چرا پیروزی طالبان در کابل با سقوط سایگون در جنگ ویتنام مقایسه می‌شود؟

فرارو- با ادامه خروج آمریکا از پایتخت افغانستان، شبکه‌های اجتماعی مملو از تصاویر هلیکوپتری است که افراد را از روی پشت‌بام سفارت آمریکا در کابل خارج می‌کند. این برای بعضی‌ها تصویر آشنایی است.

به گزارش بی‌بی سی، در سال ۱۹۷۵، هولبرت وَن اِس از لحظه‌ای عکس گرفت که تبدیل به تصویر نمادینی شد. در آن عکس، افراد در حال سوار شدن به هلیکوپتری در پشت‌بام ساختمان سیا در سایگون، پایتخت ویتنام جنوبی آن زمان، در روزهای پایانی جنگ ویتنام بودند.

تحلیلگران و نمایندگان آمریکا، هم جمهوری‌خواه و هم دموکرات، به اصطلاح سقوط سایگون را با تصرف کابل توسط طالبان مقایسه کرده‌اند.

سقوط سایگون چه بود؟

جنگ ویتنام نبردی بود بین دولت کمونیستی ویتنام شمالی و ویتنام جنوبی و متحد اصلی آن، ایالات متحده آمریکا.

جنگ ویتنام، جنگی طولانی و پرهزینه برای آمریکا بود که تقریبا ۲۰ سال طول کشید و منجر به دودستگی بین آمریکایی‌ها شده بود.

عبارت «سقوط سایگون»، به تصرف سایگون، پایتخت ویتنام جنوبی، توسط نیروهای کمونیستی ارتش خلق ویتنام، موسوم به ویت‌کنگ، اشاره دارد.

سایگون در ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ توسط ویت‌کنگ تصرف شد.

در پس‌زمینه جنگ سرد، شمال ویتنام توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق و دیگر متحدان کمونیست حمایت می‌شد، در حالی که جنوب ویتنام توسط نیروهای غربی، ازجمله صدها هزار سرباز آمریکایی، پشتیبانی می‌شد.

در عکس نمادین سال ۱۹۷۵، افراد در حال سوار شدن به هلیکوپتری روی پشت‌بام ساختمان سیا در سایگون هستند

آمریکا در سال ۱۹۷۳، نیروهای خود را از ویتنام جنوبی خارج کرد؛ دو سال بعد، پس از تصرف سایگون توسط نیروهای ویتنام شمالی، ویتنام جنوبی اعلام کرد که تسلیم شده است. بعدتر، نام این شهر از سایگون به هوشی‌مین، نام رهبر فقید ویتنام شمالی، تغییر کرد.

مانند کابل، تصرف این شهر بسیار سریعتر از آنچه آمریکا انتظار داشت، صورت گرفت.

در آن شرایط، آمریکا سفارت خود در سایگون را ترک کرد و بیش از هفت هزار نفر از شهروندان آمریکایی و ویتنام جنوبی و دیگر اتباع خارجی را با هلیکوپتر از سایگون خارج کرد. این تلاش آمریکا به نام «عملیات پرواز پی‌درپی» شناخته می‌شود.

آیا مقایسه کابل با سایگون منصفانه است؟

در سال‌های پایانی، افکار مردم آمریکا بطور فزاینده‌ای علیه جنگ ویتنام شده بود. این جنگ نه تنها میلیاردها دلار برای این کشور هزینه داشت، بلکه جان بیش از ۵۸ هزار آمریکایی را هم گرفته بود.

بعضی‌ها سقوط سایگون را ضربه‌ای به جایگاه آمریکا در صحنه جهانی می‌دانستند.

در چند دهه پس از آن، اصطلاح «سندرم ویتنام» در آمریکا رایج شد، که بیان‌کننده‌عدم تمایل رای‌دهندگان آمریکایی به تعهد نظامی این کشور در خارج از مرزهایش است.

بسیاری از نمایندگان آمریکا بین سایگون و کابل تشابه‌هایی قائل شده‌اند. الیز استفانیک، رئیس فراکسیون جمهوری‌خواهان در توییتی نوشت «این سایگون جو بایدن است. یک شکست فاجعه‌بار در صحنه بین‌المللی که هرگز فراموش نخواهد شد».

ماه گذشته، ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، این مقایسه را رد کرد.

ژنرال میلی به خبرنگاران گفت «من فکر نمی‌کنم چنین سناریویی روی دهد. ممکن است اشتباه کنم، کسی چه می‌داند، کسی نمی‌تواند آینده را پیش‌بینی کند. اما می‌دانیم طالبان اصلا شبیه ارتش ویتنام شمالی نیستند. الان وضعیت متفاوتی است».

از نمادین بودن وضعیت که بگذریم، تفاوت‌های عمده‌ای بین این دو وجود دارد.

سقوط سایگون و تخلیه شهروندان، دو سال پس از خروج نیروهای آمریکایی از ویتنام روی داد. اما تخلیه آمریکا از کابل در حالی صورت می‌گیرد که نیروهای این کشور هنوز بطور کامل از افغانستان خارج نشده‌اند.

در حالی که سقوط سایگون پیامدهای سیاسی چندانی برای جرالد فورد، رئیس‌جمهور وقت، در سال ۱۹۷۵ نداشت، هنوز مشخص نیست که علی‌رغم‌عدم محبوبیت جنگ در میان مردم آمریکا، تصرف سریع کابل توسط طالبان چه پیامدهای سیاسی برای جو بایدن، رئیس‌جمهوری، خواهد داشت.

کریستوفر فِلپس، دانشیار مطالعات آمریکایی در دانشگاه ناتینگهام بریتانیا می‌گوید «من هیچ تردیدی ندارم که این امر به موقعیت سیاسی جو بایدن صدمه خواهد زد. این اتفاق به مثابه یک شکست و احتمالا یک رسوایی تلقی خواهد شد. در هر صورت، این تصمیم او بود، چه بطور کامل یا نه».