غیب شدن مقام‌های ارشد چینی برای شی دردسرساز می‌شود؟

فرارو- "شی جین پینگ" در آغاز سومین دوره ریاست جمهوری‌اش، صندلی‌های خالی مانده رده‌های بالای چین را با صفوف وفادارانی که احتمالا امیدوار بود راه دستیابی به چشم‌انداز بزرگ او برای چین را هموار کنند، پر کرد. در چین طوفانی از تلاطم و تغییر در میان نخبگان حاکم به راه افتاده که باعث طرح پرسش‌هایی در مورد چشم‌انداز در قدرت بودن شده و به نظر می‌رسد این موضوع  اعتماد بین‌المللی به حکومت وی را تضعیف می‌کند.

به گزارش فرارو به نقل از  سی ان ان، بخش جهانی بی بی سی، بلومبرگ این تحولات در حالی رخ می‌دهند که چین با مشکلات بزرگ اقتصادی در داخل و افزایش رقابت با ایالات متحده در صحنه جهانی مواجه است. تنها ظرف مدت چند ماه دو تن از اعضای ارشد کابینه چین که در عرصه بین‌المللی فعال بودند ناپدید شدند. یکی "لی شانگ فو" وزیر دفاع که سه هفته است در انظار عمومی دیده نشده و دیگری "چین گانگ" وزیر خارجه که پس از یک ماه ناپدید شدن از دید افکار عمومی از مقام‌اش برکنار شد.

غیبت ناگهانی آنان در حالی رخ می‌دهد که شی جین پینگ به دنبال از بین بردن هرگونه تهدید و آسیب‌پذیری برای تقویت امنیت ملی در میانه تنش فزاینده با غرب است. در همین حال، برکناری غیرمنتظره دو ژنرال نیروی موشکی، ارتش آزادی‌بخش خلق را تکان داد. اکنون نگرانی‌هایی در مورد پاکسازی گسترده‌تر در ارتش ایجاد شده است.

دولت چین که در دوران شی جین پینگ حتی مبهم‌تر از گذشته شده، توضیحی برای مجموعه‌ای از تغییرات پرسنل ارائه نمی‌دهد و هم‌چنین هیچ علاقه‌ای به رفع گمانه‌زنی و شایعات ندارد. عدم شفافیت در مورد سرنوشت دو وزیر برجسته ضربه‌ای به وجهه بین‌المللی پکن وارد کرده، حکومتی که مدل سیاسی خود را پایدارتر و کارآمدتر از دموکراسی‌های غربی معرفی نموده است.

کارشناسان می‌گویند عدم اطمینان روزافزون در میان نخبگان حاکم چین، آسیب پذیری‌های سیستم تک حزبی آن را آشکار کرده است و این آسیب‌پذیری با تمرکز قدرت شخصی شی در دوره سومین دوره ریاست‌جمهوری او تشدید شده است. " درو تامپسون" پژوهشگر ارشد در دانشگاه ملی سنگاپور به "سی ان ان" می‌گوید: "آن چه در چین می‌گذرد، بازتاب یک خطر سیاسی بزرگ در پکن است، خطر سیاسی صرفا در مورد شی جین پینگ و رابطه او با زیردستان‌اش نیست بلکه فراتر از آن نشان دهنده فقدان قوانین و هنجار‌های تثبیت شده حاکم بر رفتار‌ها در سیستم است".

"جیمز چار" پژوهشگر دانشکده مطالعات بین المللی اس. راجاراتنام در سنگاپور می‌گوید: "اگرچه لی وزیر دفاعی بود که نقشی تشریفاتی در نظام چین دارد و فرماندهی نیرو‌های رزمی را برعهده نداشته، اما چهره مهمی در دیپلماسی نظامی چین در جهان خارج بود. اگر لی شانگ فو واقعا با مشکل مواجه شود چهره پکن مخدوش می‌شود چرا که دو عضو شورای ایالتی را در دوره سوم شی جین پینگ برکنار کرده است".

لی از زمانی که در ماه مارس به این سمت ارتقا یافت دو بار برای دیدار با همتای روس خود به مسکو سفر کرد، با رئیس جمهور بلاروس در مینسک دیدار داشت و با "لوید آستین" وزیر دفاع ایالات متحده در یک کنفرانس امنیتی در سنگاپور دست داد. با این وجود، کارشناسان اشاره می‌کنند احتمال آن وجود دارد که غیبت اسرارآمیز لی مرتبط با تلاش برای تقویت روابط امریکا و چین باشد. لی در سال ۲۰۱۸ میلادی به دلیل خرید تسلیحات روسی توسط ایالات متحده تحریم شد و پکن بار‌ها اعلام کرده بود که حاضر به مذاکره با امریکا نخواهد شد مگر آن که نام لی از فهرست تحریم‌ها خارج شود. در این صورت اگر لی از سمت وزیر دفاع برکنار شود این موضوع به طور بالقوه می‌تواند دریچه‌ای را برای از سرگیری مذاکرات نظامی در سطح بالا بین دو ابرقدرت باز کند.

