سیاه مار بلوچستان همچنان جولان می‌دهد / «سیه‌مار» ۱۰ برابر کشنده‌تر از افعی است​​​​​​​

سیاه مار بلوچی ماری نادر و زهر آلود که تاکنون هیچ کس از نیشش جان سالم بدر نبرده و متاسفانه فقط در طی ماه گذشته چندین نفر را با نیش سمی اش به کام مرگ کشانده که نیاز است هر چه سریعتر پادزهر آن تهیه و مطالعات در خصوص «سیه‌مار» که ۱۰ برابر سم آن کشنده‌تر از افعی هست​​​​​​​ انجام شود.

به گزارش ایرنا، سیه مار یا سیاه مار معروف به مار کبری بلوچستان که فوق سمی و بسیار خطرناک است و ۲ قطره زهر آن برای مرگ یک انسان کافیست و زیستگاه این مار در بلوچستان حوزه بم‌پشت تا سرباز، آهوران، قصرقند و تا حدودی فنوج تا ماکول پیشین هست و ادامه زیستگاه آن در بلوچستان شرقی در پاکستان تا هند است.

اما زیستگاه اصلی این مار خیلی سمی که معمولا بعد از نیمه شب از لانه اش خارج می‌شود، رشته کوهی بنام صلاحی کوه است، که این منطقه کاملاً کوهستانی و سخت گذر و هم مرز با کشور پاکستان است.

در مناطق کوهستانی کیشکور و حوزه شهرستان سرباز و راسک از زیستگاه‌های سیاه مار است و در فصل تابستان نیز بیشتر مشاهده می‌شود.

مردم محلی بر این باورند این مار انتقامجو است یعنی اگر کسی جفت این مار را که بهش زرد می‌گویند بکشد، سیاه مار برای انتقام جویی می‌آید و آن فرد را هر کجا که باشد نیش می‌زند.

براساس اعلام کارشناسان محیط زیست مار متعلق به جنس Bungarus و نام انگلیسی Krait که در زبان محلی به آن 'سیاه مار' می‌گویند در سطح استان سیستان و بلوچستان در اواخر دهه ۱۳۸۰ کشف و به ثبت جهانی رسیده است.

در مطالعات و بررسی‌های ۱۵ سال اخیر محیط زیست در مناطق مرزی نزدیک کشور پاکستان در حوزه منطقه سرباز یک گونه جدید مار با نام محلی سیاه مار شناسایی شد و این گونه جدید مار از خانواده مار‌های کبرا است و مقاله علمی و ثبت جهانی آن در ژورنال خزنده شناسی کشور روسیه نیز به چاپ رسیده است.

بعد از بررسی‌های لازم بر روی نمونه‌های صید شده توسط گروه محققان داخلی و خارجی مشخص شد که این نمونه با گونه‌های مشابه ثبت شده که در سایر کشور‌ها پراکنش دارند تفاوت معنی‌داری دارند به طوریکه این گونه جهانی جدید B. persicus یا 'سیاه مار ایرانی' نامگذاری شد.

پادزهر سیاه مار در ایران وجود ندارد

یک متخصص حیات وحش گفت: ماری به نام "کرایت فارسی" یا "کرایت ایرانی" با نام علمی Bungarus persicus یک مار کبرا زهرآگین است که در جنوب شرق ایران پراکنش دارد.

مهدی زارع خورمیزی افزود: جمعیت "سیه‌مار" که یکی از کشنده‌ترین مار‌های جهان است، در سیستان و بلوچستان طغیان کرده و این خطری جدی را متوجه کودکان کرده است.

وی با بیان اینکه این مار به تازگی کشف شده و یک گونه جدید محسوب می‌شود، گفت: کرایت فارسی برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۴ توسط یک تیم تحقیقاتی شناسایی شد، خاطرنشان کرد: این مار سیاه رنگ که بعضاً لکه‌های سفیدی نیز رو یا زیر بدن خود دارد، طولی بین ۹۰ تا ۱۳۰ سانتی‌متر دارد و در جنوب شرق ایران به "سیه‌مار" "شو مار" و "مار تک‌زن" معروف است.

این متخصص حیات وحش ادامه داد: ما پیشتر این مار را نداشتیم و حتی پادزهر آن را نیز در کشور نداریم. پیش از این مار، افعی جعفری را به عنوان کشنده‌ترین مار ایران می‌دانستیم که Ld ۵۰ آن (واژه‌ای برای نشان دادن میزان کشنده و سمی بودن مار‌ها که هرچه پایین‌تر باشد، کشنده‌تر است) نزدیک به عدد پنج است. این عدد برای سیه مار عدد ۰.۵ که بسیار خطرناک و ۱۰ برابر کشنده‌تر از افعی جعفری است.

وی تصریح کرد: همین میزان سمّیت بالا باعث شده کودکان شانس کمی برای دوام آوردن در مقابل آن داشته باشند.

زارع خورمیزی گفت: به همین دلیل هم به آن مار تک‌زن می‌گویند چرا که با یک نیش کار طعمه را تمام می‌کند و آن را به کام مرگ می‌برد. این مار در ماه‌های اخیر در شهرستان سرباز تعارض شدیدی با جوامع محلی داشته و باید این بحران مدیریت شود اگر تعارض کنترل نشود، اوضاع بدتر خواهد شد.

