تب دانگ؛ هشدار جدی وزارت بهداشت به مسافران

دکتر فرشید رضایی در واکنش به اخباری در فضای مجازی مبنی بر ابتلای برخی مسافران ایرانی به «تب دانگ» در پی سفر به کشور‌های حاشیه خلیج فارس گفت: با توجه به این شرایط ضروری است درباره این بیماری ویروسی و راه‌های پیشگیری از ابتلا به آن برای مسافران بین‌المللی مطالب بیشتری ارایه شود و اطلاع‌رسانی لازم صورت گیرد.

پشه آئدس؛ عامل انتقال تب دانگ

به گزارش ایسنا، وی درباره «تب دانگ» و چگونگی بروز و علایم آن افزود: تب دانگ، یک بیماری ویروسی است که بر خلاف بسیاری از بیماری‌های ویروسی دیگر، از راه تنفس و دست آلوده منتقل نمی‌شود؛ بلکه راه انتقال تب دانگ «نیش پشه» است؛ پشه‌هایی که به نام «آئدس» "Aedes" شناخته می‌شوند و چند سالی است که به سواحل خلیج‌فارس رسیده‌اند.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه پشه‌های آئدس طی روز برای گزش فعال‌تر هستند، خاطرنشان کرد: آئدس به دلیل نقطه‌ها و خطوط ظریف سفید روی بدن‌شان، ظاهری راه‌راه دارند و از پشه‌های شب‌گز معمولی قابل تشخیص هستند. اگرچه این پشه از نظر ظاهری متفاوت است، اما برای تشخیص دقیق این پشه به طور حتم باید کارشناسان خبره حشره‌شناسی نظر قطعی دهند. نکته مهم و اساسی این است که تا زمانی که پشه‌ها به ویروس آلوده نشوند به تنهایی خطری ندارند؛ به طور مثال، پشه آئدس مهاجم در سواحل دریای سیاه ترکیه حضور دارد، اما به ویروس آلوده نشده‌اند. گزش پشه آئدس در سواحل دریای سیاه ترکیه فقط خارش و درد دارد و بیماری ایجاد نمی‌کند.

مسافران این کشور‌ها نکات بهداشتی را رعایت کنند

رضایی درباره موارد پشه آئدس در کشور‌های حاشیه خلیج فارس نظیر امارات و قطر گفت: پشه‌های آئدس در کشور‌های قطر و امارات پس از نیش‌زدن بیماران، به ویروس مبتلا شده‌اند و نیش‌شان بیماری‌زا شده است. پشه‌های گزارش شده در کشور‌های امارات متحده‌عربی، عمان و کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس به ویروس آلوده هستند در حالی که آلودگی ویروسی نیش پشه‌ها در کشور‌های ترکیه و گرجستان تا کنون گزارش نشده است.

وی گفت: در مجموع کشور‌هایی همچون تایلند، هندوستان، مالزی و امارات متحده‌عربی جزو کشور‌های توریستی هستند و موارد بسیاری از بیماری ویروسی تب دانگ را طی سال مشاهده می‌کنند و پشه‌های آلوده به ویروس دارند.

رضایی درباره خطری که ممکن است مسافران این کشور‌ها را تهدید کند، اظهار کرد: در حال حاضر، هموطنانی که به ترکیه سفر می‌کنند از نظر تب دانگ با خطری مواجه نمی‌شوند و در واقع مسافرانی که به کشور‌های آلوده سفر کنند و نکات بهداشتی سفر را رعایت نکنند، در معرض آلودگی قرار دارند.

