آیا بودجه ۱۴۰۰ سیاسی است؟

فرارو-پس از تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۰ به مجلس، بیشترین انتقادات از سوی نمایندگان مجلس به لایحه بودجه وارد شد. هر چند اغلب کارشناسان اقتصادی نیز به این بودجه انتقاد داشته و آن را انبساطی و غیرواقعی خواندند، اما نمایندگان مجلس این بودجه را بودجه‌ای به شدت سیاسی نامیدند.

به گزارش فرارو، حتی برخی نمایندگان تا آنجا پیش رفتند که به گفته سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی لایحه بودجه ۱۴۰۰ را سیاسی‌ترین، مخدوش‌ترین و بی‌انضباط‌ترین بودجه در طول سال‌هایی دانستند که لایحه از سوی دولت به مجلس آمده است.

 

پیشتر هم مجتبی رضاخواه نماینده مجلس یازدهم در این باره گفته بود: بودجه سال ۱۴۰۰، یک بودجه سیاسی است، زیرا هزینه‌هایی افزایش یافته که کارکرد انتخاباتی دارد. مثلاً حقوق سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۷۵ درصد افزایش پیدا کرده است. برای تعدیل این موضوع، مجلس مجبور می‌شود از طرفی مالیات را افزایش دهد و از طرفی دیگر حقوق را کاهش دهد که این موضوع هزینه سیاسی برای مجلس ایجاد می‌کند.

رضاخواه همچنین گفته بود: با توجه به اینکه ما معتقدیم بودجه سیاسی بسته شده است احتمال دارد که هدف دولت مجبور کردن نظام برای مذاکره باشد.

برخی، اظهارات نمایندگان و چهره‌های اصولگرایی همچون عزت‌الله ضرغامی که بودجه ۱۴۰۰ را سیاسی می‌دانند را بیشتر به تقابل با دولت مربوط می‌دانند و  انتقادات به بودجه را سیاسی می‌نامند. اما بودجه سیاسی چه بودجه‌ای است؟ آیا بودجه ۱۴۰۰، سیاسی است؟

لایحه بودجه ۱۴۰۰ سیاسی نیست
علی قنبری کارشناس اقتصادی در این باره به فرارو گفت: بودجه سیاسی، بودجه‌ای است که ملاحظات و مبادلات سیاسی در آن در نظر گرفته شده است و به گروه‌ها و افراد سیاسی کمک می‌کند. بودجه‌ای که بخش عمده آن در جهت آمال و اهداف یک گروه سیاسی باشد. اما به نظر نمی‌رسد بودجه ۱۴۰۰ سیاسی باشد. بخشی از این بودجه غیرواقعی است مثلاً درآمد‌های نفتی و درآمد‌های مالیاتی غیرواقعی و غیر قابل دسترس به نظر می‌رسد. این اشکالات بودجه ۱۴۰۰ است. ممکن است منظور بخشی از بودجه باشد که به حوزه‌های علمیه، کار‌های فرهنگی، نهاد‌ها و افراد خاص اختصاص دارد، اما این‌ها، رقم مهمی نیستند. رقم مهم، همان درآمد‌هایی است که از محل درآمد نفت و مالیات پیش‌بینی شده است.

وی افزود: گویا همه هدف دولت این بوده که بتواند به برجام برگردد و آمریکا اجازه فروش نفت به ایران بدهد و تحریم‌ها برطرف شود و درآمدهایش از طریق نفت و بعد هم مالیات افزایش پیدا کند. این ایرادات هست، اما سیاسی بودن به آن وارد نیست.

او با اشاره به انتقادات نمایندگان مجلس به لایحه بودجه درباره افزایش حقوق و کارکرد‌های ا نتخاباتی لایحه بودجه بیان کرد: نماینده‌ها ممکن است هر حرفی بزنند، چون مخالف رئیس‌جمهور و دولت هستند و اظهارات سیاسی و غیرواقعی مطرح می‌کنند. به‌هرحال بودجه باید ملاحظات جاری داشته باشد و حقوق‌ها را افزایش بدهد. وقتی تورم به ۴۰-۵۰ درصد رسیده حقوق هم باید متناسب با افزایش تورم، بالا برود.

این کارشناس افزود: دولت باید به بودجه‌های عمرانی در بودجه توجه کند. درغیراین‌صورت، توسعه را متوقف کرده است. چون بودجه عمرانی صرف پروژه‌های توسعه‌ای و عمرانی می‌شوند. تمام دل‌خوشی دولت به این است که از محل فروش نفت، بتواند هزینه کار‌های عمرانی را تامین کند و بخشی را نیز به افزایش درآمد‌ها و حقوق پرسنل اختصاص بدهد. اگر این بودجه برای دولت آینده، مشکل ایجاد می‌کند نمایندگان مجلس با پیشنهادات و راهکار‌های مناسب خود می‌توانند بودجه را اصلاح کنند و بودجه‌های جاری را متناسب با آنچه که اقتصاد کشور می‌طلبد افزایش بدهند و بودجه‌های عمرانی را نیز در نظر بگیرند که کار توسعه کشور متوقف نشود.

