زیدآبادی نوشت: اینکه چین میزبانی وزیران خارجۀ ایران و عربستان را به عهده گرفته است، نشانگر ارادۀ این کشور برای کمک به عادیسازی رابطۀ تهران و ریاض است. ظاهراً چینیها میدانند که بدون میانجیگری مداوم و مؤثر آنها، روند عادیسازی رابطه، شانس بالایی برای موفقیت ندارد و از همینرو، در صدد برآمدهاند تا مرحلۀ نهایی کار، از اهرمهای تشویقی و تنبیهی احتمالی در برابر دو کشور استفاده کنند.
بیانیه مشترک میان ایران و عربستان با امضای وزرای خارجه ایران و عربستان و با حضور وزیر امورخارچه چین به امضا رسید.
وزیران امور خارجه ایران و عربستان در این دیدار با تاکید بر از سرگیری رسمی روابط دوجانبه، گامهای اجرایی در مسیر بازگشایی سفارتخانهها و سرکنسولگریهای دو کشور را مورد گفتگو قرار دادند.
معاون اول رئیس جمهور از دعوت پادشاه عربستان از رئیس جمهور برای دیدار و گفتگو با یکدیگر خبر داد و گفت: ملک سلمان از رئیس جمهور دعوت بعمل آورده است که پاسخ مثبتی به این دعوت داده شده و انشالله اتفاقات خوبی خواهد افتاد.
عادیسازی روابط تهران و ریاض نویدبخش است، اما این روند بدون دشواری نخواهد بود
ریاض بهطور سنتی فاقد ابزارهای دیپلماتیک اجبارآمیز و بازدارندگی نظامی برای تحت فشار قرار دادن عوامل امنیتی و نظامی در داخل ایران، برای سازش بوده است. میانجیگری چین ممکن است این ضعف را جبران کند، اما اگر تهران تعهدات خود را نقض کند، پکن را نیز در کانون توجه قرار میدهد.
دینا اسفندیاری، مشاور ارشد گروه بینالمللی بحران در خاورمیانه و شمال آفریقا گفت: توافق تهران و ریاض به ایران این امکان را میدهد که به سمت غرب، به سمت ایالات متحده و متحدانش برگردد و بگوید: ببینید، در نهایت شما هرگز نمیتوانید من را به روشی که قبل از توافق هستهای انجام دادید منزوی کنید.
وزرای خارجه دو کشور توافق کردند در اولین فرصت با یکدیگر دیدار نمایند و مقدمات بازگشایی سفارتخانهها و سرکنسولگریها را فراهم سازند.
دغدغه جلوگیری از جنگ، پای چین را به منطقه بازکرد
پژوهشگر مسائل چین درباره میانجیگری چین میان ایران و عربستان گفت: «این اقدام، در نوع خود تحولی بدیع در سیاست خارجی این کشور به شمار میرود. ایران به طور سنتی، چین را شریک مهم خود قلمداد میکند و عربستان نیز طی سالیان اخیر، روابط خود با دومین قدرت اقتصادی بزرگ جهان را گسترش داده است. در این میان، دامنه منافع چین در منطقه نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. تجلی بارز این موضوع، ابتکار کمربند و راه است که سبب شده چین انگیزه بیشتری برای گسترش تعاملات با کشورهای منطقه داشته باشد.»
سرلشکر صفوی با اشاره به دوران افول آمریکا و صهیونیستها گفت: دوران افول قدرت آمریکا و صهیونیستها فرا رسیده است. نگاه به همسایگان و نگاه به شرق باعث افزایش وزن ژئوپلیتیکی ایران و گذار وضعیت مردم از شرایط فعلی خواهد شد. ایران باید از این وضعیت تنش آمریکا و اروپا در اوکراین و تنش تایوان به عنوان یک فرصت نگاه کند و بر اساس منافع مشترک با چین و روسیه و تهدیدات مشترک آمریکا علیه سه کشور با یک استراتژی مشخص حرکت کند.
