bato-adv
کد خبر: ۵۹۴۴۸۵
سیر به قهقرا رفتن برجام

«برجام» از اغما برخواهد خاست؟

«برجام» از اغما برخواهد خاست؟
شاید اگر در همان ماه‌های ابتدای بر اساس پیشرفت مذاکرات توسط تیم دیپلماتیک دولت قبل، مذاکرات به نتیجه ختم می‌شد، هیچ‌گاه گرایش ایران به حصول توافق، موضعی از روی ضعف مورد ارزیابی قرار نمی‌گرفت. در واقع، آن‌گاه که توافق باید امضا می‌شد، نشد و اکنون که همه از برجام و آینده‌اش ناامید شده‌اند، احیای آن، کاری بس سخت خواهد بود.
تاریخ انتشار: ۰۰:۵۱ - ۰۱ دی ۱۴۰۱

فرارو- روز، سه‌شنبه (۲۹ آذر) در شرایطی که برگزاری نشست میان حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در منطقه بحرالمیت اردن، بار دیگر امید‌ها را برای احیای توافق هسته‌ای زنده کرد، انتشار ویدئویی از جو بایدن، همچون کوبیدن پتکی محکم بر پیکر نیمه‌جان برجام بود.

به گزارش فرارو، در ویدئوی به اشتراک گذاشته شده توسط یک مهندس نرم‌افزار ایرانی مقیم آمریکا در توییتر، بایدن می‌گوید «برجام» مرده است. ویدیویی که روز سه‌شنبه ۲۰ دسامبر (۲۹ آذر)، در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است، نشان می‌دهد که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، می‌گوید برجام «مرده» است. در این ویدئو، یک زن ایرانی-آمریکایی از بایدن می‌پرسد: «آقای بایدن، می‌توانید اعلام کنید که برجام مرده؟» جو بایدن در پاسخ گفت: «نه» و افزود که نمی‌تواند «به دلایل زیادی» دقیقا بگوید چرا و آن را اعلام کند. رئیس‌جمهوری آمریکا افزود: «مرده است، اما اعلام نمی‌کنیم. داستان طولانی است.»

انتشار این ویدئو در شرایطی است که در اواخر ماه اکتبرف رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز از وقت تلف نکردن برای ورود به مذاکرات هسته‌ای و برجام سخن به میان آورده بود. روز، چهارشنبه (۳۰ آذر) ند پرایس، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز در جمع‌خبرنگاران تاکید کرد: «مطمئناً این ایرانی‌ها بودند که فرصت بازگشت سریع به پایبندی متقابل به برجام را از دست دادند. همه طرف‌های دیگر توافق کرده بودند، اما ایرانی‌ها به جای اینکه ما را در موقعیتی قرار دهند که جلو برویم، عقب‌نشینی کردند.» حتی پرایس در اظهارات امروز خود پا را فراتر گذاشت و تصریح کرد: «ما در حال حاضر روی آن چه در خیابان‌های ایران اتفاق می‌افتد؛ اعتراضات و کمک نظامی ایران به روسیه متمرکز هستیم.»

مجموع این روند و اظهارات مطرح شده، حالا این پرسش مهم را مطرح کرده که آیا دیگر زمان آن فرا رسیده که مرگ رسمی برجام اعلام شود یا همچنان می‌بایست به دیپلماسی برای بازگشت بر روی ریل «احیا» امیدوار بود؟ یا به روایت ساده‌تر، مساله این است که آینده توافق هسته‌ای به کجا ختم خواهد شد؟ در پرداختن به این مساله مهم و البته تکراری، با توجه به آخرین تحولات سه نکته قابل توجه و تامل هستند.

آیا بزرگ‌ترین توافق سیاسی هزاره جدید به پایان رسیده است؟

با قرار دادن تمامی تکه‌های پازل مذاکرات احیای برجام طی بیش از دو سال گذشته، اکنون فرضیه مرگ حتمی برجام بیش از هر زمان دیگری قوت گرفته است. طی ماه‌های گذشته بسیار از ناظران این باور را مطرح می‌کردند که برجام به کما فرو رفته یا در اتاق احیای اضطراری قرار دارد و به زودی ناچار هستیم مرگ آن را اعلام کنیم. همچنین، این گزاره مطرح می‌شد که برجام مرده، اما تنها اعلام رسمی آن باقی مانده است.

حالا بایدن نیز همین نکته را گفته که از دید واشنگتن برجام مرده است، اما رسما اعلام نمی‌کند. این فرضیه را می‌توان در چارچوبی بسیار بدبینانه مورد ارزیابی قرار داد که در آن بزرگ‌ترین نماد اجماع سیاسی جامعه جهانی در هزار جدید، پایانی بسیار تلخ را تجربه خواهد کرد. البته این پایان تلخ شاید در آینده پیامد‌هایی بسیار تلخ‌تر را نیز به همراه داشته باشد.
قدرت دیپلماسی را دست کم نگیریم!

