دیداری که نظم جهانی را دگرگون خواهد کرد

فرارو- زمانی که رهبران چین و روسیه امروز در پکن اندکی پس از آغاز مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک زمستانی با یکدیگر دیدار کردند ناظران روابط دوجانبه چین و روسیه به دنبال یافتن بینشی در مورد یافتن پاسخ به این پرسش هستند که چگونه این شبه اتحاد قرن بیست و یکمی، نظم جهانی پسا جنگ را تغییر خواهد داد؟

به گزارش فرارو به نقل از گاردین، ۵۰ سال پیش در ۲۱ فوریه ۱۹۷۲ میلادی تاریخ شاهد دست دادن بی سابقه "ریچارد نیکسون" و "مائو تسه تونگ" با یکدیگر بود دیداری که هندسه جنگ سرد را تغییر داد. مورخان از آن دیدار تحت عنوان "هفته‌ای که جهان را تغییر داد" یاد کردند. آن دیدار بر اقدامات بعدی واشنگتن به سمت تنش زدایی با مسکو تاثیرگذار بود.

با این وجود، نیم قرن پس از آن دیدار، گمانه زنی درباره بروز جنگ سرد دیگری این بار بین امریکا و چین در حال افزایش است و در عوض، مسکو و پکن این بار در حال نزدیک‌تر شدن به یکدیگر هستند. در بحبوحه بحران در حال گسترش در اوکراین، پکن هفته گذشته به طور علنی "نگرانی‌های امنیتی" مسکو در مورد ناتو را تایید کرد. روز پنج‌شنبه، چین بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن اشاره شده بود وزرای خارجه چین و روسیه مواضع خود را در مورد مسائل منطقه‌ای مورد نگرانی مشترک از جمله درباره بحران اوکراین، افغانستان و شبه جزیره کره هماهنگ کرده‌اند.

"دیوید شولمن" مدیر ارشد مرکز جهانی چین در "شورای آتلانتیک" در مورد دیدار پوتین و شی می‌گوید: "این سی و هشتمین دیدار آنان از سال ۲۰۱۳ است و به دلیل چالش‌های مرتبط با سیاست خارجی که رهبران دو کشور در حال حاضر با آن مواجه هستند دیدار بسیار مهمی به شمار می‌رود".

او افزود: "پوتین از ابراز حمایت عمومی چین از موضع روسیه در مورد اوکراین که نشان می‌دهد کرملین در سطح بین المللی منزوی نیست قدردانی می‌کند. برای چین، سفر پوتین نمایش مهمی از حمایت در زمانی است که ایالات متحده، بریتانیا و سایر کشور‌ها در حال تحریم دیپلماتیک بازی‌های المپیک زمستانی پکن هستند".

نشست این هفته اولین دیدار حضوری شی با یک رهبر خارجی در نزدیک به دو سال گذشته است. ماشین تبلیغاتی چین در حال حاضر در آمادگی کامل برای این رویداد است. در رسانه‌های دولتی، نام رئیس جمهور روسیه در صدر فهرست رسمی مقامات خارجی مطرح می‌شود. در اوایل هفته جاری، خبرگزاری دولتی "شینهوا" در مقاله‌ای مفصل از دوستی بین دو کشور چین و روسیه تمجید به عمل آورد.

در تیتر آن گزارش آمده بود:"دیدار رهبران چینی و روسیه: ملاقات المپیک زمستانی" و اشاره شده بود که این دیدار فصل تازه‌ای را در روابط دوجانبه دو کشور خواهد گشود. این مقاله از آن زمان توسط سایر وب سایت‌های دولتی مهم در چند روز گذشته بازنشر شده است. نشست شی و پوتین در واشنگتن و هم چنین سایر پایتخت‌های بزرگ غربی از نزدیک مشاهده خواهد شد.