زیدآبادی مطرح کرد
تمام بندهای بیانیۀ مشترک و بهخصوص ادبیات به کار گرفته شده در تنظیم آن، با لحن بسیاری از اظهارنظرهای داخلی در ایران شباهتی نداشت بهطوریکه اشاره به نام «اسرائیل» نیز از چارچوب ممنوعه خارج شده و «آرمان فلسطین» به «حق تعیین سرنوشت مردم آن» محدود شده بود.
چنانچه درمذاکرات احیای برجام، دیگر «توافق تعهد محور» برای ما موضوعیت ندارد، در توافقات دوجانبه و چندجانبهای که بر مبنای عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی نیز شکل میگیرد، باید تضمینهای معتبری از سوی ریاض در این خصوص ارائه شود. در غیر این صورت، تعلقات فرامنطقهای ریاض و خصوصا تلاش پشت پرده آن جهت به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در آینده میتواند بر بعد عملیاتی و اجرایی توافقات سایه بیفکند.
هرچند فرآیند تنشزدایی در روابط خارجی عربستان سعودی از دو سال پیش با آشتی با قطر و در پی آن ترکیه آغاز شد، اما عبور از مرز رقابت خصمانه با ایران، گامی بود که نیاز به بازاندیشی در پویاییهای ژئوپولیتیک منطقه و ذهنیت حاکمان سعودی نسبت به جایگاهشان در منطقه داشت. آشتی تهران و ریاض، از این جنبه اهمیت دارد که رهبران عربستان سعودی تصمیم گرفتهاند بر خلاف جریان همیشگی سیاست خاورمیانه حرکت کنند و یکی از بحرانهایی را که مشخصه خاورمیانه بود حل کنند تا محیط را برای رشد و توسعه کشور خودشان امنتر کنند.
وزیرخارجه عربستان در اظهاراتی گفت که توافق با ایران نتیجه دو سال مذاکره بود که در نهایت به توافقاتی مبتنی بر رعایت اصل حسن همجواری و احترام به حاکمیت دو کشور وتداوم گفتگوها برای برطرف کردن چالشهای امنیتی منطقه رسیدیم.
تصویری از تفاوت تیتر روزنامه کیهان در دولت قبل و فعلی درباره روابط با عربستان را ببینید.
«وانگ یی» وزیر خارجه چین امروز جمعه گفت: مذاکرات و گفتگوی عربستان سعودی و ایران در پکن، پیروزی صلح است.
امیرعبداللهیان نوشت: بازگشت روابط طبیعی میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی ظرفیتهای بزرگی را در اختیار دو کشور، منطقه و جهان اسلام قرار میدهد.
پس از سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به چین مذاکرات فشرده با نمایندگی دبیر شورای امنیت ملی از طرف ایران آغاز شد و امروز توافق نهایی با صدور بیانیهای سهجانبه اعلام شد.
نورنیوز در صفحه توییتر خود با اشاره به اینکه فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی مجددا از آمادگی برای گفتگو با ایران خبر داده است یادآور شد: قبلا پنج دور مذاکره، مسائل مورد توجه دو کشور را کاملا شفاف کرده است.
السودانی در پاسخ به سؤال مجری برنامه درباره وساطت بغداد در روابط تهران و ریاض اظهار داشت: «ما تمایل جدی ایران و عربستان سعودی برای ادامه نقش عراق به منظور نزدیکسازی دیدگاههای این دو کشور را احساس کردیم. ما مصمم به اجرای این نقش هستیم و بر این باوریم که این نقش طبیعی عراق است؛ نقش پیشگامی در نزدیکسازی نقطهنظرات مخالف.»
چشمانداز تاریک رابطه یک قرنی
سید جواد صالحی، عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با بیان اینکه روابط ایران و عربستان تابع متغیرهای بسیار زیادی است، گفت: «درواقع در کنار مولفههایی که برای همگرایی بین این دو کشور بزرگ اسلامی و در عین حال دو بازیگر اثرگذار در جهان وجود دارد، اما برخی متغیرها، آینده روابط تهران و ریاض را با برخی ابهامات مواجه کرده است.»