بوده است. زندگی دامداران «گالش» رابطه مستقیمی با علوفه دارد، به این دلیل آن‌ها هر ساله برای رسیدن به مراتع سرسبز در بهار به کوهستان و در پاییز به جلگه کوچ می‌کنند.

جنگل‌های هیرکانی که قدمت بسیار زیادی دارند و مانند کارخانه عظیم تصفیه هوا هستند، متاسفانه ۱۲ هکتار از عرصه این منطقه پاک تراشی شده که زخمی کهنه از دوران جنگ جهانی دوم است و همچنین دیگر مناطق این جنگل در دوران اخیر تخریب شده است این زمین پاک تراشی شده جزو بخش ثبتی شهرستان بندرگز در استان گلستان است و مهم‌تر آن که قطع درختان قدمتی چند دهه‌ای دارد و از بقایای حضور ارتش متفقین در ایران است و طبق بررسی ها، ارتش شوروری به دلایلی که آشکار نیست این منطقه جنگلی را پاک تراشی کرده است. علاوه بر این منطقه قسمت‌های بسیار زیادی از این جنگل‌ها تخریب شده و درختان بسیار زیادی قطع شده اند و کوه خواری از مشکلات اساسی این منطقه است.

زمانی که وارد پارک جنگلی النگدره می‌شویم تعداد زیادی از درختان وسیع و کهنسال را می‌بینیم که قطع و رها شده‌اند. در زمستان سال گذشته تصاویری از قطع درختان النگدره با استفاده از اره موتوری در فضای مجازی منتشر شده بود که پس از آن، اداره منابع طبیعی گلستان در پاسخ گفت: درختان خشک خطر ساز را با مجوز از سازمان جنگل‌ها قطع و پاکسازی می‌کنیم. اما در حال حاضر تعداد زیادی از این درختانِ خشک و خیس پس از قطع شدن در جنگل رها شده‌اند. برخی از افراد چوب‌های این درختان را صرف تهیه هیزم می‌کنند و می‌سوزانند. همچنین رها شدن چوب‌های این درختان می‌تواند سرقت را برای قاچاقچیان چوب ساده‌تر کند. پارک جنگلی النگدره از نسل جنگل‌های هیرکانی در پنج کیلومتری جنوب غربی شهر گرگان با مساحت ۱۸۵ هکتار قرار دارد. این جنگل از مناطق نمونه گردشگری ایران محسوب می‌شود که درختانی، چون انجیلی، ممرز، توسکا، لرگ، افرا، بلوط، بید، شیردار و خردمندی پوشش گیاهی آن را تشکیل می‌دهند.

ویدئویی در فضای مجازی منتشر شده که از روش قاچاقچیان چوب در جنگل‌های هیرکانی پرده بر می‌دارد. این افراد سود جو با بریدن بخشی از درختان در انتظار خشک شدن و افتادن درختان کهنسال این منطقه می‌نشینند. یکی از افراد محلی که در این ویدئو شرایط را شرح می‌دهد با انتقاد از مسئولان سازمان محیط زیست می‌پرسد: مگر می‌شود صدای اره موتوری که این افراد استفاده می‌کنند را نشنوند؟

مهدی کیا حیرتی، محیط‌بان نوشهری ویدئویی زیبا از شوکا‌های جنگل هیرکانی در حال گشت و گذار زمستانی (بهمن ۱۴۰۰) منتشر کرده است. از موارد قابل توجه این ویدیو صدای ضبط شده یکی از این گوزن‌های مینیاتوری است.

نگارستان ایران در همه فصول جذابیت‌های خاص خود را دارد، اما فصل خزان در این استان با طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها چشم انداز‌های بدیع خلق کرده است.

رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان نور گفت: تعهد داشتیم به یک دامدار ۴ هکتار از اراضی ملی تحویل دهیم، زیرا قبلا در داخل جنگل دامداری داشت و ما دام هایش را از کل جنگل خارج کرده بودیم و پروانه فعالیت آن باطل شده بود. بنابراین۴ هکتار از اراضی ملی به آن تحویل داده شد و منابع طبیعی شهرستان به تعهدات خود در قبال او عمل کرد.

کیادلیری رئیس سابق انجمن جنگلبانان ایران با بیان اینکه ریختن زباله در داخل و حاشیه جنگل بی مسئولیتی مردم را نشان می‌دهد و هیچ بهانه‌ای قابل قبول نیست، گفت: آیا مردمی که داخل جنگل به تفرج می‌پردازند، نمی‌توانند زباله‌های خود را جمع کنند و با خود بیاورند؟!

فصل پاییز به زردی برگ های درختان معروف است و جنگل نوردی در این فصل به دلیل رنگ آمیزی برگ درختان طرفداران بسیار دارد. سفر به جنگل های پر از رنگ و برگ استان گلستان که در این فصل همچون تابلوی نقاشی می شود، خاطره ای فراموش نشدنی به همراه دارد.

مانور مشترک یگان حفاظت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی و یگان حفاظت محیط زیست و یگان منابع طبیعی استان مازندران برگزار شد.

علت نامگذاری این جنگل به نام "الیمستان" رویش گیاه «الیما» است که در اردیبهشت ماه رشد می‌کند. از جاذبه‌های جنگل الیمستان امل اختلاف دما و تنوع پوشش در طول مسیر الیمستان می‌باشد که بسیار مثال‌زدنی است. در جایی، هوای مسیر آفتابی و شرجی است، جای دیگر مطبوع و بهاری. جایی مه است و خنک، جای دیگری باد تندی می‌آید، یکجا انبوه جنگل است، مسیر بعدی تبدیل به دشت می‌شود.