باغ وحش ارم پس از مرگ ببر‌سيبري و 11 شير باغ وحش، در سكوت خبري دروازه‌هاي خود را از روز دوم فروردين روي بازديد‌كنندگان باز كرد. اما به رغم اعلام متهمان رديف اول تا سوم مرگ ببر سيبري و ساير گربه‌سانان اين باغ وحش از سوي كميسيون محيط زيست مجلس شوراي اسلامي، هنوز هيچ مسئولي بازخواست نشده است.
همچنين هنوز پاسخي به چگونگي ورود الاغ‌هاي آلوده به «مشمشه» از مرز عراق به باغ‌وحش ارم داده نشده‌است.
«انوشيروان محسني بندپي» عضو كميسيون محيط زيست مجلس در گفت‌وگو با «تهران‌امروز» مي‌گويد: «سه متهم رديف اول تا سوم مرگ ببر سيبري و ساير گربه‌سانان باغ وحش ارم، به ترتيب سازمان حفاظت محيط‌زيست، باغ وحش ارم و سازمان دامپزشكي كشور مشخص هستند. پرونده به اصل 90كميسيون ارجاع شده اما تاكنون به عزل يابرخورد قضايي با شخص يا سازماني منجر نشده‌است. پس از مرگ يكي از ببرهاي سيبري و گربه سانان موجود در باغ وحش ارم به دليل ابتلا به«مشمشه»،كميسيون محيط‌زيست مجلس، پس از سازمان محیط زیست به دلیل سهل انگاری و بی توجهی به نبود آمادگی برای پذیرش ببرها، سهل انگاری دوم را متوجه مسئولین باغ وحش ارم دانست که با وجود بیماري و تلف شدن تعدادی از شیرها از یک طرف و نزدیکی محل نگهداری آنها و ببرهای مهمان و شباهت غذای مصرفی آنها از طرف دیگر، اقدامات لازم را براي پیشگیری از ابتلای ببرها انجام ندادند.»
متهم دیگر این پرونده بنا بر گفته های انوشیروان محسنی، سازمان دامپزشکی کشور است، چرا که به گفته او تقصیرسازمان محیط زیست و مسئولین باغ وحش تهران رافع مسئولیت دامپزشکی نیست با این توضیح که سازمان دامپزشکی کشور می توانست در کنترل احشام و حیواناتی که وارد کشور می شوند از لحاظ قرنطینه و نظارت عملکرد بهتری داشته باشد.
این نماینده مجلس تاکید مي‌كند:«همانطور که وزارت بهداشت موظف است بر سلامت مواد غذایی که وارد کشور می شوند، نظارت داشته باشد سازمان دامپزشکی نیز ملزم به کنترل و نظارت بر مبادی ورودی کشور است که متاسفانه این نظارت در مورد قاطرها یا الاغ هایی که برای تغذیه گربه سانان باغ وحش وارد کشور می شدند صورت نگرفته و همه اینها دست به دست هم دادند تا مرگ ببر سیبری و کشته شدن شیرها رقم بخورد.»
مجلس هم نمي‌داند!
بندپي اعتقاد دارد كه اگر در بدو ورود ضوابط قرنطينه رعايت مي‌شد كار به اينجا كشيده نمي‌شد. البته بندپي و ساير اعضاي كميسيون محيط زيست مجلس با گذشت چند ماه از مرگ گربه سانان در ارم هنوز نمي‌دانند كه قاچاقچيان چطور الاغ آلوده را از مرز عراق به باغ وحش مي‌آوردند.
او علت تمايل باغ وحش به اين الاغ‌ها را ارزان بودن قيمت آنها مي‌داند اما رعايت نكردن قوانين قرنطينه در بدو ورود ببرهاي سيبري هم باعث سوال‌هاي بي‌پاسخ زيادي از سازمان حفاظت محيط زيست شده است. براساس قوانين موجود ببرها در ابتداي ورود بايد 21 روز در قرنطينه مي‌ماندند اما آنها از فرودگاه امام يكسره به باغ وحش ارم آمدند و در قفس‌هايي در مجاور قفس شيرها قرار گرفتند.
همين مسئله شايعه بيمار بودن ببرها پيش از ورود به ايران را تقويت بخشيد. از سوي ديگر به رغم ادعاي سازمان محيط‌زيست مبني بر وجود شناسنامه سلامت ببرها، هرگز اين شناسنامه در اختيار اصحاب رسانه قرار نگرفت.
البته«علي سميعي» سرپرست دفتر حقوقي سازمان حفاظت محيط زيست مي‌گويد: «ببرها گواهي سلامت داشته‌اند و به مسئولان دامپزشكي نيز نسخه‌اي از آن داده شده است.»
اگر منظور سميعي كارت واكسيناسيون باشد اين كارت از نگاه بسياري از كارشناسان تنها نشان دهنده زدن واكسن‌هاي لازم است و تصوير كاملي از سلامت حيوان را نشان نمي‌دهد.
همچنين «امير الهامي» مديرعامل باغ‌وحش بارها اعلام كرد كه ببرهاي وارداتي بيمار بودند. البته اين مسئله را بندپي رد مي‌كند. او شك ندارد كه ببرها در باغ وحش ارم بيمار شده بودند. براي اثبات حرف‌هاي خود زمان مرگ دو شيرپير باغ‌وحش را يادآوري مي‌كند: «ابتدا دوشير باغ وحش به مشمشه مبتلا شدند بعد ببر سيبري به آن دچار شد.»