وی تأکید کرد: برای مدیریت این بحران لازم است که یک تیم خزنده‌شناس به منطقه اعزام شود تا دلیل طغیان جمعیت این مار و افزایش تعارضات را بررسی کند.

این خزنده‌شناس با بیان اینکه تاکنون ۳۸ فرد از این مار توسط مردم کشته شده‌اند، گفت: همچنین لازم است تیمی نیز جهت آموزش مردم محلی و یک تیم متخصص برای زنده‌گیری مار‌ها و خارج کردن آن‌ها از منطقه به سیستان برود. باید این کار سریعاً انجام شده تا در مرحله اول جان هموطنان در سیستان و بلوچستان حفظ شود و در مرحله دوم هم حیات وحش آسیب کمتری ببیند.

وی با بیان اینکه متأسفانه پادزهر این مار در کشور وجود ندارد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه "کرایت فارسی" شباهت زیادی به "کرایت سندی" که در پاکستان است، دارد، می‌توان پادزهر آن را از پاکستان وارد کرد.

کشف سیاه مار بلوچی در سال ۱۳۹۴

کارشناس محیط زیست و مشاور مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: سیاه مار بلوچی برای نخستین بار در سال ۱۳۹۴ در یکی از مناطق بم پشت سراوان شناسایی و زنده گیری و پس از تحقیقات لازم در همان سال به نام سیاه مار بلوچی ثبت جهانی شد.

موسی دهقان نژاد با تاکید بر اینکه سیه مار بلوچی تفاوت‌های زیادی با دیگر مار‌های کشور دارد گفت: این گونه مار فقط در شب فعالیت می‌کند، یعنی شبگرد است و هدف را نیش می‌زند.

وی تاکید کرد: لعاب دهان این مار خیلی قوی‌تر از مواد بی حسی کننده که در بازار وجود دارد است و کسانی که به وسیله این سیاه مار نیش می‌خورند هیچ دردی احساس نمی‌کنند.

کارشناس محیط زیست و مشاور مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه در یک ماه گذشته این مار سمی باعث فوت چهار نفر شده است تاکید کرد: به دلیل اینکه پادزهر این مار زهرآلود و خطرناک موجود نیست و تا کنون هیچ فردی از زهر این مار جان سالم به در نبرده است.

وی ادامه داد: در این مدت ۲ سیاه مار پس از زنده گیری به موسسه سرم سازی رازی در تهران منتقل شدند.

دهقان نژاد با بیان اینکه به دلیل گرمای بی سابقه در منطقه امسال تعداد مار‌های دیده شده افزایش چشمگیری داشته است، ادامه داد: مردم روستای اشکستگ از اول سالجاری تاکنون ۳۸ سیاه مار (سیاه مار بلوچی) را کشتند.

هجوم مار‌های سیاه به سمت منازل روستاییان

رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان سرباز نیز اظهارکرد: امسال به دلیل شدت گرمای هوا مارگزیدگی بیش از سال‌های گذشته در این شهرستان رخ داده است. مار‌ها به دلیل علاقه به محیط گرم و مرطوب به سمت خانه‌های روستایی می‌خزند و اهالی را نیش می‌زنند.

جاوید صابرزهی گفت: از سوی موسسه رازی افرادی برای زنده گیری سیه مار به سرباز آمدند و زهر آن را برای ساخت پادزهر گرفتند.

وی ادامه داد: همچنین چند تیم از اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان هم آمدند و گویا ۲ سیه مار را برای تحقیقات زنده‌گیری کرده‌اند.

رئیس شبکه بهداشت و درمان سرباز عنوان کرد: پنجم تیرماه سالجاری مار سمی از خانواده کبری با ورود به خانه‌ای در روستای کندز شهرستان سرباز سه کودک تبعه افغان را نیش زد که بلافاصله ۲ کودک دختر ۶ و ۱۰ ساله فوت و پسری یک ساله را با سطح هوشیاری بسیار پایین به درمانگاه سرباز منتقل کردند که بلافاصله به بیمارستان ایرانشهر منتقل شد که متاسفانه این کودک هم جان باخت.

وی ادامه داد: به زبان بلوچی به این گونه از مار سیه مار می‌گویند و بیشتر در کوهستان‌های شهرستان سرباز یافت می‌شود. این مار فوق العاده سمی است و پادرهرش در ایران وجود ندارد و به محض اینکه فردی را نیش بزند کمتر از هشت ساعت می‌میرد.

صابر زهی افزود: شهرستان‌های سرباز و راسک به دلیل کوهستانی بودن به لحاظ عقرب و مارگزیدگی آمار بالایی دارد بطوریکه طی سه سال گذشته هشت نفر در این شهرستان به علت مارگزیدگی و چند نفر هم در اثر عقرب گزیدگی فوت کردند. موارد عقرب گزیدگی به دلیل وجود پادزهر در مرکز درمانی شهرستان خوشبختانه نسبت به مارگزیدگی آمار فوتی کمتری داریم.