با این وجود، تحلیل‌گران می‌گویند سقوط احتمالی وفاداران شخص شی، بازتاب منفی تمرکز قدرت در دستان شخص اوست. تمرکز قدرتی که نظیر آن در دهه‌های اخیر در چین دیده نشده است.

در داخل حزب درباره این که او چه نوع افرادی را در مناصب مهم قرار داده است سوالاتی وجود خواهد داشت. چین در حال حاصر با مجموعه مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند از بیکاری بی‌سابقه جوانان و افزایش بدهی دولت محلی گرفته تا بحران املاک. تحلیل‌گران خاطرنشان کردند که عدم اطمینان روزافزون در حلقه شی می‌تواند به بحران اعتماد در دومین اقتصاد بزرگ جهان دامن بزند. به نظر می‌رسد از دید شی پاکسازی در سطوح عالی نمادی از اهمیت انسجام ایدئولوژیک نزد او و تقدم آن عامل بر عملکرد اقتصادی یا قدرت نظامی است. او می‌خواهد از این طریق از فروپاشی رژیم تحت رهبری‌اش به سبکی مشابه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی جلوگیری کند.

وضعیت ایجاد شده برخی از مشکلات اساسی را در ماهیت حکمرانی پکن آشکار می‌سازد. فقدان کنترل و توازن و اتکای بیش از حد به کنترل حزب از بالا به پایین.

در همین حال، بخش جهانی شبکه خبری "بی بی سی" درگزارشی اشاره می‌کند احتمالا ناپدید شدن‌ها و برکناری‌های اخیر در صفوف نظامی چین با هدف سرکوب فساد در ارتش آزادی‌بخش خلق چین صورت می‌گیرد.

این شبکه خبری می‌افزاید: "فساد برای مدت زمانی طولانی در ارتش به ویژه از زمانی که چین آزادسازی اقتصاد خود را در دهه ۱۹۷۰ میلادی آغاز کرد یک مشکل جدی بوده است. چین هر ساله بیش از یک تریلیون یوان برای ارتش هزینه می‌کند و بخشی از آن پول صرف معاملاتی می‌شود که به دلایل مرتبط با امنیت ملی امکان افشای آن وجود ندارد. این عدم شفافیت با سیستم متمرکز تک حزبی چین تشدید می‌شود. برخلاف نوع نظارت عمومی که ارتش سایر کشور‌ها در معرض آن قرار دارند نیرو‌های مسلح چین منحصرا توسط حزب کمونیست چین تحت نظارت قرار می‌گیرند".

بخش جهانی شبکه خبری "بی بی سی" در ادامه به چند گمانه‌زنی درباره علت ناپدید شدن‌های اخیر چهره‌های بلندپایه چین پرداخته است: "نخستین احتمال آن است که ناپدید شدن‌های اخیر می‌تواند به دلیل تعمیق پارانویا در دولت چین در حالی که روابط دشوار خود با ایالات متحده را هدایت می‌کند قلمداد شود. در ماه ژوئیه یک قانون گسترده ضد جاسوسی در چین اجرایی شد که به مقام‌های دولتی قدرت و امکان دسترسی بیش‌تری در انجام تحقیقات داد. بلافاصله پس از آن وزارت امنیت دولتی چین به طور علنی شهروندان را تشویق کرد تا به آنان در مبارزه با فعالیت‌های جاسوسی کمک کنند.

هم‌چنین، گمانه زنی‌هایی وجود دارد مبنی بر آن که شی تحت فشار داخلی از سوی اعضای حزب برای پاکسازی‌ها قرار دارد، زیرا چین با کندی اقتصاد پس از کووید و افزایش بیکاری جوانان دست و پنجه نرم می‌کند. در نظام سیاسی چین شی نه تنها رئیس‌جمهور چین بلکه فرمانده ارشد ارتش است. نکته سوم آن است که دو دیدگاه وجود دارد که یکی معتقد است ناپدید شدن‌های اخیر نشانه بی‌ثباتی در رفتار شی است، اما دیدگاه دیگر باور دارد این اقدام نمایش قدرت دیگری توسط شی می‌باشد".

