واقعیت عجیب درباره ماه و اعماق اقیانوس حقیقت دارد؟

این ایده، بار‌ها و بار‌ها تکرار شده است: ما درباره ماه بیشتر از اعماق دریا می‌دانیم. اما آیا این موضوع حقیقت دارد؟

به گزارش همشهری آنلاین و به نقل از ساینس الرت، «ما از ماه چیز‌های بیشتری می‌دانیم تا از اعماق دریا.» این ایده برای چندین دهه توسط دانشمندان و برنامه‌های تلویزیونی علمی از جمله سر دیوید اتنبرو در مجموعه مستند سیاره آبی در سال ۲۰۰۱ تکرار شده است. اخیرا البته در سیاره آبی ۲ (۲۰۱۷) و منابع دیگر، ماه با مریخ جایگزین شده است.

دانشمندان این مسئله را بررسی کردند و دریافتند واقعیت ندارد. پس این ایده عجیب از کجا می‌آید؟

نقشه‌برداری از اعماق

اولین سابقه مکتوب این ایده در مقاله‌ای در سال ۱۹۵۴ در مجله ناوبری است که در آن اقیانوس‌شناس و شیمیدان جورج دیکن به ادعای ژئوفیزیکدان ادوارد بولارد اشاره می‌کند. در مقاله‌ای که در سال ۱۹۵۷ در مجله انجمن سلطنتی هنر منتشر شد، آمده است: «اقیانوس‌های عمیق بیش از دو سوم سطح جهان را پوشانده‌اند، و با این حال شناختمان از ماه بیشتر از اقیانوس‌ها است.»

این مسئله به طور خاص به میزان اندک داده‌های موجود از توپوگرافی کف دریا اشاره دارد و به پیش از اولین فرود خدمه به عمیق‌ترین قسمت اقیانوس در درازگودال ماریانا (۱۹۶۰) و اولین فرود روی ماه (۱۹۶۹) برمی‌گردد.

این جمله همچنین پیش از استفاده از انعکاس صدا‌ها روی کشتی برای نقشه‌برداری از کف دریا با استفاده از داده‌های صوتی نوشته شده است.

تقریبا نقشه یک چهارم کف دریا‌ها و اقیانوس‌های جهان (به طور دقیق ۲۳.۴ درصد) با وضوح بالا ترسیم شده است. این مساحت حدود ۱۲۰ میلیون کیلومتر مربع یا حدود سه برابر مساحت کل ماه است. شاید به همین دلیل است که اخیرا این مقایسه به مریخ که ۱۴۵ میلیون کیلومتر مربع مساحت دارد، تغییر کرده است.

بتیسکاف تریسته اولین زیردریایی خدمه‌دار بود که در سال ۱۹۶۰ به چلنجر دیپ یا گودال چلنجر رسید

رقم غافلگیرکننده بازدیدکنندگان

یکی دیگر از مقایسه‌های نادرست می‌گوید که تعداد افرادی که به ماه قدم گذاشته‌اند، بیشتر از بازدیدکنندگان از عمیق‌ترین مکان روی زمین (یعنی اعماق اقیانوس‌ها) است. اثبات این گفته دشوار است. «عمیق‌ترین مکان روی زمین» می‌تواند به درازگودال ماریانا یا فقط عمیق‌ترین قسمت آن اشاره داشته باشد (چلنجر دیپ یا گودال چلنجر، که به‌خاطر کشتی بررسی بریتانیایی «HMS Challenger» به این اسم نامگذاری شده است.)

با این وجود، تا اوایل سال ۲۰۲۳، حداقل ۲۷ و بیش از ۴۰ نفر یا بیشتر از چلنجر بازدید کرده‌اند. از سوی دیگر، تنها ۱۲ نفر روی ماه «قدم» گذاشته‌اند و ۲۴ نفر از آن بازدید کرده‌اند.

دور از چشم، دور از ذهن

پس چرا مردم مدام می‌گویند که ما در مورد ماه یا مریخ بیشتر از اعماق دریا می‌دانیم؟ طبیعی است که اعماق دریا را با فضا مقایسه کنیم. هر دو تاریک، ترسناک و دور هستند. اما ما می‌توانیم ماه را خیلی راحت با نگاه کردن به بالا ببینیم. همین که به آسمان نگاه کنیم، کره درخشان معلق در آسمان را می‌بینیم و درک آن برایمان ساده‌تر از اعماق اقیانوس است که نمی‌توانیم ببینیم. ما می‌توانیم ماه بدر و زوال آن را ببینیم، اما نمی‌توانیم فشار جزر و مد را تجربه کنیم.

به نظر می‌رسد ما بیشتر از ماه در مورد اعماق دریا می‌دانیم، زیرا به گونه‌ای ملموس در زندگی ما حضور دارد، اما درباره اعماق دریا این طور نیست. ما زیاد به اعماق دریا فکر نمی‌کنیم، مگر اینکه در حال تماشای یک فیلم مستند یا ترسناک باشیم، یا شاید در مورد «هیولای وحشتناک بیگانه» بخوانیم که توسط یک قایقران کشف شده است.

یک مقایسه مفید

از آنجایی که اعماق دریا از نظر فیزیکی بسیار غیرقابل دسترس است، مقایسه آن با فضا ممکن است تشبیه مفیدی به عنوان یک اکوسیستم غیر قابل تصور باشد. اما برخی از دانشمندان اعماق دریا استدلال می‌کنند که حجم وسیعی از تحقیقات در مورد آن را که در دهه‌های اخیر پدیدار شده است، بیگانگی آن را برای ما به حداقل رسانده است.

در نهایت، این ایده که ما در مورد ماه بیشتر از اعماق دریا می‌دانیم، در بهترین حالت حدود ۷۰ سال پیش منسوخ شده است. ما چیز‌های بیشتری در مورد اعماق دریا می‌دانیم، اما هنوز چیز‌های بیشتری برای دانستن باقی مانده است.