روزه‌داری در ماه مبارک رمضان تغییرات مهمی در الگو‌های تغذیه‌ای ایجاد میکند که می‌تواند بر سلامت دستگاه گوارش و میکروبیوم روده تأثیر بگذارد.
فرارو- روزه داری و اجتناب از خوردن و آشامیدن در ماه مبارك رمضان می تواند بر سلامت تمام اعضا و دستگاه های بدن از جمله قلب، كلیه و بویژه دستگاه گوارش اثر گذار باشد.
به گزارش فرارو، بر طبق دستورات دینی، در ماه مبارك رمضان با روزه داری و پرهیز از خوردن آب و غذا در ساعاتی از روز، دستگاه گوارش از نظر فیزیولوژیك عملكرد خود را تغییر داده و بدن باید خود را با شرایط فعلی مطابقت بدهد.
رعايت رژيم غذايي مناسب در كنترل بسياري از اختلالات گوارشي نقش بسزايي دارد. از آنجا كه در ماه رمضان اغلب الگوي دريافت غذا (زمان صرف وعده هاي غذايي و تركيب آن) تغيير مي يابد، اين امر ممكن است علائم و عوارض برخي بيماري هاي دستگاه گوارش را تحت تأثير قرار دهد که در ادامه به برخی از این سوالات پاسخ داده شده است.
مشکلات گوارشی شایع در ماه رمضان چیست؟
در صورت عدم رعایت رژیم غذایی مناسب در ماه رمضان، ممکن است عوارضی مانند خشکی دهان، آروغ زدن، نفخ شکم، احساس سنگینی شکم، سوزش سردل، تهوع، یبوست و تغییرات اشتها دیده شود.
چرا روزه داری ماه رمضان سبب خشکی دهان می‌شود
در روزه داری ماه رمضان، به دلیل کاهش تعداد وعده‌های غذایی و ممنوعیت مصرف مواد غذایی در فاصله سحر تا افطار، مصرف مایعات کاهش می‌یابد که این امر سبب کاهش میزان آب بدن و احساس تشنگی می‌شود. همچنین، برای هضم و جذب مواد غذایی چرب، بدن با آب بیشتری نیاز دارد. مصرف این مواد غذایی حس تشنگی را تحریک میکند. بعلاوه، بالا بودن دمای هوا در ماه رمضان (به عنوان مثال در فصل‌های گرم سال) و فعالیت بدنی به مدت طولانی و یا با شدت زیاد منجر به اتلاف آب بدن و در نتیجه تشنگی و خشکی دهان می‌شود.
برای کاهش تشنگی و خشکی دهان در روزه داری چه توصیه می‌شود
به این دلیل که در ماه رمضان مصرف غذا‌ها و مایعات محدود می‌شود، افراد روزه دار باید مقادیر کافی مایعات در فاصله افطار تا سحر مصرف کنند؛ بنابراین توصیه می‌شود که همراه وعده‌های غذایی افطار، سحری و نیز فواصل آنها مقادیر کافی میوه و سبزی مصرف شود. چراکه این مواد غذایی به نگهداری آب در بدن کمک می‌کنند. حداقل میزان توصیه شده مصرف روزانه میوه و سبزی ۵۰۰ گرم در روز است. افراد روزه دار بهتر است مصرف مواد غذایی که سبب افزایش احساس تشنگی می‌شوند را محدود کنند. همچنین توصیه می‌شود فرد روزه دار بخصوص در ماه‌های گرم سال از انجام فعالیت‌های شدید و طولانی مدت در طول روز خودداری نمایند. همچنین، از مصرف چای و قهوه به مقدار زیاد که باعث دفع بیشتر آب بدن از طریق افزایش ادرار می‌شود، پرهیز شود.
مصرف کدام مواد غذایی سبب افزایش احساس تشنگی و خشکی دهان می‌شود
غذا‌های پرچرب و سرخ شده بخصوص در وعده سحری منجر به تشنگی در طول روز می‌گردد. مصرف زیاد نمک، غذا‌های شور و غذا‌های پرادویه نیز تشنگی فرد روزه دار را افزایش می‌دهند و باید از مصرف آنها اجتناب شود.
مصرف کدام مواد غذایی سبب بروز سوء هاضمه و نفخ می‌شود
پرخوری، مصرف زیاد غذا‌های چرب و سرخ شده، غذا‌های تند و غذا‌هایی که ایجاد نفخ می‌کنند مثل کلم، نوشابه‌های گازدار، سیر، پیاز، فلفل بخصوص فلفل دلمه‌ای، حبوبات مانند عدس، لوبیا، نخود، لپه و مصرف زیاد مواد قندی، دسر‌های شیرین، زولبیا و بامیه، مصرف آب به همراه وعده غذایی، مصرف غذا در حجم زیاد و مواد غذایی به اصطلاح سنگین مانند آش رشته و غذا‌های غلیظ آبکی سبب نفخ و مشکلات گوارشی می‌شوند.
