برندگان و بازندگان جنگ غزه

اعتماد نوشت: تنش، درگیری، جنگ و کشتار مردم و غیرنظامیان در غزه در حالی روز گذشته وارد نهمین روز خود شد که مطابق با آمار وزارت بهداشت فلسطین تا ظهر روز گذشته بیش از ۲۳۰۰ فلسطینی شهید و ۹۰۲۴ نفر نیز مجروح شده‌اند. در واقع وضعیت در غزه به گونه‌ای اسفناک است که روز گذشته گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل متحد، وقایع صورت‌گرفته در این منطقه را از لحاظ شدت کشتار و قتل‌عام غیرنظامیان به روز‌های نکبت ۱۹۴۸ و فاجعه ۱۹۶۸ در ابعادی وسیع‌تر تعبیر کرده است. در چنین شرایطی به گفته برخی منابع خبری احتمال دارد اسراییل تهدید خود برای ورود زمینی به نوار غزه را عملی کند؛ امری که به گفته ناظران نه تنها دامنه جنگ را گسترش می‌دهد، بلکه باعث کشتار و فاجعه انسانی به مراتب بیشتری در غزه خواهد شد.

در همین رابطه روز گذشته روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از سه فرمانده ارشد ارتش صهیونیستی مدعی شده که اسراییل برای ورود زمینی به غزه با ده‌ها هزار نظامی آماده می‌شود. از طرف دیگر در شرایطی که امریکا ناو هواپیمابر آیزنهاور را نیز به ناوگان خود در مدیترانه شرقی اضافه کرده، لوید آستین وزیر دفاع ایالات متحده که به تازگی به سرزمین‌های اشغالی سفر کرده است، می‌گوید که رژیم صهیونیستی از امریکا درخواست سلاح و تجهیزات کرده که ما تمام تلاش خود را برای حمایت از اسراییل به عمل خواهیم آورد. اما در نکته‌ای مهم وزیر دفاع امریکا تصریح کرده که ما از تل‌آویو درخواست تعویق یا سرعت بخشیدن به عملیات زمینی در غزه را نکرده‌ایم، اما از آنجا که اوضاع بسیار پیچیده است، باید کاملا حرفه‌ای عمل کنیم.

بازندگان جنگ

فارغ از مواضعی که امریکایی‌ها در خصوص جنگ غزه اتخاذ کرده‌اند، روز گذشته اعلام شد که چینی‌ها قرار است یک هیات دیپلماتیک را به منظور تلاش برای ایجاد آتش‌بس به خاورمیانه بفرستند. از سوی دیگر در حالی که چین اعلام کرده رژیم صهیونیستی فراتر از حدود دفاع از خود عمل می‌کند و باید از مجازات جمعی ساکنان غزه دست بردارد، روز شنبه نیز شاهد بودیم که روسیه با ارایه یک پیش‌نویس قطعنامه به شورای امنیت سازمان ملل به دنبال آتش‌بس فوری و در عین حال مسیر‌های کمک به مردم غزه شده است. به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند سیر حوادث و تحولات در منطقه خاورمیانه و سطح خشونتی که اسراییل در کشتار مردم غیر نظامی غزه انجام می‌دهد به گونه‌ای است که علاوه بر درهم‌ریختگی تمامی معادلات، باعث ایجاد ضرر، زیان و پیامد‌های جبران‌ناپذیر برای کشور‌های منطقه و حتی قدرت‌های بزرگ جهانی خواهد شد.

در همین رابطه سایت ژئوپلیتیک در گزارشی با اشاره به میزان شهدای فلسطینی در غزه در طول یک هفته اخیر که بخش قابل توجهی از آن‌ها زنان و کودکان هستند، آورده است: این فقط ژئوپلیتیک خاورمیانه نیست که تحت‌تاثیر معادلات جنگ اخیر تغییر می‌کند، بلکه محاسبات قدرت‌های بزرگ به خصوص امریکا و چین را نیز در خاورمیانه تحت‌تاثیر قرار داده است.

