دودخانه در فصل صید ماهی روزهای شلوغی دارد. بعد از رسیدن ماهیها از دل آب، شکم آنها را خالی میکنند و در حوضچههای آب و نمک و روناس میخوابانند و بعد از پر کردن چشم ماهیها از ساقه برنج برای آویزان شدن آنها را با آب سرد میشویند و به سیخهای چوبی میآویزند؛ تا خشک شوند. در آخرین مرحله ماهیها را در دودخانه قرار میدهند تا با سوختن خاک اره دودی شوند.
دودی کردن ماهی فرایندی است که به منظور پختن، مزه دار کردن و نگهداری طولانی مدت ماهی یا سایر مواد غذایی انجام میشود. ماهی دودی شده با عطر درخت توسکا از چاشنی و مزهها گیلانی است که در کنار انواع غذاهای محلی این استان سرو میشود.
فرآیند دودی کردن ماهی طی ۱۵ روز و در سه مرحله، پاک کردن شکم ماهی و شستشو، خواباندن در استخر نمک و در نهایت دودی کردن در انبار دودخانه انجام میشود. در گذشته گیلان حدود ۶۵ انبار دودخانه سنتی داشت که اکنون تعداد این انبارها کاهش یافته است.
دودخانه «موبندان» در روستای موبندانِ لنگرود قرار داد. قدمت این دودخانه به ۲۰۰ سال میرسد و صاحب فعلی آن علی نقی ترابینیا است که پنج نسل از خانوادهاش در حرفه سنتی ماهی دودی فعالیت دارند. فصل صید ماهی اوج کار این دودخانه است. بعد از خرید ماهیها شکم آنها را خالی میکنند، ماهیها را در حوضچههای آب و نمک و روناس میگذارند و بعد از مدتی آنها را با آب سرد میشویند و آویزان میکنند تا خشک شود، سپس در آخرین مرحله آن را در دودخانه قرار میدهند تا ماهیها دودی شوند. در این گزارش تصویری این فرایند را مشاهده میکنید.