دو سناریوی ایران برای واکنش به ترور هنیه

فرارو – پس از رویداد هفت اکتبر و آغاز طوفان الاقصی که جنگ ویرانگر غزه را به دنبال داشت، ترور رئیس دفتر سیاسی حماس آن هم در قلب تهران، مهم‌ترین رویداد سیاسی – امنیتی ماه‌های اخیر در منطقه است. اسماعیل هنیه که برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان به تهران آمده بود، نیمه شب دهم مرداد در محل استقرار خود در پادگانی واقع در ضلع شمالی مجموعه سعدآباد هدف ترور قرار گرفت و به شهادت رسید. ترور هنیه رویدادی بسیار مهم و دارای ابعادی پیچیده است که هر کدام از آن‌ها باید در جای خود مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرد. با توجه به این که مهم‌ترین چهره سیاسی حماس در دل جنگ غزه در پایتخت ایران هدف قرار گرفته، انتظار‌های زیادی برای پاسخگویی این حمله از سوی ایران وجود دارد. در نوبت قبلی، پس از حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق، عملیات وعده صادق رخ داد. حالا سوال این است که با ترور هنیه در تهران، واکنش ایران چه خواهد بود.

به گزارش فرارو، اطلاعات زیادی از نحوه ترور رئیس دفتر سیاسی حماس وجود ندارد. همه چیز به گمانه‌زنی خلاصه می‌شود. اطلاعیه‌های سپاه پاسداران نیز داده‌های زیادی را در خود جای نداده است. آنچه به طور رسمی و مشخص می‌دانیم، این است که در ترور هنیه از پرتابه هوا به زمین استفاده شده است. خبرگزاری فارس در این زمینه نوشت: «در این عملیات که ساعات اولیه بامداد چهارشنبه صورت گرفت، محل اقامت شهید هنیه مورد اصابت پرتابه‌ای قرار گرفته که بخش‌هایی از سقف و پنجره محل اقامت وی در طبقه چهارم ساختمانی در منطقه زعفرانیه تخریب شده و وی و یکی از محافظان ایشان به درجه رفیع شهادت نائل می‌شوند. در بررسی‌ها آنچه قطعی شده است این اقدام تروریستی، با برنامه ریزی و توسط رژیم صهیونیستی صورت گرفته است.»

سایت خبری آکسیوس به نقل از مقام‌های آمریکایی، اعلام کرد که اسرائیل پشت این ترور است. در حالی که مقامات رژیم تل‌آویو پیش از از اظهارنظر درباره ترور هنیه خودداری کردند. روزنامه نیویورک تایمز، اما یک ادعای بزرگ مطرح کرد و مدعی شد که هنیه در جریان بمب‌گذاری در محل اقامتش ترور و این بمب از دو ماه قبل در این واحد اقامتی کار گذاشته شده است. خبرگزاری فارس این ادعای نیویورک تایمز را تکذیب کرد.

انتقام غذایی است که بهتر است سرد سرو شود
۱۳ فروردین ۱۴۰۳، حمله اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق انجام شد. ۱۲ روز طول کشید تا ایران پاسخ این حمله را در قالب عملیات وعده صادق داد. این عملیات با استفاده از ترکیب پهپاد‌ها و موشک‌های شلیک شده به سرزمین‌های اشغالی انجام شد. با ترور هنیه، این بحث بار دیگر مطرح شده است که ایران به چه شیوه‌ای عملیات اسرائیل را پاسخ خواهد داد. آیا همین اندازه صبر و برنامه‌ریزی خواهد کرد یا به سرعت واکنش نشان خواهد داد. نیویورک تایمز در گزارشی، مدعی صدور دستور حمله مستقیم به اسرائیل شده است. بعد از ترور هنیه در تهران، برخی کاربران فضای مجازی با بازنشر جمله معروف انتقام غذایی است که بهتر است سرد سرو شود (Revenge is a dish best served cold) خواستار این شدند که ایران برای پاسخ دادن به اسرائیل عجله نکند. چرا که صبر در واکنش به طرف مقابل و نگه داشتن آن در این فکر که واکنش ایران چه خواهد بود، میزان ترس و ضربه‌پذیری را بالا می‌برد. سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز در سخنرانی خود به مناسب شهادت فواد شکر (سید محسن) از فرماندهان ارشد نظامی حزب‌الله در جریان حمله اسرائیل به بیروت، صحبتی نزدیک به این مفهوم داشت:  «بخندید که به زودی گریه خواهید کرد!» که اشاره‌ای به آیه ۸۲ سوره توبه است: «فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلًا وَلْيَبْكُوا كَثِيرًا جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ / اکنون آنها باید خنده کم و گریه بسیار کنند به کیفر اعمالی که می‌کردند.»

