پایان بازی تاج و تخت در اسلام‌آباد!

نتایج انتخابات عمومی پاکستان در ۸ فوریه نشان دهنده نارضایتی گسترده از نهاد‌های نظامی و غیرنظامی این کشور بود، اما به نظر می‌رسد که نتایجی برعکس آنچه بسیاری از رای دهندگان می‌خواستند را به همراه داشته است. نامزد‌های مستقل وابسته به حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) به رهبری عمران خان، نخست وزیر پیشین - که تحت عنوان این حزب از شرکت در انتخابات منع شده بودند- بیش از هر حزب بزرگ کرسی‌های پارلمان را از آن خود کردند، اما این تعداد کرسی برای به دست آوردن اکثریت کافی نبودند. محاسبات پارلمانی ائتلاف را ضروری می‌کند و خان که به اتهام فساد در زندان به سر می‌برد از مذاکره با رقبای خود سرباز می‌زند.

به گزارش اکوایران، نتایج انتخابات عمومی پاکستان در ۸ فوریه نشان دهنده نارضایتی گسترده از نهاد‌های نظامی و غیرنظامی این کشور بود، اما به نظر می‌رسد که نتایجی برعکس آنچه بسیاری از رای دهندگان می‌خواستند را به همراه داشته است. نامزد‌های مستقل وابسته به حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) به رهبری عمران خان، نخست وزیر پیشین - که تحت عنوان این حزب از شرکت در انتخابات منع شده بودند- بیش از هر حزب بزرگ کرسی‌های پارلمان را از آن خود کردند، اما این تعداد کرسی برای به دست آوردن اکثریت کافی نبودند. محاسبات پارلمانی ائتلاف را ضروری می‌کند و خان که به اتهام فساد در زندان به سر می‌برد از مذاکره با رقبای خود سرباز می‌زند.

پایان تلخ بازی تاج و تخت

دولت بعدی پاکستان در عوض توسط ائتلافی از احزاب قدیمی، از جمله حزب راست میانه مسلم لیگ نواز پاکستان (PML-N) به رهبری نخست وزیر سابق نواز شریف و حزب چپ میانه خلق پاکستان (PPP) به رهبری آصف علی زرداری رئیس جمهور سابق و پسرش بلاول بوتو زرداری تشکیل خواهد شد. در ۸ فوریه، نظم سیاسی ریشه‌دار پاکستان - که در آن احزاب برای کسب رای و همچنین به نفع ارتش قدرتمند رقابت می‌کنند - متزلزل شد، اما فرو نریخت. اگرچه عملکرد شگفت‌انگیز PTI به شهرت ارتش لطمه زد، توانایی این ساختار نظامی برای تاثیرگذاری بر روند رویداد‌ها دست نخورده باقی مانده است. آخرین قسمت از بازی تاج و تخت پاکستان در بحبوحه یک بحران اقتصادی جدی و همچنین تهدیدات امنیتی از سوی تحریک طالبان پاکستان (TTP) و دیگر گروه‌های شبه نظامی رخ می‌دهد.

آنگونه که فارین پالسی نوشته، قطبی شدن سیاست، پرداختن به بدهی و کسری فزاینده پاکستان را دشوار می‌کند. پاکستان با تولید ناخالص داخلی ۳۴۰ میلیارد دلاری باید نزدیک به ۷۸ میلیارد دلار بدهی خارجی خود را قبل از سال ۲۰۲۶ بازپرداخت کند. اعمال مالیات بر بخش‌های کلیدی اقتصاد - کشاورزی، املاک و مستغلات، خرده فروشی - بدون اجماع سیاسی دشوار است. در میان بلاتکلیفی، شرکت‌های دولتی زیانده مختلف، از خطوط هوایی بین‌المللی پاکستان گرفته تا شرکت‌های توزیع برق کشور، که سالانه حدود ۱.۷ میلیارد دلار برای دولت هزینه می‌کنند، نمی‌توانند خصوصی شوند. پاکستان همچنین به یک استراتژی جامع برای مقابله با گروه‌های رادیکال نیاز دارد که اکنون مسئول حملات تروریستی در داخل کشور هستند، اما زمانی به عنوان بخشی از جنگ غیرمتعارف علیه هند و راهی برای تامین نفوذ در افغانستان تشویق یا تحمل می‌شدند.

بازی با حاصل جمع صفر

روایات پوپولیستی که هند، اسرائیل و ایالات متحده را به دلیل ممانعت از پیشرفت پاکستان سرزنش می‌کنند، مانع از اقدام علیه افراط گرایان می‌شود. در همین حال، صلح با هند، روابط با غرب، و روابط با خیران اقتصادی در جهان عرب اکنون گروگان اختلافات داخلی پاکستان است: مخالفان خود اغلب به فروش منافع پاکستان متهم می‌شوند. اگر زمانی برای سیاستمداران دعوا میان رهبران پاکستانی وجود داشت که دولت وحدت ملی تشکیل دهند، اکنون این گزاره در حال تحقق است. با توجه به نتایج پراکنده انتخابات و اتهامات تقلب در آرا، یک دولت فراحزبی باثبات می‌تواند راه را برای خروج ارتش از سیاست هموار کند. همچنین می‌تواند به پاکستان کمک کند تا از سنت دیرینه‌اش دور شود.