وی درباره افراد در معرض خطر بیماری تب دانگ نیز توضیح داد: به صورت تقریبی، نیمی از جمعیت دنیا (چهار میلیارد نفر) در کشور‌ها و مناطقی زندگی می‌کنند که امکان ابتلا به بیماری ویروسی تب دانگ بر اثر گزش پشه‌های آئدس وجود دارد. به دلیل اینکه مسافرانی که به این کشور‌ها سفر می‌کنند نیز در خطر گزش این پشه و ابتلا به بیماری‌های ویروسی منتقله از آن قرار می‌گیرند، ضرورت دارد قبل از سفر‌های بین‌المللی با پزشک یا منابع معتبر، اطلاعات بیشتری در مورد بیماری‌های کشور مقصد کسب کنند. همچنین آژانس‌های مسافرتی و خطوط هوایی، آموزش‌های لازم را در زمان تهیه بلیط و شروع سفر به مسافران ارائه دهند.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه احتمال ابتلا به بیماری دانگ در تمام فصول سال یکسان نیست، افزود: هر چند پشه آئدس مهاجم در بسیاری کشور‌های اروپایی، آمریکایی، آفریقایی و آسیایی و به ویژه آسیای دور و سواحل خلیج فارس وجود دارد، اما شانس ابتلا به بیماری دانگ در تمام فصول سال یکسان نیست؛ بنابراین ضرورت دارد پیش از آغاز سفر درباره این بیماری اطلاعات بیشتری کسب کرد.

چرایی افزایش پشه آئدس در مناطق استوایی

رضایی درباره چرایی افزایش پشه آئدس در مناطق استوایی اظهار کرد: یکی از دلایل افزایش تکثیر پشه‌ها در مناطق استوایی، تغییرات آب و هوایی مانند پدیده «ال‌نینو» و بارندگی‌های شدید است. آئدس به تخم‌گذاری در آب‌های شیرین مانند آب کوزه یا آب باران تمایل دارد. پس از بارندگی‌های شدید، پشه آئدس در ظروف و اشیایی که آب باران در آن جمع می‌شود، تخم‌گذاری می‌کند و احتمال گزش و انتقال بیماری افزایش می‌یابد؛ دقیقا مانند اتفاقی که در امارات متحده‌عربی در پاییز سال قبل یا بهار امسال رخ داد.

وی درباره تاثیر شرایط آب‌وهوایی بر افزایش پشه آئدس گفت: سال ۲۰۲۳، حدود ۶۰ هزار بیمار تب دانگ در کشور اندونزی گزارش شده که اهمیت بارندگی‌ها و شرایط آب‌وهوایی در افزایش بیماران را نشان می‌دهد. افزایس بارندگی‌ها در سطح جهان و به‌ویژه پاکستان و کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس در سال ۱۳۹۸ و سال‌های پس از آن به افزایش تکثیر این پشه و همه‌گیری ساکنان این کشور‌ها و مسافران بین‌المللی به تب دانگ شد.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت ادامه داد: اگرچه هندوستان، تایلند، مالزی، اندونزی جزو مناطق توریستی و مخاطره‌آمیز از نظر گزش پشه آئدس و ابتلا به بیماری دانگ محسوب می‌شوند، اما طغیان‌های اخیر در کشور‌های عربی همسایه به ویژه امارات متحده‌عربی طی ماه‌ها و سال‌های اخیر برای مسافران به ویژه تاجران و افرادی که نیاز دارند مکررا به این کشور مسافرت کنند و روزها، هفته‌ها و شاید ماه‌ها اقامت داشته باشند، خطر جدید دارد.

رضایی درباره شیوع تب دانگ در سایر کشور‌ها نیز گفت: موارد کمتری از بیماری دانگ در برخی کشور‌های آسیایی گزارش شده یا محتمل است این بیماری وجود داشته باشد، اما هنوز از آن مطلع نشده‌اند. کشور‌هایی نظیر ژاپن، هنگ‌کنگ، سنگاپور و منطقه کشمیر که از مناطق باران‌خیز به حساب می‌آیند، سالانه برای مبارزه با پشه‌ها و جلوگیری از تخم‌گذاری بسیار هزینه می‌کنند و علاوه بر هزینه علیه این پشه، موارد ابتلا و مرگ سالانه تب دانگ را گزارش می‌کنند.

راه‌های پیشگیری از تب دانگ

وی همچنین درباره راه‌های پیشگیری از تب دانگ گفت: در ارتباط با بیرون رفتن در ساعات پرگزش روز یعنی قبل از طلوع آفتاب و هنگام طلوع آفتاب باید احتیاط ویژه کرد.