به گفته تحلیلگران، به ناگزیر موضوع اوکراین در این دیدار برجسته خواهد بود. در سال ۲۰۱۴ میلادی، پوتین در نمایش مخالفت با انتقاد شدید غرب در مورد الحاق کریمه به "شی جین پینگ" روی آورد تا به دنبال جایگزینی در روابط خود با کشور‌های خارجی باشد. پکن با امضای قرارداد ۳۰ ساله گازی ۴۰۰ میلیارد دلاری حمایت خود را نشان داد.

همزمان با آغاز بحران اوکراین، روسیه بار دیگر با فشار‌های بین المللی مواجه شده و به دنبال متحدان خارجی در بن بست خود با غرب است. "الکساندر گابویف" رئیس بخش روسیه در برنامه آسیا -اقیانوسیه در مرکز کارنگی مسکو روز چهارشنبه در یک میزگرد گفت:"در شرایط فعلی، نیاز روسیه به چین بیش از نیاز چین به روسیه است".

گابویف در تشریح وضعیت فعلی گفت:" چین بسیار عمل گرا است و اهرم‌های زیادی در اختیار دارد. موقعیت چانه زنی چین روز به روز تقویت می‌شود، بنابراین بهتر است روسیه به جای فردا امروز با چین قرارداد امضا کند".

پوتین با شی دیدار کرد تا این کار را انجام دهد. او در این سفر خارجی نادر مجموعه‌ای از ۱۵ قرارداد و توافق نامه را با رهبری چین امضا خواهد کرد و بیانیه مشترکی که بازتاب دهنده دیدگاه‌های مشترک چین و چین در مورد مسائل کلیدی جهانی از جمله مسائل امنیتی خواهد بود منتشر می‌شود. به نظر می‌رسد کرملین به دنبال جلب حمایت رسمی چین در درگیری خود با کشور‌های عضو ناتو خواهد بود.

"یوری اوشاکوف" دستیار کرملین می‌گوید:" پکن از خواسته‌های روسیه در مورد تضمین‌های امنیتی حمایت می‌کند چین نیز این موضع را دارد که امنیت یک کشور را نمی‌توان با آسیب رساندن به امنیت کشور دیگر تضمین کرد. هر دو کشور خواستار تضمین امنیت اروپا از طریق مذاکره هستند".

پوتین در مقاله‌ای که در "شینهوا" خبرگزاری دولتی چین منتشر شد هم چنین به تلاش‌های مشترک برای گسترش پرداخت‌های فی‌مابین از طریق ارز‌های ملی و ایجاد سازوکار‌هایی برای جبران تاثیر منفی تحریم‌های یکجانبه امریکا و غرب اشاره کرده است. قانونگذاران آمریکایی تهدید کرده اند که در صورت تهاجم روسیه به اوکراین، "مادر همه تحریم ها" را علیه کرملین اعمال خواهند کرد. پوتین به همراه تعدادی از مقامات ارشد دیپلماتیک و انرژی، از جمله وزرای خارجه و انرژی و "ایگور سچین" مدیر اجرایی "روسنفت" به چین رفته است و این موضوع نشان می‌دهد که همکاری اقتصادی و انرژی احتمالا محور مذاکرات روز جمعه خواهند بود.

اوشاکوف می‌گوید که دو طرف هم چنین در مورد طرح خط لوله قدرت سیبری ۲ یا Power of Siberia ۲ که به روسیه اجازه می‌دهد گاز را از طریق خط لوله بحث برانگیز نورد استریم ۲ از اروپا تغییر جهت داده و به جای آن در بازار چین به فروش برساند با یکدیگر گفتگو خواهند کرد.

این نشست، سومین سفر پوتین به خارج از روسیه از زمان شیوع ویروس کرونا در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی به این سو است.

اوشاکوف می‌گوید:"انتظار می‌رود دو رهبر در صبح روز ۴ فوریه با یکدیگر گفتگو کنند و سپس یک ناهار خصوصی صرف کنند که به آنان کمک می‌کند تا گفت و گوی آزادانه‌ای در مورد مسائل مهم بین المللی و دوجانبه با یکدیگر داشته باشند".