اما به جای ایجاد وحدت، دولت ائتلافی که در حال شکل گیری است، بلافاصله با مخالفت حامیان خان مواجه خواهد شد. همانطور که اوضاع پیش می‌رود، بعید به نظر می‌رسد که اختلافات پاکستان به این زودی‌ها پایان یابد. نتایج انتخابات هفته گذشته نشان دهنده خستگی رای دهندگان از نخبگان سیاسی و سیاست‌های خاندانی و همچنین دخالت -چه آشکار و چه پنهان- ژنرال‌های کشور بود. نارضایتی گسترده از اقتصاد و فقدان فرصت برای جمعیت جوان در حال رشد پاکستان باعث ایجاد سیاست‌های پوپولیستی شده که منجر به آشتی نمی‌شود. خان، ستاره کریکت که به رهبر پوپولیست اصلی تبدیل گشت، همانی که ایده حل و فصل مذاکره با مخالفان سیاسی خود را رد می‌کند. او روایت قدرتمندی از قربانی شدن ساخته که نخبگان سیاسی پاکستان و توطئه‌های خارجی را مسئول مشکلات این کشور می‌داند. ابهت او ممکن است راه حل‌های واقع بینانه ارائه نکند، اما دریچه‌ای برای افراد ناتوان ایجاد می‌کند تا خشم و ناامیدی خود را تخلیه کنند.

سودای خان

به نظر می‌رسد خان معتقد است که انقلاب می‌تواند به او قدرت بیشتری نسبت به پذیرش ایده یک پیمان ملی جدید بدهد. خان به جای استفاده از موفقیت انتخاباتی حزب تحریک انصاف برای گفتگو با احزاب اصلی دیگر، پیشنهاد اتحاد را به دو حزب کوچک ارائه کرده است، اگرچه یکی از آن‌ها قبلا مشارکت را رد کرده است. به گفته یکی از دستیاران، رهبر سابق پس از دستگیری اولیه خود در ماه مه ۲۰۲۳، حملات علیه تاسیسات نظامی را تشویق کرد. او اکنون می‌تواند اعتراضات خشونت‌آمیز علیه تقلب در انتخابات را در تلاشی دیگر برای برافروختن یک انقلاب خیابانی تشویق کند. اما حملات ۹ می‌راه را برای سرکوب شدیدتر PTI نسبت به زمانی که آشفتگی خشونت آمیز وجود نداشت، هموار کرد. صد‌ها تن از فعالان حزب دستگیر شدند در حالی که هزاران نفر با ارعاب سرویس‌های امنیتی سکوت کردند.

از قضا، خان در سال ۲۰۱۸ با کمک ارتش و سرویس‌های امنیتی پاکستان به عنوان یک جنگجو علیه سیاستمداران غیرنظامی فاسد به قدرت رسید. ژنرال‌ها خان را به عنوان جایگزینی برای این سیاستمداران، که بسیاری از آن‌ها در مقطعی از گذشته با ارتش نزاع کرده بودند، تعریف کردند. اما خان همچنین به عنوان نخست وزیر با ارتش مخالفت کرد، زیرا او خواسته ژنرال‌ها را نادیده گرفت و اقتصاد را نادرست مدیریت کرد. پوپولیسم او به روابط خارجی مخاطره آمیز پاکستان آسیب زد. برای برکناری خان از سمت خود، ارتش به همان سیاستمدارانی روی آورد که به دنبال بی اعتبار کردنشان بود.

پس از برکناری، خان فرصتی را دید تا به بمباران نخبگان ادامه دهد و ژنرال‌های ارشد کشور را به لیست شرورانی که پاکستان را از دست آن‌ها نجات خواهد داد، اضافه کرد. این در حالی است که ارتش برای دهه‌ها بر سیاست کشور تاثیر گذاشته، اما اکنون با چالشی منحصر به فرد روبرو است. خان حتی حوزه‌های سنتی طرفدار ارتش را با این استدلال که ژنرال‌ها به دستور ایالات متحده عمل می‌کنند - ادعا‌هایی که واشنگتن آن را رد می‌کند - و علیه منافع پاکستان مسموم کرده است. رهبران نظامی نزدیک به دو سال است که تلاش می‌کنند تا کل یک ملت را وادار کنند که مسیر خود را از خان تغییر دهند، اما موفق نشده اند. ژنرال‌ها و متحدان غیرنظامی جدیدشان تصور می‌کردند که زندانی کردن خان، بازگرداندن و اجرای اقدامات سرکوبگرانه - مانند ممانعت از دسترسی نامزد‌های وابسته به تحریک انصاف به رسانه‌ها - نتیجه انتخابات را که آن‌ها می‌خواستند تضمین می‌کرد. در عوض، فعالان جوان حزب تحریک انصاف از رسانه‌های اجتماعی برای بسیج رای دهندگان استفاده کردند و برنامه‌های تشکیلات را زیر و رو کردند. با این حال، واکنش رای دهندگان به قدرت طلبی ارتش پاکستان بعید است که انقلابی را به راه بیندازد. در کوتاه مدت، کشور همچنان دارای یک دولت غیرنظامی ضعیف خواهد بود که مایل به همکاری نزدیک با ارتش است، در حالی که خان در زندان باقی خواهد ماند.