(تصاویر) مراسم عزاداری سنتی بختیاری

 سوگواری بختیاری‌ها یکی از نمایشی‌ترین انواع تعزیه و تاثیر برانگیز‌ترین انواع عزاداری ایرانی است. بزرگداشت بزرگان، کلانتران، ریش سفیدان، جوانان غیور و بی بی‌ها و زنان نامدار پس از مرگ نوعی فرهنگ خاص را در بختیاری ایجاد می‌کند.

در مراسم پاسداشت بزرگان ایل، کُتَل (نمادی از رشادت و اهمیت سوارکاری در بین بختیاری ها) برپا می‌کنند؛ اسبی را با پارچهٔ سیاه پوشانده و افسارش را به دست مردی می‌دهند تا آن را دور مافه بچرخاند. مافه بنایی مکعب شکل از سنگ است که معمولاً بیش از یک متر ارتفاع دارد و نمادی یادبود گونه محسوب می‌شود که بنا به شغل متوفی وسایلی روی آن قرار می‌دهند (مثلا شکارچی را، بز کوهی).

در برخی موارد ابزار کار شکارچی نیز در مراسم نمایش داده می‌شود. در همین زمان یکی از زنان مسن، با صدای بلند اشعاری را در رثای متوفی می‌خواند. با مرگ فرد زنان با فریاد و جیغ (کیک و چر) کندن و بریدن گیسوان با کادر یا قیچی، خراشیدن چهره با ناخن، یقه دریدن و بر سر و صورت زدن اوج ناراحتی خود را نشان می‌دهند.

تشمال‌ها و نوازندگان ایلی با نواختن موسیقی عزا معروف به ساز چپ فضای حزن و تالم بیشتری بین جمعیت ایجاد می‌کنند. ساز چپ، موسیقی و مارش عزا است که تاثیر عمیقی بر شنوندگان خود می‌گذارد. در مرگ جوان ناکام موافق عقربه‌های ساعت (مخالف رقص عروسی) می‌رقصند. اما رقصی سرتا پا حزن و اندوه که از سوی مادر، خواهران و نزدیکان فرد تازه در گذشته با سوزناکی و اشک برگزار می‌شود.

هدف از برگزاری این رقص ناکامی و برپانشدن رقص عروسی با رسیدن اجل و مرگ است. زنان مسن‌تر در مراسم عزاداری، با صدایی حزین اشعاری را در مدح فرد فوت شده می‌خواندند که به آن گاگِرِو می‌گویند. در خواندن گاگِرِو یکی از زنان، شعر (سُرو= سرود) را خوانده و بقیهٔ زنان او را همراهی می‌کردند.

عکاس: مریم آل مومن دهکردی