ماه گذشته، پکن اعلام کرد که تجارت دوجانبه چین و روسیه در سال گذشته به حدود ۱۴۷ میلیارد دلار رسیده که بیش از دو برابر رقم ۶۸ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۵ میلادی پس از تحریم‌های غرب است. هفته گذشته، دیپلمات‌های ارشد هر دو کشور توافق کردند که هماهنگی‌ها را در امور آسیایی افزایش دهند و این تازه‌ترین اقدامی است که در بحبوحه فشار‌های غرب نشان از روابط نزدیک‌تر دو کشور با یکدیگر دارد.

شی و پوتین هر دو بار دیگر تاکید خواهند کرد که روابط آن دو کشور بهترین در طول تاریخ بوده است و دو کشور هم چنان به تعمیق روابط استراتژیک و اقتصادی خود ادامه می‌دهند و این که هیچ تلاشی به رهبری ایالات متحده نتوانسته باعث منحرف شدن نقش رهبری آن دو کشور در سطح بین المللی شود.

پروفسور "شاریل کراس" مدیر مرکز کوزمتسکی در دانشگاه سنت ادوارد در آستین تگزاس با این موضوع موافق است و می‌گوید:" دو رهبر بر روابط دوجانبه امنیتی و اقتصادی رو به رشد خود و دیدگاه‌های مشترک در مورد طیفی از مسائل امنیتی جهانی که چالشی برای نفوذ جهانی آمریکا و نظم بین‌المللی لیبرال است تأکید خواهند کرد".

او اشاره می‌کند که شی و پوتین احتمالا در مورد نقش ناتو در اروپا با یکدیگر گفتگو خواهند کرد.

کراس می‌گوید مسکو و پکن هر دو از تفرقه بین کشور‌های دموکراتیک عضو ناتو در پاسخ به بحران اوکراین سود خواهند برد. او می‌گوید:" ایالات متحده و متحدانش باید به این فکر کنند که چگونه از نزدیک‌تر شدن این دو قدرت بزرگ به یکدیگر اجتناب کنند و راه‌هایی برای مدیریت چالش‌های همزمان روسیه و چین در مناطق مختلف اروپا و آسیا داشته باشند".

با این وجود، "شی یین هونگ" استاد روابط بین الملل در دانشگاه رنمین در پکن اهمیت نشست آتی را کم اهمیت جلوه می‌دهد و می‌گوید انتظار ندارد چیز تازه‌ای از آن دیدار حاصل شود.

او به "گاردین" می‌گوید:"چین آن چه را باید درباره رویداد‌های اخیر می‌گفت با برخی ملاحظات اساسی پیش‌تر گفته است. برای مثال، چین هرگز متعهد به دخالت نظامی در صورت وقوع جنگ در اوکراین نشده است. به همین ترتیب به طور متقابل، علیرغم حمایت پیشین پوتین از موضع پکن در مورد تایوان او هرگز متعهد نشده که در صورت بروز درگیری بزرگ بین چین و امریکا بر سر آن جزیره وارد یک درگیری نظامی شود".

از نظر شی، نوع سفر پوتین به عنوان عالی رتبه‌ترین مقام خارجی که در ماه اخیر به پکن سفر می‌کند بیش‌تر گویای وضعیت فعلی در آستانه پنجاهمین سالگرد سفر نیکسون به پکن است. علاوه بر پوتین، "عبدالفتاح السیسی" رئیس جمهوری مصر و "قاسم جومارت توکایف" رئیس جمهوری قزاقستان نیز به چین سفر خواهند کرد.

از مشاهده کشور‌هایی که بازی‌های زمستانی را به طور دیپلماتیک تحریم کردند و کشور‌هایی که نمایندگان شان به پکن آمده اند می‌توانیم نشانه‌هایی را ببینیم مبنی بر آن که جهان واقعا به سمت دو قطبی شدن پیش می‌رود.