تهدید جدید کره شمالی

فرارو- سوئه می‌تری؛ مدیر برنامه آسیا در بنیاد هیوندای موتور برای سیاستگذاری عمومی و تاریخ کره در مرکز ویلسون است. او تحلیلگر پیشین سیا بوده و در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ میلادی در شورای اطلاعات ملی و سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ میلادی در شورای امنیت ملی ایالات متحده فعالیت داشته است. تری جوایز متعددی برای رهبری و پشتیبانی ماموریت خود از جمله جایزه زبان خارجی سیا را در سال ۲۰۰۸ میلادی دریافت کرده است. او در سال ۲۰۱۷ میلادی عضو ارشد کرسی کره در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی شد.

به گزارش فرارو به نقل از فارین افرز، از جمله تحولات ژئوپولیتیکی که در سال ۲۰۲۲ میلادی نادیده گرفته شد برنامه تسلیحات هسته‌ای کره شمالی بود. در طول سال ۲۰۲۲ میلادی نزدیک به ۱۰۰ آزمایش موشکی از سوی کره شمالی ثبت شد که یک رکورد برای آن کشور محسوب می‌شود. تعدادی از آزمایش‌های انجام شده توسط کره شمالی تسلیحات با برد و توان فوق العاده را شامل می‌شدند. در ماه نوامبر رژیم کره شمالی "هواسونگ -۱۷" یک موشک بالستیک قاره پیما که می‌تواند چندین کلاهک حمل کند و قادر است به ایالات متحده برسد را پرتاب کرد. یک ماه پس از آن "کیم جونگ اون" رهبر کره شمالی شخصا آزمایش یک موتور موشک سوخت جامد قدرتمند را تحت نظارت قرار داد که یک قابلیت جدید بسیار مهم برای آن کشور محسوب می‌شود، زیرا موشک‌های مجهز به سوخت جامد می‌توانند سریع‌تر از موشک‌های سوخت مایع شلیک شوند و شناسایی آن موشک‌ها و اقدام پیشگیرانه در برابر آن دشوارتر است.

علیرغم تحولات رخ داده و ذکر شده کره شمالی در سالیان اخیر کانون اصلی توجهات ایالات متحده نبوده است. اگرچه آن کشور از سال ۲۰۰۶ میلادی زمانی که برای نخستین بار بمب اتمی را آزمایش کرد تهدید فزاینده‌ای ایجاد کرده با این وجود، تلاش‌های بین‌المللی برای کُند کردن یا متوقف ساختن برنامه هسته‌ای شکست خورده است که از جمله آن می‌توان به ناکامی پس از نشست سال ۲۰۱۹ میلادی بین "کیم جونگ اون" و "دونالد ترامپ" در هانوی اشاره کرد. دولت بایدن نیز هیچ ایده جدیدی در مورد چگونگی دستیابی به هدف کُند کردن یا متوقف ساختن برنامه تسلیحات هسته‌ای مطرح نکرده است. این موضوع تا حدی بدان خاطر است که ایالات متحده و متحدان‌اش درگیر نگرانی‌های مبرم دیگری مانند جنگ در اوکراین بوده‌اند.

با این وجود، واقعیت آن است که این عدم توجه از سوی غرب نسبت به رفتار‌های کره شمالی خطرناک است. در کنار افزایش تعداد آزمایش‌ها، نشانه‌های متعدد دیگری وجود دارند که نشان می‌دهند تلاش‌های پیونگ یانگ برای ساخت تسلیحات کشتار جمعی (WMD) به سرعت در حال گسترش و تکامل بوده است. تحولات چند ماه گذشته به طور خاص حاکی از آن است که برنامه هسته‌ای کره شمالی وارد مرحله جدید و خطرناک‌تری می‌شود. خطر این که یک اشتباه محاسباتی توسط پیونگ یانگ می‌تواند منجر به درگیری شود به طور خاص با توجه به عدم وجود روابط دیپلماتیک میان آن کشور با واشنگتن در حال افزایش است. تمام این تحولات نیاز فوری ایالات متحده و متحدان اش به تقویت بازدارندگی رژیم کره شمالی را روشن می‌سازند.