رضایی با بیان اینکه لباس‌های رنگ روشن، غیرچسبان، آستین‌بلند، شلوار بلند و پوشیدن جوراب از دیگر راه‌های پیشگیری از گزش به حساب می‌آید، اظهار کرد: به نظر می‌رسد رنگ‌های قرمز، مشکی و زرد جزو رنگ‌های مورد علاقه این پشه باشند.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت ادامه داد: بخش‌هایی از پوست با لباس پوشیده نمی‌شود، برای این قسمت‌ها می‌توان فرآورده‌های دافع حشرات تایید شده و استاندارد که دارای یکی از مواد موثر مانند DEET (دی اتیل تولامید)، پیکاریدین، IR ۳۵۳۵، روغن لیمو-اکالیپتوس، پارامنتان دیول باشد، استفاده کرد.

رضایی با اشاره به پرهیز از خوابیدن در فضای باز گفت: در صورت لزوم به خوابیدن در فضای باز به طور حتم باید از پشه‌بند به نحو مناسب استفاده کرد. اطمینان خاطر از توری درب و پنجره‌های محل سکونت نیز ضروری است.

وی درباره لزوم حفاظت از کودکان در برابر پشه آئدس نیز گفت: بهترین راه برای محافظت از کودکان نصب توری بر روی کالسکه و استفاده از لباس‌های پوشاننده و بلند است.

نکات احتیاطی درباره استفاده از مواد دافع حشرات

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت درباره استفاده از مواد دافع حشرات گفت: از مواد دافع حشرات بر روی زخم، اطراف دهان و چشم می‌بایست اجتناب کرد. مواد دافع حشرات را ابتدا بر روی دست زده و سپس به صورت زد تا از ورود مواد به چشم و دهان جلوگیری شود. استفاده از مواد دافع حشرات بر روی مناطقی از پوست که با لباس پوشیده است، نیاز نیست.

رضایی با بیان اینکه مواد دافع حشرات که «دیت» دارند نباید برای کودکان کمتر از ۲ ماه استفاده شود، اظهار کرد: مواد دافع حشرات دارای روغن لیمو-اکالیپتوس و پارامنتان دیول برای کودکان زیر ۳ سال استفاده نشود.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه پیش از استفاده از مواد دافع حشرات می‌بایست به منظور اطمینان خاطر از عدم حساسیت، آن را یکبار امتحان کرد، افزود: مواد دافع حشرات با آب و تعریق شسته می‌شود؛ لذا بعد از تعریق، شنا کردن و دوش گرفتن باید مجددا از مواد دافع حشرات استفاده شود.

وی با بیان اینکه در صورت استفاده از ضد آفتاب یا کرم دیگر باید ابتدا سایر کرم‌ها و سپس روی آن از مواد دافع حشرات استفاده کرد، گفت: بعضی از ضد آفتاب‌ها دارای ماده دافع حشرات نیز هستند که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت درباره اسپری «پرمترین» اظهار کرد: پرمترین یک ماده دافع حشرات با بوی تند است که برای اسپری نمودن بر روی لباس استفاده می‌شود و نباید بر روی پوست استفاده شود. در صورت استفاده از اسپری پرمترین بر روی لباس خود دقت کنید که لباس کاملا خشک شود و سپس بپوشید.

توصیه‌های بهداشتی پس از بازگشت از سفر

رضایی با بیان اینکه در صورت بروز علایم تب یا سایر علایم بیماری تب دانگ می‌بایست بلافاصله به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کرد، گفت: به دلیل اینکه در برخی از شهر‌های ساحلی ایران که پشه‌های غیرآلوده آئدس وجود دارد، ویروس دانگ می‌تواند از بیماران به پشه‌های غیرآلوده منتقل شده و آن‌ها را آلوده کند، توصیه می‌شود بیمارانی که از سفر بازگشته‌اند، تا یک هفته از تردد غیرضروری در طول روز تا حدامکان خودداری کنند. در صورت ضرورت تردد روزانه بیماران، از لباس بلند و غیرچسبان و مواد دافع حشرات استفاده شود.

گفتنی است پیش از این دکتر عرشی - رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز نسبت به این بیماری هشدار داده و تاکید کرد که هموطنانی که به تازگی به کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس سفر داشته و علائم تب دنگی دارند به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.

وی علائم تب دنگی را تب بالا و سردرد شدید، درد پشت چشم، درد عضلات و مفاصل، حالت تهوع و بثورات پوستی، خونریزی از لثه یا سایر قسمت‌های بدن اعلام کرده بود.