بر خلاف فرضیه نخست، رویکرد دومی نیز با وجود تمامی رویکرد‌ها و اظهارات سلبی قابل طرح است و آن این‌ است که با وجود در اتاق «آی‌سی‌یو» بودن برجام، نمی‌توان از مرگ حتمی آن سخن به میان آورد. ظرافت‌ها و پیچیدگی‌ها دیپلماسی در طول تاریخ جوامع بشری نشان داده که در میانه بزرگ‌ترین جنگ‌ها و منازعات است که بزرگ‌ترین صلح‌ها حاصل شده است. حتی در این زمینه شاید این فرضیه نیز قابل طرح باشد که گا‌ها به اوج رسیدن کشمکش‌ها می‌توانند «سازنده» باشند؛ چرا که در این نقطه به منظور جلوگیری از رخداد جنگ و حادثه تلخ بزرگ‌تر، طرفین مسیر سازش و صلح را بر می‌گزینند.

نماد بارز این فرضیه اظهارات اخیر بورل و امیرعبداللهیان در اردن است که حتی اگر به صورت لفظی نیز باشد، از آمادگی بازگشت به برجام سخن به میان آورده‌اند؛ لذا فرضیه دوم نیز می‌تواند این باشد که با وجود تمامی بدبینی‌ها و طرح گزاره حتمی بودن مرگ برجام، می‌توان هم‌چنان به احیای توافق در یک بستر دیپلماسی غیرعادی امیدوار بود. غیرعادی از این جهت که دیگر نه زمان همانند سابق در دسترس است و نه دیگر دیپلمات‌ها مجال ساعت‌ها گفت‌وگوی چالشی را دارند. اکنون چم‌وخم کار مشخص است و شاید برای توافق تنها چند ساعت زمان نیاز باشد. البته اگر اراده‌ای وجود داشته باشد!

دیپلماسی‌ در دولت سیزدهم به اغما رفت!

فراتر از این‌که کدام یک از فرضیات (مرگ حتمی / احیای اضطراری) تحقق پیدا می‌کند، روند رسیدن مذاکرات به نقطه کنونی در دولت سیزدهم کانونی‌ست که می‌توان به طور جدی مورد نقد قرار گیرد. در فن مذاکره و دیپلماسی، همواره یکی از اصول اولیه که به دانش‌آموختگان حوزه دیپلماسی و البته دیپلمات‌ها آموزش داده می‌شود این است که حوزه «دیپلماسی» حوزه بده‌وبستان است. این‌که در عرصه دیپلماسی، بازی حاصل جمع منفی (شکست یک طرف و بُرد طرف مقابل) موضوعیت ندارد، مگر در وضعیت‌های خاص همچون شکست در میدان جنگ.

اساسا عرصه دیپلماسی بر اساس قاعده حاصل جمع مثبت (بُرد دو طرفه) تعریف می‌شود که در آن امتیازی گرفته می‌شود و امتیازی داده می‌شود. این‌که یک بازیگر بر خواسته‌های حداکثری و تحقق تمامی مطالبات‌اش اصرار داشته باشد، با اصول ابتدای دیپلماسی نه تنها تطابق ندارد، بلکه ضد دیپلماسی نیز هست. بر خلاف این اصول ساده تیم دیپلماسی دولت سیزدهم پس از در دست گرفتن امور از شهریور ۱۴۰۰ تا کنون، قاعده ساده بده و بستان را در چند دور پایانی مذاکرات وین نتوانستند با موفقیت پیش ببرند.

هر چند در این موضوع تردیدی نیست که عامل اصلی بدعهدی و خروج از برجام آمریکای ترامپ بود، اما در بیش از یک سال گذشته، اراده دولت بایدن برای احیای توافق قابل انکار نیست. در این میان مساله مهم‌تر این است که دیپلمات‌های ایران در طول ۱۵ ماه گذشته در مقاطعی حتی دست بالا را در مذاکرات داشتند و بسیاری از ناظران معتقدند که باید در این مراحل توافق حاصل می‌شد، اما هر بار در این موضوع تاخیر صورت گرفت، تا در نهایت وضعیت به مرحله کنونی برسد. در وضعیت جاری، تمامی شواهد و قراین حاکی از آن هستند که هر گونه طرح ایران برای بازگشت به میز مذاکرات از سوی طرفین مقابل، تحرکی از موضع پایین‌دستی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به طور حتم، هر گونه توافقی که دو سال قبل می‌توانست امضا شود، در موضع فعلی قابل تحقق نیست.