تفاوت ترور در تهران و دمشق
در جریان حمله اسرائیل به کنسولگری، منافع ایران، اما در خاک کشوری دیگر مورد هدف قرار گرفت. پیش از آن هم اسرائیل نفرات مختلفی از مستشاران نظامی ایران را به خصوص در سوریه هدف قرار داد. اما حمله به کنسولگری عبور از نوعی خط قرمز بود که کشور‌ها حداقل آن را به صورت رسمی و علنی رد نمی‌کنند. در هر صورت وعده صادق پاسخ به حمله ایران به کنسولگری بود.

این بار ترور در تهران اتفاق افتاده است. هنیه در یک منطقه امنیتی به طور دقیق هدف قرار گرفته و عامل انسانی یا فنی یا ترکیبی از هر دو می‌تواند در لو رفتن محل دقیق اسکان رئیس دفتر سیاسی حماس دخیل بوده باشد. تصویر محل اسکان هنیه که در شمال تهران واقع بوده، صحیح است. هنوز به طور دقیق نمی‌دانیم چه نوع تسلیحات و تجهیزاتی مورد استفاده قرار گرفته، اما تصاویر نشان می‌دهد که تخریب محدود به محل اسکان اسماعیل هنیه است. دقت بالای ترور و موفقیت‌آمیز بودن آن برای طرف اسرائیلی، نشان‌دهنده از برخورداری آنان از اطلاعات دقیق راجع به محل استقرار هنیه است. با این ترور، پیامی به تهران مخابره شد بنابراین، احتمالاً ایران به دنبال طراحی پاسخی است که بتواند از یک طرف خسارت حذف هنیه را تا حدی جبران کند و پاسخی در همان سطح باشد.

پاسخ ایران چه خواهد بود؟
در حال حاضر، دو سناریو برای پاسخگویی به این ترور وجود دارد: نظامی و امنیتی. در سناریوی نظامی، ممکن است مانند عملیات وعده صادق، تسلیحاتی مانند پهپاد و موشک برای حمله به اسرائیل مورد استفاده قرار بگیرد. در جریان وعده صادق، عملیات تلفات انسانی نداشت و به طور عمده دو پایگاه هوایی رامون و نواتیم مورد هدف قرار گرفتند. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی منابع ایرانی، ۵۰ درصد پرتابه‌های شلیک شده از پایگاه‌های مختلف کشور رهگیری نشدند و به اهداف اصابت کردند. مدل عملیات وعده صادق، وجود نداشتن عنصر غافلگیری و غلبه جنبه عملیات روانی علیه صهیونیست‌ها (شلیک ابتدایی پهپاد‌ها پیش از موشک‌ها و زمانی نسبتاً طولانی برای رسیدن به سرزمین‌های اشغالی و آمادگی طرف مقابل برای مقابله) نشان می‌داد که ایران قصد دارد پیغامی به اسرائیل برساند مبنی بر این که اگر اراده کنیم، توانایی هدف قرار دادن شما را داریم.

عبور پرتابه‌های ایران از فراز مسجدالاقصی در جریان عملیات وعده صادق

با توجه به این که اسرائیل به گواه تحلیلگران و مقامات سیاسی خط قرمز خطرناکی را در جریان ترور هنیه رد کرد، ممکن است که واکنش ایران به این حمله جدی‌تر از وعده صادق باشد. این بار ممکن است گروه‌های مقاومت از یمن، لبنان، عراق و غزه نیز علاوه بر ایران در این پاسخ شریک باشند. ایران اگر بخواهد علاوه بر توانایی نظامی، توانایی اطلاعاتی خود و اشراف بر اسرائیل را نیز به رخ بکشد، نقاط خاصی را هدف قرار بدهند.

سناریوی امنیتی، پیچیده‌تر و به طور خالص بر توانایی اطلاعاتی و امنیتی تمرکز دارد. این سناریو می‌تواند اهدافی خاص یا اشخاصی خاص را هدف قرار بدهد که برای اسرائیل مهم باشد؛ اهداف یا اشخاصی امنیتی یا سیاسی. هر کدام از این سناریو‌ها که قرار بر اجرایی شدنش باشد، آمریکا و اسرائیل به شدت نگران آن هستند. با توجه به تجربیات پیشین احتمالاً ایران هر واکنشی که نشان دهد، تلاش می‌کند تل‌آویو را در حالت خوف و رجا نگه دارد تا دریافت ضربه برای آن‌ها سخت‌تر و نگرانی‌هایشان بیشتر شود. اما این حالت خوف و رجا زیاد طول نخواهد کشید. حمله به کنسولگری و واکنش نظامی ایران در وعده صادق، تنش تهران – تل‌آویو را به مرحله جدیدی ارتقاء داد. ترور هنیه، واکنش احتمالی ایران و حمله متقابل اسرائیل، سطح تنش را بالاتر می‌برد.