با این وجود، بزرگترین پرسش در مورد سیگنال و تاثیر نهایی‌ای است که تازه‌ترین ناپدید شدن‌ها ارسال می‌کنند.

ناظران می‌گویند که ناپدید شدن‌های اخیر فضای ترس را در ارتش و دولت چین ایجاد می‌کنند. "ایان چونگ" عضو غیرمقیم اندیشکده کارنگی چین می‌گوید: "هرگونه اختلال در ارتباطات بر سر سیاست خارجی و دیپلماسی دفاعی به طور خاص نگران کننده خواهد بود، زیرا ممکن است حوادثی رخ دهد و با چنین وضعیتی مدیریت تشدید تنش می‌تواند چالش برانگیزتر شود".

با این وجود، برخی دیگر استدلال می‌کنند که رهبری نظامی چین به اندازه کافی قوی است که بتواند در برابر جایگزینی برخی از مقام‌های ارشد مقاومت کند و خاطرنشان می‌سازند که آن کشور مراقب بوده که زیر آستانه جنگ عمل کند. برخی دیگر بر این باورند که ناپدید شدن‌ها بعید است تاثیر بلند مدتی بر ثبات رهبری شی داشته باشد. "نیل توماس" کارشناس سیاست نخبگان چین در موسسه سیاست جامعه آسیا خاطرنشان کرد که هیچ یک از کادر‌هایی که تاکنون هدف قرار گرفته‌اند بخشی از حلقه درونی شی نیستند. آنچه اکثر ناظران می‌توانند روی آن اتفاق نظر داشته باشند این است که این حوادث ناشفاف بودن سیستم چین را برجسته می‌سازند. این موضوع بیش‌تر سوالات را در مورد تداوم اجرای سیاست و اعتبار هر وعده یا تضمینی تشدید می‌کند".

"رافالو پانتوچی" محقق ارشد دانشکده مطالعات بین‌المللی اس. راجاراتنام در سنگاپور ناپدید شدن شدن‌های اخیر را پیامد اجتناب‌ناپذیر دور شدن از رویکرد ایجاد اجماع می‌داند.

یک مدیر اجرایی خارجی در پکن که نخواست نامش فاش نشود به "بلومبرگ" گفت که مقام‌های چینی اکنون دررد سیلوی ترس فعالیت می‌کنند و همگان از شی می‌ترسند و همزمان از یکدیگر جدا شده اند.

بلومبرگ می‌نویسد: "یک چیز وجود دارد که به نظر می‌رسد ناظران روی آن توافق دارند: با کسب قدرت بیش‌تر از هر رهبر دیگری از زمان مائوتسه تونگ، موقعیت شی به نظر امن می‌رسد. تا زمانی که او به کنترل اهرم‌های قدرت و افکار عمومی ادامه دهد احتمالا این وضعیت باقی خواهد ماند. این روند می‌تواند در داخل کشور موثر باشد اما ممکن است برای متقاعد کردن بقیه جهان کافی نباشد".

پانتوچی گفت: "این رفتار بسیار عجیب است. این رفتار نشان می‌دهد یا شما دنیا را درک نمی‌کنید یا اهمیتی برای آن قائل نیستید". چین فقط نگران دزدیدن اسرار دولتی توسط سیا نیست. هم چنین نگران است که شهروندان‌اش جاسوس باشند.

به همین دلیل است که شی کارزار بی سابقه‌ای را برای ریشه‌کن ساختن جاسوسان در داخل مرز‌های خود راه‌اندازی کرده و به همه از دانشجویان گرفته تا کارمندان اداره‌ها اعلام کرده که مراقب خائنان باشند و تا ۵۰۰۰۰۰ یوان (۶۸۱۶۰ دلار) جایزه برای لو دادن آنان ارائه می‌کند. این نتیجه سطح رو به رشد بی‌اعتمادی در میان شهروندان کشوری است که بسیاری از آنان هنوز انقلاب فرهنگی مائو را به یاد دارند، دوره‌ای خشونت‌آمیز که عموم مردم تشویق می‌شدند کوچک‌ترین اشاره‌ای مبنی بر ارتباط دوست، همسر یا والدین شان با نیرو‌هایی که برای سرنگونی مائو توطئه می‌کردند را گزارش کنند. هم‌چنین، این روند نشان می‌دهد که شی بیش از اقتصاد برای امنیت ملی اولویت قائل است آن هم در زمانی که رشد اقتصادی در حال فروپاشی است، بازار املاک در حالت بحرانی است و جوانان چینی در تلاش برای یافتن کار هستند.