زور در زنگزور راه به جایی نخواهد برد

محمد فرازمند، دیپلمات بازنشسته و سفیر پیشین ایران در ترکیه در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی اکس نوشت:

ایجاد کریدور تحت نظارت روسیه در مرز ایران و ارمنستان یک موضوع اختلافی است که باید از طریق دیپلماتیک راه حلی برای آن یافت شود. تبدیل کردن این موضوع به یک معضل که بر کلیت روابط همسایگان ولو در سطح رسانه‌ای سایه بیاندازد، خردمندانه نیست.

در بازه ۲۰۲۱-۲۰۲۳ نیز که آنکارا و باکو جلودار ایجاد چنین کریدوری بودند، ابعاد هیجانی و رسانه‌ای آن بر ابتکارات دیپلماتیک پیشی گرفت. نگاه احساسی و اسم‌گذاری‌های تفرقه‌افکن و قضاوت سفید و سیاه در مورد همسایگان موجب انسداد دیپلماسی می‌شود.

مسیر زنگزور اگر صرفا یک جاده ترانزیتی تحت حاکمیت دولت ارمنستان باشد، مخالفت با آن مبنای حقوقی و بین‌المللی ندارد کما اینکه ایروان و تهران نیز در این خصوص تحفظی اعلام نکرده‌اند. برای حل مساله باید دید چرا برای بازکردن این مسیر ۴۰ کیلومتری مختصاتی اعلام می‌شود که مغایر با دو اصل بنیادین حقوق بین‌المللی یعنی احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور صاحب سرزمین است؟

آیا عدم اعتماد یک طرف به عوامل مرزی و گمرکی کشور صاحب سرزمین دلیل قانع کننده‌ای برای ایجاد رویه مغایر با حقوق بین‌الملل است و آیا تحمیل چنین بدعتی به سود ثبات و امنیت منطقه است؟

کریدور مد نظر روسیه تا چه میزان با مختصات ایده‌آل ج. آذربایجان و ترکیه هم‌پوشانی دارد؟ آیا روس‌ها کریدوری را ایجاد می‌کنند که دو همسایه دیگر ما آن را کریدور تورانی می‌نامند؟ آیا تحمیل طرح یک‌جانبه بجای توافق عادلانه ارمنستان را به سمت خارج از منطقه سوق نخواهد داد؟

ابتکار ۶جانبه‌ای که در سال ۲۰۲۱ همزمان مورد استقبال تهران، مسکو، آنکارا، ایروان و باکو قرار گرفت، یک سازوکار عالی و ضروری برای بررسی و توافق در خصوص موضوع انسداد‌های مواصلاتی در قفقاز است.

چه بسا موفقیت این ابتکار در بازکردن گلوگاه‌های مواصلاتی در جنوب قفقاز بر اساس حقوق شناخته شده بین المللی و منافع جمعی، گرجستان کشور غایب این ابتکار را نیز متقاعد سازد برای انتفاع عادلانه از منافع مسیر‌های مواصلاتی در آینده به این سازوکار بپیوندد.