پیگیری کره شمالی برای موشک‌های سوخت جامد نشانه شگفت انگیزی از اهداف فعلی آن کشور است. هر سه موشک بالستیک قاره پیمایی که کره شمالی تاکنون آزمایش کرده است از هواسونگ -۱۴ گرفته تا هواسونگ -۱۵ و هواسونگ -۱۷ دارای سوخت مایع هستند. این اقدامات مطابق با برنامه پنج ساله‌ای است که رژیم کره شمالی در ژانویه ۲۰۲۱ میلادی در جریان هشتمین کنگره حزبی خود مطرح ساخت و در آنجا اعلام نمود که به زودی از موشک‌های بالستیک قاره پیمای مجهز به سوحت جامد که قادر خواهند بود از دریا و از خشکی پرتاب شوند رونمایی خواهد کرد. اکنون به نظر می‌رسد پیونگ یانگ در حال پیشرفت سریع به سوی دستیابی به این هدف است. در حال حاضر، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک کوتاه برد جدید که کره شمالی در سالیان اخیر آزمایش کرده مجهز به سوخت جامد هستند. اکنون قابل پیش بینی است که کره شمالی آزمایش‌های موتور سوخت جامد بیش‌تری را روی موشک‌های بزرگتر انجام دهد. در این میان می‌توان به آزمایش احتمالی موشک بالستیک پرتاب شده از زیردریایی "پوک گوک سونگ" یا پرتاب یک موشک بالستیک قاره پیمای جدید مجهز به سوخت جامد اشاره کرد. "کیم یو جونگ" خواهر کیم جونگ اون اخیرا هشدار داده بود که موشک بالستیک قاره پیمای تازه با سوخت جامد ممکن است در مسیری با برد کامل به سوی ایالات متحده مورد آزمایش قرار گیرد. این در حالیست که مقصد آزمایش‌های پیشین موشک‌های بالستیک قاره پیمای کره شمالی به سوی دریای ژاپن بود.

کره شمالی در ماه آینده می‌تواند از فناوری هدف‌گیری مستقل چندگانه (MIRV) رونمایی کند که به موشک‌های آن کشور اجازه می‌دهد تا دفاع موشکی ایالات متحده را ناکام بگذارند. هواسونگ -۱۷ اخیرا آزمایش شده برای حمل چندین کلاهک طراحی شده است و بنابراین می‌تواند از لحاظ نظری به طور همزمان به منهتن و واشنگتن حمله کند.

نشانه‌های زیادی وجود دارند که پیونگ یانگ به زودی هفتمین آزمایش هسته‌ای خود را انجام خواهد داد. چنین آزمایشی می‌تواند برای نمایش یک کلاهک هسته‌ای تاکتیکی فشرده‌تر به منظور استفاده در میدان نبرد باشد سلاحی که تهدیدی را که کره شمالی برای ژاپن و کره جنوبی و هم چنین برای نیرو‌های آمریکایی مستقر در هر دو کشور ایجاد می‌کند افزایش خواهد داد. برای مثال، تصاویر ماهواره‌ای نشان داده‌اند که سایت آزمایش پونگی – ری واقع در مناطق کوهستانی شمال پیونگ یانگ و نزدیک مرز آن کشور با چین در هر زمانی آماده چنین انفجاری می‌باشد. آزمایش یک کلاهک هسته‌ای تاکتیکی نیز با اهداف توسعه تسلیحات اعلام شده کیم مطابقت دارد.

کره شمالی در سال گذشته توانایی خود را در استقرار سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی نشان داده است. در ماه‌های سپتامبر و اکتبر مجموعه آزمایش‌های موشک‌های کوتاه برد از سوی کره شمالی صورت گرفت که در یکی از آن آزمایش‌ها پرتاب یک موشک هسته‌ای از یک سیلو در زیر آب شبیه سازی شده بود و در آزمایشی دیگر پرتاب کلاهک‌های هسته‌ای تمرین شد که می‌تواند فرودگاه‌های کره جنوبی را هدف قرار دهد. با این وجود، کره شمالی هنوز نشان نداده که کلاهک جنگی کوچک‌تری ساخته است که می‌تواند این موشک‌ها را مسلح کند. اگر کیم قصد دارد این قابلیت را در جدول زمانی پنج ساله اعلام شده خود به کار گیرد باید به زودی این کار را انجام دهد.

کیم علاوه بر افزایش سریع زرادخانه تسلیحات کشتار جمعی کره شمالی آستانه استفاده از آن را نیز کاهش داده است. در ماه سپتامبر کره شمالی پنج شرط را اعلام کرد که تحت آن یک حمله پیشگیرانه انجام خواهد داد. پیونگ یانگ اعلام کرده که اگر تشخیص دهد که راه دیگری برای جلوگیری از گسترش جنگ متعارف به جنگی که بقای رژیم را تهدید می‌کند پیش روی خود نخواهد داشت می‌تواند از سلاح هسته‌ای استفاده کند. کیم به وضوح نشان می‌دهد که اگر یک حمله متعارف و پیشگیرانه علیه کره شمالی انجام شود یا حتی به نظر قریب الوقوع باشد او این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که با استفاده از تسلیحات هسته‌ای پاسخ دهد. کره شمالی تنها کشوری در جهان است که به صراحت اولین استفاده از سلاح هسته‌ای را به عنوان یک تهدید مطرح کرده است.

