شاید تهران بخواهد توافق روی میز را بپذیرد

نشریه المانیتور نوشت: اگر برجام همان‌طور که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده ماه گذشته در اظهاراتی غیر‌برنامه‌ریزی‌شده گفت، «مرده» است، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، قصد دارد این حرف را محقق کند.

به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: از جمله اولویت‌های فوری نتانیاهو، رسیدگی به نگرانی‌های واشنگتن و منطقه درباره دولت جدید راست افراطی اسرائیل است. مشاور امنیت ملی آمریکا در هفته‌های آتی به اسرائیل سفر خواهد کرد تا از اصطکاک احتمالی با واشنگتن بر سر رویکرد دولت جدید در قبال فلسطینی‌ها جلوگیری کند. پیش‌بینی می‌شود نتانیاهو در اوایل سال ۲۰۲۳ به واشنگتن سفر کند.

با این حال، ایران یکی از آن نقاط اصطکاک نیست، البته تا زمانی که ایالات متحده برای توافق با تهران تلاش نکند و نتانیاهو برای اقدام نظامی علیه ایران خیلی فشار نیاورد. نتانیاهو، یکی از منتقدان سرسخت برجام حداقل فعلا از طرف ایران با منفعتی بادآورده مواجه شده است. سیاست رسمی دولت بایدن اکنون این است که برجام دیگر در دستور کار نیست و در عوض بسته‌های متعدد تحریمی علیه تهران وضع شده است. طرح جایگزین بایدن یعنی ادامه تحریم‌ها و فشار بر ایران، هم به اتهام آنچه نقض حقوق بشر گفته می‌شود و هم هماهنگی با روسیه در جنگ اوکراین، بسیار شبیه کمپین «فشار حداکثری» دونالد ترامپ است که نتانیاهو موافق آن است.

افزایش تنش‌های آمریکا و ایران فرصت‌های دیگری را نیز برای نتانیاهو ایجاد می‌کند. او تلاش خواهد کرد بایدن را تشویق کند تا موضع بازدارنده منطقه‌ای در قبال ایران اتخاذ و در این فرآیند اسرائیل و عربستان سعودی را به هم نزدیک‌تر کند. از طرفی دیگر، مقامات نظامی در سنتکام (ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده) از یک ائتلاف دفاعی منطقه‌ای غیررسمی علیه ایران دفاع کرده اند.

برای بایدن، ایده احیای برجام که زمانی برای او جذاب بود، ممکن است اکنون بازدهی سیاسی کمی داشته باشد. این توافق دستاورد سیاست خارجی رئیس‌جمهور باراک اوباما بود نه بایدن. بایدن از زمان روی کار آمدن، از بازگشت به برجام حمایت کرده است، اما این موضوع به ندرت در میان اولویت‌های او بوده است. آمریکایی‌ها دیگر به صورت جدی دنبال توافق نیستند.

نتانیاهو دوستان زیادی در کنگره دارد، به ویژه در میان جمهوری‌خواهان. او از دوستی ۴۰ ساله خود با بایدن استفاده خواهد کرد تا برجام را از دستور کار او دور نگه دارد. بایدن در جریان سفر خود به اسرائیل در ژوئیه سال جاری با نتانیاهو که در میان هیات استقبال‌کننده در فرودگاه حضور داشت، دست داد و گفت «تو می‌دانی که عاشقتم.» برای نتانیاهو، روابط آمریکا و اسرائیل در دوره ترامپ بسیار خوب بود، اما رابطه نتانیاهو با بایدن می‌تواند در رده دوم قرار گیرد.

بایدن اسلاف نتانیاهو، نفتالی بنت و یائیر لاپید را نمی‌شناخت، بنابراین هیچ رابطه شخصی با آن‌ها نداشت. نتانیاهو در سال ۲۰۱۵ علیه برجام وسط میدان رفت و روابط تیره شده با اوباما را تیره‌تر کرد. خصومت بین آن‌ها بر بایدن هم تاثیر گذاشت. در سال آینده، نقاط اختلاف بین تل آویو و واشنگتن به وجود خواهد آمد.

اما بایدن و نتانیاهو ممکن است نقطه مشترک خود را در دوستی چندین دهه‌ای و نگرانی مشترک درباره ایران بیابند. مقامات ایرانی همچنان می‌گویند آماده توافقند، اما آن‌ها ماه‌ها مذاکرات را به تعویق انداخته اند و درخواست‌هایی فراتر از محدوده برجام طرح کرده‌اند.

شاید تهران بخواهد توافق روی میز را که توافق پیشنهادی آمریکا و اتحادیه اروپا است بپذیرد، البته فقط برای آزمایش دولت بایدن و اتحاد آمریکا و اتحادیه اروپا در میانه تمرکز غرب روی تحولات ایران.