ایرانی‌ها چقدر قد بلند هستند؟

ممکن است در طول زندگی بار‌ها این سوال به ذهن‌تان خطور کرده باشد که چرا برخی افراد قد کوتاه هستند و عده‌ای دیگر قد بلندند؟ حالا محققان به پاسخ این سوال رسیده‌اند و طبق اعلام آنها، بخش عمده‌ای از این موضوع، به ژن‌ها بر می‌گردد. به بیانی دیگر، افرادی که والدین قد بلندی دارند، احتمالا قدبلند هستند.

به گزارش خبرآنلاین، اما یک نکته مهم دیگر در این میان وجود دارد: مطالعات حکایت از آن دارد که سوء تغذیه یا ابتلا به یک بیماری شدید در دوران کودکی ممکن است مانع از آن شود که فرد از نهایت پتانسیل ژنتیکی‌اش برای قد بلند بودن بهره ببرد. این موضوع می‌تواند بر میانگین تغییرات قد در تمامی کشور‌ها تاثیرگذار باشد.

در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ در مجله eLife منتشر شد، محققان نشان دادند که قدبلندترین مردان دنیا به طور میانگین از کشور هلند هستند و قدبلندترین زنان دنیا به طور متوسط اهل لتونی هستند. اما در صورت لحاظ کردن اطلاعات جدول بین‌المللی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر (NCD-RisC)، جدول "قدبلندترین‌ها" به نحو دیگری چیده می‌شد.

تاثیر رژیم غذایی بر قد افراد

در رتبه بندی قدبلندترین ملیت‌ها، کره جنوبی در سال ۱۹۸۵، در رتبه صد و سی و سوم قرار داشت، ولی در سال ۲۰۱۹ به رتبه شصتم رسید. دانشمندان بر این باورند که این تغییر و قد بلندتر شدن افراد ممکن است در اثر بهبود رژیم غذایی افراد در کره جنوبی در دهه‌های اخیر رخ داده باشد.

استفان هسو، استاد ریاضیات محاسباتی، علوم و مهندسی در دانشگاه ایالتی میشیگان که درباره پیش بینی قد افراد تحقیق می‌کند گفته: «در کره جنوبی و چین، افراد به شکل گسترده‌ای دریافته‌اند که افزایش قد در یک تا دو نسل گذشته، تا حد زیادی به دلیل بهبود تغذیه بوده است. پروتئین و کلسیم و کل کالری دریافتی در رژیم غذایی افراد در طول این سال‌ها افزایش چشمگیری داشته.»

بیماری‌های جدی هم ممکن است بر روند رشد تاثیری منفی داشته باشند؛ به ویژه اگر در دوران کودکی رخ دهند؛ بیماری‌هایی نظیر سلیاک، کم‌خونی و بیماری‌های استخوانی مانند راشیتیسم و پوکی استخوان همگی نمونه‌هایی از این موارد هستند.

گرچه یک رژیم غذایی ناسالم و بیماری‌های جدی در دوران کودکی ممکن است منجر به کوتاهی قد افراد شود، اما تحقیقات حکایت از آن دارد که رمزگذاری ژنتیکی به مراتب تاثیرگذارتر است.

نتیجه عظیم‌ترین تحقیق درباره ژنتیک و قد

در تحقیق اخیری که نتیجه آن درسال ۲۰۲۲ در مجله نیچر منتشر شد، محققان ژنوم ۵.۴ میلیون نفر را بررسی کردند و این بزرگترین گروهی است که تا به امروز برای بررسی ژنتیک قد مورد تحقیق قرار گرفته است. اعضای این تیم ۱۲.۱۱۱ نقطه در ژنوم را پیدا کردند که دارای یک پایه یا حرف متفاوت از DNA (که به عنوان پلی مورفسیم تک نوکلئوتیدی (SNP) شناخته می‌شود) مرتبط با قد هستند. در بین افرادی با اصل و نسب اروپایی، این SNP‌ها ۴۰ درصد از تغییرات قد را شامل می‌شوند و این درحالی است که در افرادی با اصل و نسب غیراروپایی، بین ۱۰% تا ۲۰% را شامل می‌شود.

بیشتر SNP‌ها در تنه ۲۰% از ژنوم در مناطق مرتبط با اختلالات رشد اسکلتی یافت شدند. مثلا ۲۵ SNP در نزدیکی ژن ACAN یافت شدند که با دیسپلازی اسکلتی مرتبط است.

در تحقیق دیگری که نتیجه آن در سال ۲۰۱۸ در ژورنال ژنتیک منتشر شد، هسو و همکارانش از یادگیری ماشین و الگوریتم‌های کامپیوتری برای تجزیه و تحلیل حدود نیم میلیون ژنوم افراد ساکن در بریتانیا بهره بردند و پس از خرد کردن اعداد، اعضای این تیم توانست تا قد و تراکم استخوان افراد را فقط از روی ژن‌های آن‌ها پیش‌بینی کند.

عوامل منجر به بیماری‌های کوتاهی قد یا غول پیکری

به علاوه، می‌توان از جهش‌های ژنتیکی و عدم تعادل هورمونی به عنوان دیگر فاکتور‌های مرتبط با کوتاهی قد که شامل Dwarfism است نام برد. Dwarfism یا بیماری کوتاه‌قامتی، شرایطی است که در آن قد فرد حداکثر به ۱۴۷ سانتی‌متر رسیده و معمولا کمتر از این است.

کوتاه‌قامتی (Dwarfism) شامل دو زیر دسته می‌شود: اول آنچه به عنوان کوتاه‌قامتی نامتناسب شناخته می‌شود، این‌گونه است که برخی از قسمت‌های بدن کوچک هستند، ولی برخی دیگر از اعضا، اندازه‌ای متناسب یا بالاتر از حد متوسط دارند. نوع دیگر این بیماری، کوتاه‌قامتی متناسب است و در آن تمام اعضای بدن به نسبت کوچکتر از حد متوسط هستند. برخی از این ژن‌ها به صورت ژنتیکی غالبند؛ بدین معنا که فرد باید این ژن‌ها را از تنها یکی از والدینش به ارث ببرد؛ در حالی که برخی دیگر از نظر ژنتیکی مغلوب هستند؛ یعنی برای ابتلا به این بیماری، فرد باید ژن را از هر دو والدینش به ارث برده باشد.

دقیقا در سوی دیگر ماجرا، برخی افراد ممکن است به طرز عجیب و غریبی رشد کرده و به غول تبدیل شوند. رابرت وادلو، قدبلندترین مردی است که نامش در تاریخ ثبت شده و قد او ۲۷۲ سانتی‌متر بوده. رشد بیش از اندازه این‌چینی، گاهی وقت‌ها "غول‌پیکری" نامیده می‌شود و ممکن است نتیجه یک تومور خوش خیم در غده هیپوفیز باشد که هورمون‌های رشد را بیش از حد تولید می‌کند.

طبق گفته هسو، به جز شرایط پزشکی و در مورد افرادی که دارای تغذیه سالم و خوبی هستند، به نظر می‌رسد که ژنتیک تا حد زیادی می‌تواند در تعیین قد بزرگسالان تعیین کننده باشد.

گفتنی است که براساس آخرین تحقیقات صورت گرفته، ایرانی‌ها هم در رتبه ۸۸ بلندترین‌ها قرار دارند.