رژیم کیم در کنار سیاست جدید خود برای استفاده پیشگیرانه از تسلیحات کشتار جمعی در ماه سپتامبر با اعلام این که "هرگز از تسلیحات هسته‌ای دست برنخواهد داشت" و این که برنامه تسلیحاتی آن کشور "بازگشت ناپذیر" و "غیر قابل مذاکره" است به دنبال وضعیت انرژی هسته‌ای خود بوده است. در واقع، کیم تاکید می‌کند که کره شمالی هرگز دیگر درباره خلع سلاح هسته‌ای با ایالات متحده بحث نخواهد کرد حتی اگر آن کشور نیرو‌های هسته‌ای خود را گسترش دهد و تهدید به حمله پیشگیرانه کند. این رویکردی بی ثبات سازنده است.

تهدیدات غیر متعارف

اگرچه ایالات متحده و متحدان نزدیک آن در آسیا با نگرانی فزاینده تسریع برنامه تسلیحات کشتار جمعی کیم را نظاره‌گر بوده‌اند، اما هنوز واکنشی از خود نشان نداده‌اند که بتواند کره شمالی را از ادامه مسیر فعلی٬اش بازدارد. واقعیت آن است که سیاستگذاران و ناظران غربی آن طور که باید نگران تحولات اخیر کره شمالی نیستند. برای مثال، برخی ناظران کره شمالی معتقدند که این برنامه تنها برای اهداف دفاعی است و آزمایش‌های پیونگ یانگ صرفا راهی برای مدرنیزاسیون زرادخانه آن کشور است که به رژیم کره شمالی اجازه می‌دهد از آن به عنوان اهرمی در مذاکرات آتی برای لغو تحریم‌ها و کسب سایر امتیازات استفاده کند. منطق استدلال این دسته از تحلیلگران آن است که کیم دست به خودکشی نمی‌زند و می‌داند که اگر اولین حمله را به ایالات متحده انجام دهد این موضوع منجر به درگیری تمام عیار و نابودی نه تنها برای رژیم‌اش، بلکه شامل شخص او نیز خواهد شد.

با این وجود، چنین استدلالی احتمالات نگران کننده‌تری را نادیده می‌گیرد. کیم ممکن است بر این باور باشد که از طریق شمشیربازی هسته‌ای می‌تواند به یکی از اهداف استراتژیک اصلی خود که تضعیف اتحاد ایالات متحده و کره جنوبی است دست یابد. او ممکن است تصور کند که واشنگتن به ویژه در زمان زمامداری یک رئیس جمهور انزواگرا در آینده بعید خواهد بود که از کره جنوبی دفاع کند به خصوص اگر کره شمالی به خوبی بتواند با آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای تهدید به آتش کشیدن شهر‌های امریکا هراس لازم را در میان امریکایی‌ها ایجاد کند.

علاوه بر این، حتی اگر کیم بخواهد به جای آغاز یک درگیری از درگیری اجتناب کند برنامه رو به رشد وی در زمینه تسلیحات کشتار جمعی می‌تواند منجر به بروز جنگ شود. تاریخ مثال‌های فراوانی از جنگ جهانی اول تا بحران موشکی کوبا ارائه می‌دهد که در آن مجموعه اشتباهات محاسباتی منجر به درگیری فاجعه بار شده و یا طرفین را به آستانه یک درگیری فاجعه بار کشانده است. اگر موشکی از کره شمالی به سوی آب‌های سرزمینی کره جنوبی پرتاب شده و به تجهیزات ماهیگیری کره جنوبی اصابت کند و ملوانان کره جنوبی را به قتل برساند چه رخ خواهد داد؟ در آن لحظه "یون سوک یول" رئیس جمهور کره جنوبی می‌تواند دستور حمله تلافی جویانه محدودی را صادر کند که باعث درگیری همه جانبه خواهد شد.

تهدیدات هسته‌ای و موشکی تنها تهدیداتی از سوی کره شمالی نیستند که امریکا باید درباره آن نگران باشد. کره شمالی در دو سال گذشته به ارزش یک میلیارد دلار رمز ارز دیجیتال به سرقت برده تا هزینه‌های برنامه هسته‌ای خود را تامین کند. هم چنین، این درآمد به رژیم کره شمالی برای جبران هزینه‌های اقتصادی تحریم‌های بین المللی و بسته شدن مرز با چین در طول دوره شیوع کووید -۱۹ کمک کرده است. هکر‌های کره شمالی در آینده می‌توانند از قابلیت‌های امنیت سایبری خود برای حملات و همچنین سرقت استفاده کنند. پهپاد‌های کره شمالی منبع دیگری برای نگرانی هستند. در تاریخ ۲۶ دسامبر کره شمالی با پرواز پهپاد‌های نظارتی در سراسر مرز برای اولین بار در پنج سال گذشته حریم هوایی کره جنوبی را نقض کرد. این تحولات باعث می‌شود کره جنوبی و ژاپن در سیاست‌های موجود خود در قبال کره شمالی تجدید نظر کنند چرا که آنان به عنوان کشور‌های غیر هسته‌ای با آسیب پذیری بیش‌تری در مقابل یک رژیم سرکش مجهز به سلاح هسته‌ای مواجه هستند.