باغ وحش ارم خيلي دير متوجه شد كه آنچه دو شير پير باغ وحش را از پا درآورد و ببر سيبري را هم روانه قبرستان كرد مشمشه بود. كارشناسان سازمان حفاظت هم نمي‌دانستند. آنها به محض مرگ ببر سيبري، لاشه آن را براي تاكسيدرمي به پارك پرديسان بردند.
البته بعد از مشخص شدن علت مرگ معلوم نشد كه با لاشه آن چه كردند اما پس از آن تاكسيدرني «ماريتا» يوزپلنگ بافقي كه به دليل عفونت در دستگاه‌هاي گوارشي و همچنين خونريزي از دستگاه تنفسي مرد، هم از ورودي سازمان حفاظت محيط زيست برداشته شد.
دامپزشكان مستقل مي‌گويند: «ممكن است كه ماريتا هم به دليل ابتلا به مشمشه مرده باشد. ماريتا هم از گوشت‌الاغ تغذيه مي‌كرد. بندپي بي‌توجهي به قوانين كميسيون را نقص قوانين مي‌داند و تاكيد مي‌كندكه بايد در قوانين موجود تجديدنظر كرد. البته تنها تلاش كميسيون براي بازخواست از مقصران بي‌نتيجه نمانده است.»
سازمان دولتي مقصر باشد هم حق شكايت نداريم
به گفته «علي سميعي» سرپرست دفتر حقوقي سازمان حفاظت محيط زيست در صورتي كه سازمان دامپزشكي هم مقصر باشد باز نمي‌توانيم براساس بخشنامه دولت از آنها شكايت كنيم. به گفته اوبر اساس بخشنامه رئيس‌جمهور دستگاه‌هاي دولتي نمي‌توانند عليه يكديگر شكايت و طرح دعوي كنند؛ بنابراين امكان شكايت از سازمان دامپزشكي وجود ندارد.
البته او مي‌گويد: «موضوع حل نشود،پرونده به رياست‌جمهوري منعكس مي‌شودتا در آنجا بررسي و تصميم نهايي اتخاذ شود.سازمان دامپزشكي هم بارها اعلام كرده كه اين سازمان نقش نظارتي دارد و درصورتي وارد ماجرايي مي‌شودكه از آن خواسته باشند.»
مسئولان اين سازمان همچنين تاكيد مي‌كنند كه سازمان حفاظت محيط زيست هرگز درباره ورود ببرهاي وارداتي با اين سازمان مشورتي نكرد اما به گفته سميعي در حال حاضر اين پرونده تحت پيگيري است.او علت طرح دعوي، اظهارات الهامي رئيس باغ وحش تهران مي‌داند: «ايشان در اظهارات خود مدعي شدهاند كه ببرها از ابتداي ورودشان به ايران دچار بيماري بوده‌اند.»
به گفته سميعي اظهارنظر‌هاي غير تخصصي يكي ازدلايل شكايت سازمان عليه كارشناسان است:«سازمان محيط زيست تحت عنوان نشر اكاذيب در دادگاه طرح دعوي كرده است.»
به گفته او دادگاه از سازمان دامپزشكي درباره بيماري ببرها استعلام كرده و جوابيه به دادگاه ارسال شده است. سميعي هم اعلام كرد كه علت بيماري ببر و باقي گربه‌سانان استفاده از گوشت الاغ بوده است.به گفته او وظيفه نظارت بر غذاي حيوانات باغ وحش با مسئولان سازمان دامپزشكي است.
او البته يك راه پيش پاي مسئولان باغ‌وحش ارم مي‌گذارد: «در صورتي كه رئيس باغ وحش تكذيبيه‌اي درباره اظهارات و مصاحبه‌هاي خود بدهد سازمان محيط زيست مي‌تواند دعوي خود را لغو كند.»
او درباره كوتاهي سازمان دامپزشكي براي كنترل غذاي حيوانات باغ وحش نيز مي‌گويد: «براي اثبات اينكه ببرها از ابتداي ورودشان از روسيه بيمار بوده‌اند نياز به كارشناسي دقيق دارد؛ زماني كه ثابت شود ببرها از ابتداي ورودشان بيمار نبوده‌اند و اظهارات رئيس باغ‌وحش بي‌اساس بوده پرونده وارد مرحله جديدي مي‌شود.»
همچنين سرپرست دفتر حقوقي سازمان حفاظت محيط زيست مي‌گويد: «در اين زمان دادگاه به اين نتيجه مي‌رسد كه اگر حيوانات در باغ وحش بيمار شدهاند مقصر چه كسي است؟ آيا سازمان دامپزشكي كه وظيفه نظارت بر غذاي حيوانات را داشته مرتكب كوتاهي در انجام وظايف شده است يا خير؟»
به گفته او در صورتي كه دادگاه به اين نتيجه برسد كه رئيس باغ وحش تهران مقصر نبوده، كوتاهي سازمان دامپزشكي در انجام وظايفش بررسي مي‌شود.
تا به امروز تلاش مجلس براي مواخذه مقصران مرگ ببرهاي سيبري كه هزينه 500 ميليون توماني را روي دست سازمان حفاظت محيط زيست گذاشت تا به امروز به نتيجه نرسيده است. مجلسي‌ها علت آن را نقص قوانين موجود مي‌داند.
از سوي ديگر براساس بخشنامه دولت، شكايت يك سازمان دولتي از سازمان دولتي ديگر مغاير قانون است. مي‌ماند باغ وحش ارم كه تاكنون 11 شير خود را از دست داده و چند ماه را هم در شرايط قرنطينه به سربرده‌است