 

حسین محمودی‌اصل دیگر کارشناس اقتصادی نیز در این باره در گفتگو با فرارو اظهار کرد: بودجه سیاسی، بودجه‌ای است که در آن درآمد‌ها به اتفاقات سیاسی آینده بستگی دارد. منظور نمایندگان مجلس از سیاسی بودن بودجه، این است که در این بودجه وابستگی به تحولات آینده با خوش‌بینی همراه است و با توجه به برگشت آمریکا به برجام تدوین شده است. بر این اساس، دولت پیش‌بینی کرده است که ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت خواهد فروخت، اما دولت هم مدعی است که می‌تواند و اگر این عدد را نفروشد مابقی را در حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان از طریق اوراق نفتی به فروش برساند. نظر نمایندگان هم این است که به‌هرحال بار بدهی، روی دوش دولت بعدی نیفتد و دولت اگر می‌تواند فروش قطعی انجام بدهد نه اوراق؛ بنابراین بحث بیشتر مربوط به فروش نفت و وابستگی به نفت است.

وی افزود: اما به هر حال درآمد‌های دولت در لایحه بودجه افزایش پیدا کرده است؛ باید برای اصلاح آن راهکار‌های عملیاتی و واقعی ارائه داد و گفت دولت به جای وابستگی به درآمد نفتی بیاید از درآمد جایگزین پیشنهادی استفاده بکند. به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها ما نمی‌توانیم پایه‌های جدید مالیاتی را برای ۱۴۰۰ تعریف و شناسایی کنیم. فشار بر مؤدیان مالیاتی هم با توجه به کرونا و رکود حاکم اصلاً منطقی نیست. اتفاقاً باید مشوق‌های مالیاتی را برای واحد‌های تعطیلی تولیدی و کسب و کار‌ها تعریف کرد؛ بنابراین کسب درآمد مازاد از طریق درآمد‌های مالیاتی منتفی است.

او اضافه کرد: پس صرفه‌جویی مطرح می‌شود. این هم با توجه به ساختاری که دولت‌های ما فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی دارند زمان‌بر است. افزایش بهره‌وری، برنامه و زمان می‌خواهد و یک‌روزه اتفاق نمی‌افتد؛ بنابراین طبیعی است که بودجه عمرانی ما تحت تاثیر قرار می‌گیرد. حتی اگر صرفه‌جویی هم لحاظ کنیم، چون بخش اعظم بودجه حقوق است این صرفه‌جویی عدد خاصی نمی‌تواند باشد.

محمودی‌اصل ادامه داد: برای کاهش وابستگی به درآمد نفتی باید تدبیر مناسب و عملیاتی ارائه کرد. پیشنهاداتی درباره مالیات از تراکنش‌ها در مجلس مطرح است یا پیشنهاد دیگر که مثلاً از ده درصد از سپرده‌های مردم مالیات بگیریم. اما همه این‌ها آسیب‌زاست. مالیات از سپرده مردم باعث خروج منابع از بانک‌ها و تبدیل سپرده به کالا می‌شود. همین التهاب‌ساز است و افزایش قیمت کالا‌ها را در پی دارد؛ بنابراین باید به شیوه معقولانه از طریق کاهش هزینه‌های دولت به این موضوع بپردازیم و دولت و مجلس به قوانین مربوط به اخذ مالیات از عایدی ثروت، ایجاد سامانه تجارت و بستر‌های مناسب مالیاتی بپردازند.

وی با اشاره به انتقادات مجلس به افزایش حقوق و کارکرد انتخاباتی لایحه بودجه گفت: این بحث‌ها سیاسی است. همین الان خود نماینده‌های مجلس توییت می‌کنند که هزینه‌ها ۶۰ درصد رشد کرده چرا حقوق باید فقط ۲۵ درصد رشد کند یعنی برخی نماینده‌ها از همین افزایش حقوق‌ها شاکی هستند و می‌گویند کم است.

او همچنین درباره این‌که این لایحه با هدف اجبار نظام به مذاکره نوشته شده است نیز بیان کرد: من از منظری اقتصادی بحث می‌کنم تحریم در حالت کلی هیچ منفعتی برای هیچ کشوری ندارد، اما وقتی تحریم شدیم می‌گوییم خب باید این را تبدیل به فرصت کنیم، ولی فقط در بعضی از بخش‌ها می‌توان کار‌هایی کرد، اما در کل نمی‌توان کاری پیش برد. می‌گویند سی درصد مشکلات ما تحریم‌هاست و هفتاد درصد مدیریت. من هم قبول دارم. اما کدام جناح ما تا به حال، مدیریت خوبی کرده است. نظام مدیریتی ما ایراد دارد و این هفتاد درصد ایراد، زمانی که درآمد‌های نفتی کم می‌شود آشکار می‌شود. حالا جناح چپ یا راست، فرقی ندارد. مشکل ما مدیریتی است و با عوض شدن احزاب و جناح‌ها حل نخواهد شد. در هیچ دولتی مناصب براساس شایسته‌سالاری انتخاب نمی‌شوند و در مدیریت هر دو جناح، حیات خلوت دولت‌ها برقرار است. هر دولتی آمده، برد خودش را کرده است. پس باید روی برداشتن عزت‌مندانه تحریم‌ها تمرکز کنیم. چون تحریم‌ها، منافع خیلی از کشور‌ها را تامین می‌کند و بر علیه منافع کشور ماست. رهبری هم فرمودند باید برای خنثی کردن و از بین بردن تحریم‌ها گام برداشت.