(ویدئو) مراسم «زار»، آوازی برای دفع شیاطین

در یک مرکز فرهنگی در قاهره، گروه مظاهر مدل سبک‌تری از مراسم اصلی «زار» را برای مردم علاقه‌مند اجرا می‌کنند.

به گزارش فرارو، بر روی صحنه نمایش، ام سامه برای دفع شیاطین که روح را به تسخیردرآورده‌اند آواز می‌خواند. آیین موسیقی و رقص معروف به «زار» که ریشه‌ای چند صد ساله دارد در اتیوپی و سودان، به طور سنتی برای دفع یا اخراج جن یا ارواح شیطانی انجام می‌شود.

اعتقادات و مراسم زار از وجوه مشترک رسوم رایج بین ساکنان کشور‌های بسیاری به ویژه در آفریقا و خاورمیانه هستند. شباهت‌های بسیار بین اعتقاد به زار و نحوه برگزاری این مراسم در کشور‌های مختلفی مانند ایران، سودان، اتیوپی، مصر و عربستان وجود دارد.

آیین زار به‌طور سنتی چندین روز طول می‌کشد و شامل قربانی کردن حیوانات نیز می‌شود. اما در مرکز فرهنگی ماکان قاهره، جایی که این گروه برای شادی مهمانان خارجی و داخلی مراسم زار را اجرا می‌کند، خونی ریخته نمی‌شود.

حضار گویی با صدای ام سامه جادو شده و از خود بی خود شده‌اند. ام سامه می‌گوید که این آیین را از ۱۱ سالگی از مادر و مادربزرگش آموخته است.

اکثر نوازندگان و رقصندگان این گروه را افراد مسن تشکیل می‌دهند. پسر ام حسن نیز به آن‌ها پیوسته و با نواختن طبل و رقص بر روی صحنه شور و انرژی به جمع بخشیده است. گروه مظاهر که در چندین جشنواره اروپایی شرکت کرده می‌گوید حالا تعداد بیشتری از مصری‌ها برای دیدن نمایش این هنر بومی به قاهره می‌آیند.

طبق تحقیقی که در پژوهش‌های انسانشناسی ایران منتشر شده، زار در جنوب ایران نیز شناخته شده و جایگاهی آیین درمانی دارد و بسیار رایج است. این آیین در باور مناطق جنوبی ایران و از جمله منطقه­ هرمزگان از یک سو با مفهوم اهل هوا در ارتباط است و از سوی دیگر همچون موجودی جن‌گونه شناخته می­‌شود که در ادیان ابتدایی آفریقا و سایر باور‌های کهن ریشه­‌ای استوار دارد.

با این وجود بین ریشه‏‌های اولیه­ زار و آیین امروزی آن تمایز‌های بسیاری دیده می­ شود. مردم جنوب و جنوب شرقی ایران، به ویژه مردم بندر‌ها و جزایر خلیج فارس ارواح و اجنه را به صورت باد می‌پندارند و معتقدند که باد یا جن در درون جسم آدمیزادگان می‌رود و آنان را تسخیر و گرفتار و به اصطلاح باد زده و هوایی میکند.

شواهد موجود حاکی از آن است سیاهپوستان آفریقایی که به عنوان برده به جزیره خارک آمده بودند آغازگر مراسم زار بوده‌اند، مراسم با لحن موسیقایی، همراه با ساز‌ها و اعتقادات خاص سیاهپوستان به نوعی با فرهنگ و باور‌های ساکنان جزیره آمیخته و در کنار دیگر مراسم جزیره خارک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است.