در طول ماه‌های اخیر شاهد بودیم که امریکا تلاش‌های زیادی را برای عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسراییل به عمل آورد. حتی ماه گذشته بود که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کردند که عادی‌سازی روابط دوجانبه بسیار نزدیک هستند. اما حالا و با شروع جنگ در غزه نه تنها عربستان مذاکرات را متوقف کرده، بلکه حداقل در کوتاه‌مدت هیچ دورنمای مشخصی از روند عادی‌سازی میان تل آویو و ریاض مشاهده نمی‌شود.

در این راستا شاهد بودیم که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا که به اسراییل و برخی کشور‌های منطقه سفر کرده و اعلام می‌کند، ممکن است انگیزه اصلی شروع چنین مناقشه‌ای مختل کردن تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسراییل و سایر بازیگرانی باشد که علاقه‌مند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی هستند.

همچنین در طول ماه‌های اخیر شاهد بودیم که طی توافق موقتی که میان ایران و امریکا صورت گرفته، علاوه بر مبادله زندانیان، بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران نیز آزاد شد. اما حالا هر چند که مقامات عالی ایران تاکید دارند توفان الاقصی از سوی حماس همراستا با مبارزه جریان مقاومت علیه اشغالگری اسراییل صورت گرفته و امریکا نیز اعلام کرده شواهدی مبنی بر دخالت ایران در حمله حماس به اسراییل وجود ندارد، اما این مساله می‌تواند در روند توافق موقت و حتی توافق جامع هسته‌ای در آینده تاثیر منفی داشته باشد.

علاوه بر این درگیری کنونی بر احداث کریدور هند-خاورمیانه- اروپا که در جریان اجلاس سران گروه ۲۰ در ماه گذشته اعلام شد نیز تاثیر مخرب خواهد داشت. این کریدور که قرار است هند را از طریق خاورمیانه به اروپا وصل کند از اسراییل عبور کرده و حتی برخی ناظران معتقدند که قرار است به عنوان رقیبی برای ابتکار یک جاده - یک کمربند چین مطرح شود. بنابراین شرایط فعلی باعث می‌شود که طرح این کریدور نیز به‌طور کلی با توجه به تحولات رقم خورده فعلا منتفی شده و از دستور کار خارج شود. همچنین تنها هند، ایالات متحده و کشور‌های منطقه نیستند که از جنگ اخیر زیان می‌بینند؛ بلکه چین هم به عنوان یک بازیگر مهم و فعال در منطقه خاورمیانه از چنین موضوعی آسیب خواهد دید. پکن اسفند ماه سال گذشته بود که با میانجی خود باعث توافق برقراری رابطه میان ایران و عربستان شد. همچنین در جریان سفر محدود عباس به پکن در ژوئن امسال، شی جین پینگ، رییس‌جمهوری چین تصریح کرد که راه‌حل اساسی در سرزمین‌های اشغالی تشکیل کشور مستقل فلسطینی با مرکزیت بیت‌المقدس شرقی است.

اما دیدیم که هفته گذشته و همزمان با اینکه گروهی از سناتور‌های ارشد امریکایی برای دیدار با شی به پکن رفته بودند، اختلافاتی اساسی بر سر محکوم کردن یا عدم محکوم کردن حماس از سوی پکن میان دو طرف شکل گرفت.

در همین رابطه و در حالی که چین یکی از مهم‌ترین خریداران نفت خاورمیانه است، در صورت گسترده‌تر شدن دامنه جنگ در منطقه، بازاز جهانی نفت نیز متلاطم شده و این امر برای اقتصاد چین که با چالش‌های مهمی مواجه است بسیار پر هزینه خواهد بود. به همین دلیل است که شواهد نشان می‌دهد بروز یک درگیری گسترده و طولانی‌مدت به هیچ عنوان به نفع هیچ‌یک از بازیگران جهانی و منطقه‌ای نبوده و ایالات متحده و چین هر دو در این روند به نوبه خود متضرر خواهند شد.