غلط خواهد بود اگر که شعر «به هزار جلوه» را برگردانی طنزآمیز از دعای مسلمانان بدانیم... بلکه برعکس. درک خاص گوته از دیانت است که در این شعر تبلور مییابد، البته دیانتی که با گمان جدایی خدا از جهان و انسان، و تفکیک سختگیرانه ساحت دنیوی از ملکوتی، ضدیتی آشکار دارد.
فکر میکنید وجه اشتراک چارلز داروین، گوته و مارسل پروست چه بود؟ هر سه آنها علاوه بر اینکه یک نابغه خلاق و تیزهوش بودند، یک عادت نسبتا عجیب نیز داشتند.