سندرم ایمپاستر (imposter syndrome) چیست و چرا زنان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند؟

فرارو- ۱۶ روز نارنجی را به حدفاصل روزهای ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر می‌گویند که در آن به مسائل و مشکلات زنان پرداخته می‌شود. آیا تابه‌حال دستاوردی داشته‌اید که خود را شایسته آن ندانید؟ حتماً افرادی را دیده‌اید که دستاورد‌ها و موفقیت‌های زیادی دارند؛ ولی معتقد هستند که این موقعیت حقشان نیست.

به گزارش فرارو،  سندرم ایمپاستر نیز یکی اختلال روانی است که در میان زن‌ها رواج بیشتری دارد و به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن زنان خود را لایق دستاوردهایشان نمی‌دانند.

سندرم ایمپاستر چیست؟

پنجاه سال پیش، روان‌شناسی به نام پالین کلنس در مشاهدات خود متوجه شد که بسیاری از دانشجویانش، به‌ویژه دختران، احساس می‌کردند که شایسته موفقیت‌ها نیستند و هر لحظه منتظر بودند تا کسی متوجه شود که نمره‌ها یا موفقیت‌هایی که کسب کرده‌اند، حق آنها نیست. پالین که خود نیز این احساس را تجربه کرده بود، آن را «پدیدۀ ایمپاستر» نامید.

سندرم ایمپاستر که به عنوان سندرم افراد موفق شناخته می‌شود، به وضعیت روان‌شناختی اشاره دارد که مبتلایان به آن باوجود داشتن انواع موفقیت‌ها و دستاورد‌ها خود را شایسته آن نمی‌دانند. افراد مبتلا به سندرم زندگی توأم با ترس و نگرانی را تجربه می‌کنند؛ چون احساس می‌کنند شایسته جایگاه خود نیستند و هر لحظه امکان دارد در نظر دیگران فریبکار شناخته شوند، چنین ترسی یک‌چرخه معیوب روانی ایجاد و آنها را دچار استرس و اضطراب زیادی می‌کند و حتی موفقیت‌های پیش رو نیز تغییری در باور آنها در شایسته نبودن خود ایجاد نخواهد کرد.

نشانه‌های سندرم ایمپاستر

اگر نشانه‌های زیر را دارید، به سندرم ایمپاستر نزدیک هستند؛ اما تشخیص درست ابتلا به سندرم ایمپاستر بر عهده روانشناس و روانپزشک است.

۱. افراد خود را فریبکار می‌دانند.

مبتلایان به سندرم ایمپاستر موفقیت‌های خود را به‌سختی می‌پذیرند و احساس می‌کنند که در مورد توانایی‌هایشان به دیگران دروغ گفته‌اند و آنها را فریب داده‌اند. آنها هر لحظه احساس می‌کنند که قرار است بازداشت شوند؛ زیرا موفقیت‌هایشان را بر اساس شانس و اقبال می‌دانند.

۲. نداشتن اعتمادبه‌نفس

افرادی که دچار سندرم ایمپاستر هستند اغلب معایب خود را پر رنگ نشان می‌دهند و درباره آنها در همه‌جا صحبت می‌کنند و ارزش موفقیت خود را پایین می‌آورند.

۳. عذاب وجدان در صورت کوچک‌ترین اشتباه

مبتلایان به این سندرم در صورت کوچک‌ترین اشتباه عذاب وجدان می‌گیرند و اشتباه خود را دلیل اختلال در کار‌ها می‌دانند سپس شروع به سرزنش خود می‌کنند.

۴. علاقه نداشتن به انجام کار گروهی

افراد مبتلا به این اختلال علاقه‌ای به انجام کارگروهی ندارند و فرد گرایی را ترجیح می‌دهند. اغلب پیشنهاد‌های کار گروهی را رد می‌کنند و به دنبال این هستند که به تنهایی مشکلات را حل نمایند و کار‌ها را انجام دهند.

راه‌های درمان سندرم ایمپاستر

با استفاده از راه های زیر می‌توان این اختلال را کنترل و درمان کرد.

۱. دلایل کاهش اعتمادبه‌نفس خود را پیدا کنید و با افراد مطمئن درباره آنها مشورت کنید.

شغل و محیط تازه ممکن است باعث کاهش اعتمادبه‌نفس شما باشد و به توانایی‌های خود شک کنید. در این مواقع با افراد مورد اعتماد صحبت کنید؛ زیرا آنها احساسات منطقی شما را درک کرده و توانایی‌های شما را گوشزد می‌کنند.

۲. دستاورد‌ها و موفقیت‌های خود را مرور کنید.

با مرور آنها شما به این باور خواهید رسید که موفقیت‌های خود را بر اساس شانس و اقبال به دست نیاورده‌اید و حتماً توانایی رسیدن به آنها را داشته‌اید.

۳. در کار‌های گروهی شرکت کنید

قرارگرفتن در یک جمع کمک خواهد کرد که به دیگران اعتماد کنید و عملکرد خود را با دیگران بسنجید.

سندرم ایمپاستر در زنان

بر اساس مطالعات سال ۱۳۹۹ در دانشگاه آزاد اسلامی تهران، سندرم ایمپاستر به دلایل زیر در میان زنان شایع‌تر است و از هر ۳ دانشجوی دختر یک نفر مبتلا به سندرم است.

۱. کلیشه‌های جنسیتی

دختران از سنین کودکی با انواع کلیشه‌های جنسیتی روبرو می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، این باور وجود دارد که دختران در یادگیری دروس علوم و ریاضی ضعیف‌تر هستند و موفقیت آنها در این زمینه‌ها به شانس بستگی دارد. همچنین، تصور می‌شود که زنان قادر به انجام کار‌های سنگین، مانند کار در معدن، نیستند. در واقع، این کلیشه‌ها باعث می‌شود که زنان در صورت موفقیت، خود را شایسته آن ندانند.

۲. عدم تطابق نقش‌ها

زنان در نقش‌های خود با دوگانگی مواجه هستند. از یک سو انتظار می‌رود که در محیط شغلی به‌صورت حرفه‌ای رفتار کنند و از سمتی نیز نقش‌های یک زن خانه‌دار بر آنها تحمیل شده است. ممکن است زنان نتوانند هر دو نقش را به‌صورت کامل انجام دهند و احساس ناکافی بودن وعدم رضایت داشته باشند.

جمع‌بندی

سندرم ایمپاستر یک اختلال روانی است که اگر در زمان درست تشخیص داده نشود، تمام عمر فرد را درگیر و زندگی را با مشکل مواجه می‌نماید. زنان به دلیل باور‌های غلط در جامعه بسیار بیشتر از مردان درگیر اختلال سندرم ایمپاستر هستند و حتی بسیاری از آنها خود را لایق و شایسته موفقیت‌هایشان نمی‌دانند.