علت سوزش سر دل در ماه رمضان چیست؟
در ماه رمضان اغلب پرخوری و مصرف غذا به مقدار زیاد، بخصوص در وعده افطار، سبب بازگشت محتویات معده به مری و احساس سوزش سردل می‌شود.
چه غذا‌هایی سبب احساس سوزش سر دل می‌شوند
غذا‌های چرب و سرخ شده که دیرتر از معده خارج می‌شوند، غذا‌های تند، قهوه و چای پررنگ، نوشابه‌های گازدار، موادی مثل نعناع، شکلات، ادویه جات و مصرف سیگار می‌تواند باعث سوزش سردل در افراد روزه دار شود.
چگونه می‌توان از احساس سوزش سر دل در افراد روزه دار پیشگیری کرد
توصیه می‌شود به منظور پیشگیری از سوزش سردل، افراد روزه دار از پرخوری و مصرف وعده‌های غذایی حجیم بپرهیزند. این افراد باید تا حد امکان تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهند تا بتوانند در هر وعده حجم کمتری غذا مصرف کنند، لباس‌های تنگ نپوشند و حداقل تا ۳ ساعت پس ار صرف غذا دراز نکشند. البته استفاده از دارو‌های ضدبارداری بخصوص به تنهایی هم می‌تواند باعث سوزش سردل در خانم‌های روزه دار شود و توصیه می‌شود که این قرص‌ها به همراه غذا مصرف شود.
به چه دلیل خطر یبوست در افراد روزه دار افزایش می‌یابد
گرسنگی، کاهش مایعات دریافتی و کاهش فعالیت بدنی خطر یبوست را در افراد روزه دار افزایش می‌دهند. از سوی دیگر تغییر الگوی وعده‌های غذایی و خواب در ماه رمضان سبب کاهش حرکات روده می‌شوند به همین دلیل سرعت عبور مدفوع در روده کاهش می‌یابد، در نتیجه آب بیشتری از دست داده و سبب ایجاد یبوست می‌شود.
چگونه می‌توان از بروز یبوست در افراد روزه دار پیشگیری کرد
با نوشیدن مقادیر کافی آب و مایعات و افزایش دریافت منابع فیبر رژیمی مانند میوه و سالاد در وعده‌های سحری، افطار و پس از افطار به حفظ آب و انجام حرکات طبیعی روده در ماه رمضان کمک کرد تا مدت زمان عبور مواد از دستگاه گوارش کاهش یافته و از ایجاد یبوست و نفخ جلوگیری شود.
چه مواد غذایی به درمان یبوست در افراد روزه دار کمک می‌کنند
جهت درمان یبوست باید مصرف آب، غلات سبوس دار، آرد قهوه‌ای، انجیر و آلوی خشک خیسانده، میوه‌ها بخصوص همراه با پوست و سبزیجات را افزایش داد. افراد مبتلا به یبوست بهتر است مصرف چای خود را کاهش دهند. افزایش فعالیت بدنی و تحرک نیز به درمان یبوست کمک میکند. در صورت شدید بودن یبوست، روزه داران می‌توانند به همراه وعده‌های غذایی سحری و یا افطار یک قاشق غذاخوری شربت لاکتولوز مصرف کنند.
عوامل خطر ابتلا به زخم‌ها و خونریزی گوارشی در ماه رمضان چیست
مهمترین عامل خطر عود زخم‌ها و خونریزی گوارشی فوقانی در طول ماه رمضان، سابقه قبلی خونریزی از زخم یا زخم‌های گوارشی التیام نیافته، استرس‌های روانی، استعمال سیگار و مصرف برخی دارو‌ها مانند آسپرین است.
آیا روزه داری در افراد مبتلا به زخم‌های فوقانی گوارشی خطرناک است
روزه داری ماه رمضان شدت و عوارض زخم‌های فعال معده و دوازدهه و التهاب یا ورم معده را افزایش می‌دهد. بنابراین، روزه داری در افراد مبتلا به زخم‌های فعال توصیه نمی‌شود.
قبل از اقدام به روزه داری، بیماران با سابقه قبلی زخم‌های فوقانی گوارشی باید چه اقداماتی را انجام دهند
ضروری است این بیماران قبل از اقدام به روزه داری با دستور پزشک خود آندوسکوپی انجام دهند تا زخم آنها مورد بررسی قرار گیرد. در این صورت اگر زخم آنها فعال نباشد با تجویز برخی دارو‌های کنترل کننده اسید معده اجازه روزه داری به آنها داده می‌شود. ولی در صورت تشدید علائم بیمار، علی رغم درمان روزه داری توصیه نمی‌شود.