تاکنون آنان به یک موضع دفاعی متعارف قوی تکیه می‌کردند و در عین حال روی ایالات متحده برای استفاده از چتر هسته‌ای آن کشور به منظور محافظت از خود در برابر حمله هسته‌ای حساب باز کرده بودند. با این وجود، اخیرا همکاری امنیتی کره جنوبی با ایالات متحده و ژاپن افزایش یافته است. در اواخر دسامبر مجلس ملی کره جنوبی افزایش ۴.۴ درصدی در هزینه‌های دفاعی آن کشور برای سال ۲۰۲۳ میلادی را تصویب کرد و کل بودجه دفاعی سئول در سال آینده را به حدود ۴۵ میلیارد دلار رساند. این افزایش تخصیص بودجه برای قابلیت‌های حمله پیشگیرانه جدید و یک طرح ۴۴۰ میلیون دلاری به منظور مقابله با پهپاد‌های کره شمالی را شامل می‌شوند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند ۷۱ درصد مردم کره جنوبی از پیگیری برنامه تسلیحات هسته‌ای توسط کشورشان حمایت می‌کنند. در همین حال، ژاپن در واکنش به افزایش تهدیدات کره شمالی و چین تغییر بی سابقه‌ای در استراتژی امنیت ملی خود ایجاد کرده است. بر اساس طرحی که "فومیو کیشیدا" نخست وزیر ژاپن در اواسط دسامبر رونمایی کرد ژاپن هزینه‌های دفاعی خود را در سال جاری ۲۶.۳ درصد و طی پنج سال آینده بیش از ۵۰ درصد افزایش خواهد داد و دکترین چند دهه‌ای خود در محدود کردن هزینه‌های دفاعی را در هم خواهد شکست.

اگرچه رویکرد‌های تازه از سوی سئول و توکیو گام‌های مهمی برای مقابله با تهدید کره شمالی هستند، اما همکاری نزدیک‌تر هر دو کشور با ایالات متحده بسیار مهم است. این همکاری می‌تواند مانور‌های نظامی مشترک بیش‌تر را شامل شود. هم چنین، شبیه‌سازی رایانه‌ای حمله کره شمالی، به اشتراک‌گذاری اطلاعات عمیق‌تر و برنامه‌ریزی قوی برای استفاده از چتر هسته‌ای گسترده ایالات متحده می‌توانند بخشی از این همکاری باشند.

تقویت بازدارندگی در برابر کره شمالی تنها یک بخش از این پازل است. ایالات متحده در همکاری با ژاپن، کره جنوبی و سایر متحدان‌اش باید دسترسی کره شمالی به ارز مورد نیاز برای تامین برنامه تسلیحات کشتار جمعی را دشوارتر سازد. دولت بایدن با توجه به تشدید تنش‌ها با پکن نمی‌تواند روی چین برای اجرای تحریم‌های سخت گیرانه علیه کره شمالی حساب کند. با این وجود، ایالات متحده از طریق همکاری با متحدان خود می‌تواند کار‌های بیش‌تری را برای مختل کردن سرقت‌های سایبری کره شمالی انجام دهد. برنامه کشتار جمعی کره شمالی با سرعت نگران کننده‌ای در حال رشد است. کره جنوبی و ایالات متحده باید پیش از بی‌ثبات شدن اوضاع و تغییر موازنه استراتژیک به نفع کره شمالی به این وضعیت بپردازند.

چنین تلاش قوی و هماهنگی مستلزم تعمیق و گسترش اتحاد آمریکا و کره جنوبی و سوق دادن کره جنوبی به سوی همکاری نزدیک‌تر با ژاپن دیگر متحد اصلی واشنگتن در منطقه است. اجرای این رویکرد مستلزم غلبه بر مخالفت‌های سیاسی در کره جنوبی و ژاپن و توجه بیشتر در واشنگتن است جایی که تمرکز فعلی بر جنگ در اوکراین قابل درک است با این وجود، ضرورت امنیتی واضح و مبرمی برای رسیدگی به وضعیت کره شمالی وجود دارد.