سیاست مردانه بدون زنان؟

«منعی برای حضور زنان در مجمع تشخیص مصلحت نظام وجود ندارد، اما مجمع جای افراد پخته و پرتجربه است»؛ این‌ها بخشی از دیدگاه مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در رابطه با عدم حضور حتی یک زن در مجمع است.

شرق در ادامه نوشت: در چهار دهه عمر جمهوری اسلامی، زنان نه در مجمع که در هیچ پست سیاسی مهمی ایفای نقش نکرده‌اند و حتی تلاش برای رسیدن به ریاست‌جمهوری آن‌ها نیز با سد تفسیر مردانه از رجل سیاسی در شورای نگهبان بی‌اثر شده است؛ بنابراین زنان فقط غایبان مجمع تشخیص مصلحت نظام نیستند و در حقیقت در همه پست‌های مهم اجرائی مانند وزارت یا عضویت در میان حقوق‌دانان شورای نگهبان یا حضور در مناصب عالی قوه قضائیه و هیئت‌رئیسه مجلس غایب بوده‌اند.

دلیل هم همیشه ناتوانی زنان اعلام شده، اما سؤال اینجاست نگاه مردانه مردان سیاست تاکنون فرصتی برای حضور زنان فراهم کرده است؟ معدود زنانی هم که در حد معاونت ریاست‌جمهوری ایفای نقش کرده اند، در حقیقت گاهی صندلی‌شان را با یکدیگر عوض کرده‌اند؛ چهره‌هایی تکراری که فارغ از میزان موفقیتشان، امکان ظهور زنان جوان، مدیر و خوش‌ایده را فراهم نکرده‌اند.

یک وزیر زن هم که در تاریخ انقلاب داشتیم، در کابینه اصولگرایان در دولت محمود احمدی‌نژاد بود و بعد از دستجردی دیگر اصولگرایان به ویژه تند‌رو‌ها روی خوش به وزیر زن نشان ندادند تا دولت روحانی در معرفی وزیر زن عقب‌نشینی کند و کابینه مردانه تشکیل دهد.

در دولت رئیسی هم کلا نامی از وزیر زن به میان نیامد و حتی نگرانی‌هایی از انتخاب یک مرد برای معاونت امور زنان هم وجود داشت. زنان در دنیای سیاسی اصولگرایان بیش از گذشته به عقب رانده شده‌اند و حتی در مجلس اصولگرایان حضور زنان هم جدی گرفته نشده و در قبال درخواست حضور زنان در هیئت‌رئیسه مجلس هم فقط یک «نه» قاطع شنیده شد. زنان در دنیای سیاست ایران به حاشیه رانده شده‌اند و اتهام ناتوانی یا نداشتن تجربه کافی در حقیقت از بستن راه‌های رشد و تعالی به روی زنان توسط مردان حاضر در قدرت نشئت گرفته است.

حضور بدون تبعیض اگر اتفاق بیفتد مطمئنا زنانی هستند که توانایی بسیار بیشتری از وزرا و نمایندگان مرد فعلی مجلس دارند. چندی پیش الهه کولایی، استاد علوم سیاسی، درباره جایگاه سیاسی زنان ایران در شرایط فعلی گفته بود: سهم و نقش زنان در ساختار سیاسی کشور فاصله زیادی با آرمان‌ها و مطالباتی که در انقلاب اسلامی مطرح شد، دارد؛ یعنی عملیاتی و اجرائی‌شدن آن با چالش‌ها و موانع گوناگونی روبه‌رو شد.

او معتقد است: در بیش از چهار دهه که از انقلاب اسلامی گذشته، زنان در عرصه قدرت سیاسی با فرازونشیب‌ها یا به تعبیری پیشروی­‌ها و پسروی‌های بسیاری روبه‌رو شده­‌اند و ریشه این وضعیت بیش از هر چیز در موانع جوامع سنتی است که قرن‌ها نظام پدرسالار را تجربه کرده است. حال چرا به‌طور خاص هیچ زنی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست؟ آیا حضور زنان ممنوع است؟!

توضیح یکی از اعضای مجمع در این رابطه شنیدنی است؛ زیرا در رابطه با جای خالی زنان در مجمع تشخیص مصلحت نظام گمانه‌زنی‌های متفاوتی وجود دارد که مصباحی‌مقدم در اظهارنظر اخیر خود گفته است: گمان می‌کنم موضوع حضور در مجمع تشخیص به پیشینه تجربه افراد برمی‌گردد.

اکنون نگاه کنید رؤسای جمهوری پیشین غالبا یا مثلا معاون اول چند رئیس‌جمهور یا رؤسای سابق مجلس، شخصیت‌های برجسته نظامی که تجربه طولانی‌مدتی داشتند در مجمع حضور دارند و همین‌طور شخصیت‌های برجسته روحانی مانند آیت‌الله موحدی‌کرمانی. به گفته این عضو اصولگرای مجمع تشخیص مصلحت نظام، در واقع مجمع جای افراد پخته و باتجربه سطوح عالی مدیریت است. او توضیح داده است: خب ما از خانم‌ها چنین شخصیت‌هایی با این سوابق را نداریم.

من احتمال می‌دهم که این مسئله از این بابت باشد، وگرنه این‌طور نیست که منعی برای حضور خانم‌ها در مجمع تشخیص باشد. او افزوده است: چراکه آنچه خیلی مهم است این است که جایگاه مجمع تشخیص یک جایگاه تخصصی پیرامون مسائل کشور است و به همین خاطر افراد باسابقه در سطوح و حوزه‌های مختلف در آن حضور دارند و حتی کسانی هستند که منتسب به بعضی از احزاب و جریانات سیاسی هم محسوب می‌شوند، اما در جایگاهی هستند که می‌توانند خود را فارغ از آن جایگاه حزبی قرار داده و نظری در راستای مصلحت کشور بدهند.

این سخنان مصباحی‌مقدم و البته اظهار‌نظرش راجع به محمود احمدی‌نژاد در مجمع که گفته «احمدی‌نژاد در جلسات حضور دارد و اینکه فقط چند دقیقه ابتدایی باشد، چنین نیست، اما اظهار‌نظر خیلی ندارد و فقط حضور دارد»، این انتقاد را مطرح کرده که در جایگاهی که حتی رئیس‌جمهور سابق سکوت اختیار می‌کند، این سکوت مردان عضو چه کمکی برای حل مشکلات دارد؟ نقش فعال داشتن اعضا حداقل وظیفه‌ای است که می‌توان از آن‌ها انتظار داشت.

آنچه در نهایت در مرحله تصمیم‌سازی مهم است، فراتر از بحث جنسیتی است، اما تا زمانی که مردان امکان حضور زنان را در سیاست محدود کنند، تجربه و پختگی لازم رخ نخواهد داد و این نگاه انحصارطلبانه مدیران مرد مانع رشد زنان خواهد شد.