شاید اگر در همان ماه‌های ابتدای بر اساس پیشرفت مذاکرات توسط تیم دیپلماتیک دولت قبل، مذاکرات به نتیجه ختم می‌شد، هیچ‌گاه گرایش ایران به حصول توافق، موضعی از روی ضعف مورد ارزیابی قرار نمی‌گرفت. در واقع، آن‌گاه که توافق باید امضا می‌شد، نشد و اکنون که همه از برجام و آینده‌اش ناامید شده‌اند، احیای آن، کاری بس سخت خواهد بود.

bato-adv
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۰۶ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
خخخخ نویسنده هم با دولت قبل دشمنی نداره.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۲۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
برخاست؟؟؟؟؟؟؟؟؟ تا مفسرهای با سوادی مثل شما داریم حتما بر خواهد خاست!!!!!
احمد
Norway
۱۸:۰۳ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
اما از زمان سر کار امدن اقای رئیسی بارها آمریکا اعلام کرده که دنبال مذاکره در قضیه برجام است اما متاسفانه فرمانروایان دولت فعلی ایران با درخواست های غیر برجامی مذاکره را به عقب انداخته و این بار نیز فکر میکنم دولت فعلی ج ا حقیقتا حاضر به پذیرش درخواست‌ غرب نمی‌شود زیرا تصمیم به مذاکرات همواره از حيطه دولت‌های ج ا خارج بوده و کسانی دیگ در این‌باره باید تصمیم بگیرند .به هر حال اميدوارم جهت حداقل رفاه مردمی اولیای امر در این باره قدم مثبت بردارند و به مصداق این مثل ماهی را هر وقت بگیرید تازه است‌.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۵۵ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
متاسفم برای این دولت
طبل تو خالی ، دولت سیزدهم بود
در همه زمینه ها شکست خورده
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۵۲ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
"این‌که یک بازیگر بر خواسته‌های حداکثری و تحقق تمامی مطالبات‌اش اصرار داشته باشد، با اصول ابتدای دیپلماسی نه تنها تطابق ندارد، بلکه ضد دیپلماسی نیز هست" شما از کسی که در یک مراسم رسمی در صف سران می ایستد که جایگاه کشور را ارتقا دهد چه انتظاری دارید؟!!!
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۱۳
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۷:۵۸ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
مسببین آن باید جوابگو باشند.
همانها که عامل ویرانی امروزند
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۸:۵۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
کسانی که بدون سوابق دیپلماتیک ، بدون پایبندی به منافع ملی و دراز مدت کشور و با عدم اطلاع از تبعات حذف برجام، به امید رسیدن به قدرت آنرا مرده متعفن می دانستند، امروز بایستی بفهمند که کل اطلاعات و پیش بینی هایشان غلط و ویرانگر از آب درآمده و چنینی اشخاصی نمی توانند آینده کشور را تامین کنند. بایستی در قبال هدایت کشور به سمت سقوط مسؤولیت آنرا به گردن بگیرند و حوزه سیاست خارجی را به اهلش بسپارند.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۴۵ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
برجام فقط شده دستاویز مسئولین ایران تا گاهی برای فرار از فشار مشکلات بهش پر و بال بدن و در موردش حرف بزنن !
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۰:۳۲ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
خاست یا خواست؟
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۳۷ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
با سلام چرا با کشورهای متخاصم که جوانان ما را فریب می دهند مذاکره می کنید؟؟؟
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۳۹ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
لابد هنوز منتظر زمستان سرد هستند در اروپا!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۵۴ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
بدون شک پاسخ منفی است. برای تحقق این خواسته باید ابتدا در گفتمان سیاسی و دیپلماسی تغییری ایجاد شود. شما ببینید امروز هر کاری که چین و روسیه مخالف منافع ایران انجام میدهند فردا عده ایی با ادبیات سیاسی خاصی سعی در تلطیف و تضعیف آن می کنند حال آنکه آمریکا هر روز مورد هجمه و شعار و فحاشی مسئولان است. قطعا در ایران قسمتی از قدرت که البته هویت آنان دیگر بر کسی پوشیده نیست سعی در عقیم گذاشتن برجام و احیای روابط با غرب و به ویژه آمریکا است. این افراد در این مسیر از هیچ کارشکنی فروگذاری نخواهند کرد و البته با توجه به سهم و نفوذی که در قدرت دارند مانع احیای برجام خواهند شد. ا
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۵۶ - ۱۴۰۱/۱۰/۰۱
اصلاح طلبان به ریاست جمهوری مریم رجوی راضی هستند اما چشم دیدن جمهوری اسلامی را ندارند. من این مطلبو از زبان یک اصلاح طلب رسانه دار شنیدم.
عامل اغتشاشات و گرانی، نفوذ عناصر اصلاح طلب در بدنه اقتصادی کشور و بازار است.
این را تاریخ به زودی برای مردم ایران ثابت خواهد کرد.
bato-adv
bato-adv
bato-adv
پرطرفدارترین عناوین