bato-adv
اقتصاد و سیاست ایران در غیاب درآمد‌های نفتی

آیا ایران پیام پایان عصر «پترو-دلار» را شنیده است؟

آیا ایران پیام پایان عصر «پترو-دلار» را شنیده است؟
بار‌ها شنیده ایم که اقتصاد ایران چند دهه است که با سوخت نفت و گاز کار می‌کند و همچون خودرویی که در نبود سوخت حرکت نخواهد کرد، اقتصاد ما هم در نبود درآمد‌های نفتی (یا آنچه که به «پترو-دلار» معروف است) متوقف می‌شود. پیام پایان عصر «پترو-دلار» اکنون واضح‌تر از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد. اما آیا نظام حکمرانی در ایران این پیام را شنیده است؟
تاریخ انتشار: ۱۱:۵۵ - ۰۶ آذر ۱۳۹۹

فرارو- محمد مهدی حاتمی؛ از کشف نفت در ایران بیش از ۱۱۳ سال می‌گذرد، اما ورود جدی نفت به ساختار اقتصادی ایران و جای گیر شدن آن در بودجه‌های سالانه، به دوران پهلوی اول بر می‌گردد. با این همه، با گذشت زمان، سهم نفت از اقتصاد ایران آن اندازه بزرگ شد که در پایان دهه ۱۳۲۰ خورشیدی، تلفیق مطالبات ملی گرایانه با مطالبات اقتصادی معطوف به نفت، پای طلای سیاه را به صفحه نخست سیاست ایران هم باز کرد.

به گزارش فرارو؛ در همین دوره بود که مطالبه ملی شدن صنعت نفت به برآمدن محمد مصدق ختم شد و نخستین دور از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در قرن بیستم شکل گرفت. بریتانیا و برخی کشور‌های همسو، نفت و اقتصاد ایران را تحریم کردند و آنچه رخ داد، همان تجربه‌ای بود که ما در این دهه‌ها با آن آشناتر شده ایم: اقتصاد نفت-زده ایران، در نبود درآمد‌های نفتی دچار شوک شد و البته، پایان کار قهرمان ملی شدن صنعت نفت هم کلید خورد.

 

محمد رضا پهلوی

شاه و توهم «تمدن بزرگ»

نفت در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ خورشیدی، اما نقش کلیدی تری در اقتصاد ایران بازی کرد. در دهه ۱۳۴۰، سهم درآمد‌های نفتی از بودجه‌های سالانه ایران هنوز به شدت محدود بود و همزمانی این اقبال ناخواسته با روی کار آمدن برخی تکنوکرات‌ها در نظام حکمرانی ایران، دهه‌ای سراسر آرامش و رشد در اقتصاد ایران رقم زد: میانگین رشد سالانه اقتصادی ایران در این دهه بالای ۶ درصد بود و نرخ تورم هم در تقریباً سراسر سال‌های این دهه یک رقمی بود. عدم دسترسی ایران به درآمد‌های بی دردسر نفتی در این دهه و حضور تکنوکرات ها، اما جرقه صنعتی شدن اقتصاد ایران را زد و در همین دوران بود که بزرگ‌ترین شرکت‌های زیرساختی در صنعت ایران، همچون ذوب آهن اصفهان، مس سرچشمه کرمان، هپکو، آذراب و ده‌ها شرکت دیگر پا گرفتند.

شروع دهه ۱۳۵۰، اما با اوج گیری قیمت جهانی نفت و سرازیر شدن سیل درآمد‌های نفتی به بودجه سالانه ایران همراه بود. محمدرضا پهلوی، ناشنوا نسبت به هشدار‌های اقتصاددانان، دچار خواب و خیال‌های توسعه یک شبه با «پترو-دلار» شد و «دروازه‌های تمدن بزرگ» را از دور دید. چوب الف واقعیت‌های اقتصادی، اما دیر یا زود بر معماران این شکل از حکمرانی هم فرود آمد و اقتصاد ایران به بزرگ‌ترین عدم تعادل‌های ممکن در هر اقتصاد نفتی دیگری دچار شد: در دهه ۱۳۵۰، ایران چند برابر دهه ۱۳۴۰ درآمد نفتی داشت، صاحب بزرگ‌ترین خط هوایی تازه بنیان گذاشته شده جهان بود، اما همزمان، پایین‌ترین سرانه تخت بیمارستانی در میان کشور‌های منطقه خاورمیانه را هم داشت.

انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ را برخی ناظران نتیجه همین توسعه نامتوازن در کشوری می‌دانند که از یک سو از درآمد‌های نفتی اش به کشور‌های توسعه یافته وام می‌داد و از دیگر سو، هنوز کسر بزرگی از جمعیتش بی سواد بودند. با این همه، همین چوب الفِ پایان جریان «پترو-دلار» در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق، بار دیگر خودنمایی کرد و به عقیده برخی، پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران، با ناگزیری ناشی از پایان یافتن منابع پترو-دلاری در اقتصاد ایران همراه بود.

فشار واقعیت و پایان جنگ

داده‌های مربوط به درآمد نفتی ایران که توسط بانک مرکزی منتشر شده، این موضوع را روشن‌تر می‌کنند. بررسی ترکیب صادرات در اقتصاد ایران بر اساس قیمت‌های واقعی (با در نظر گرفتن سال ۱۳۸۳ خورشیدی به عنوان سال پایه) نشان می‌دهد که ایران در سال ۱۳۵۴ بیش از ۸۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته، حال آنکه با وقوع انقلاب اسلامی، میزان درآمد‌های نفتی دائماً افت کرده و در سال ۱۳۶۰، به کمی بیش از ۲۰ میلیارد دلار رسیده است.

احمدی نژاد

درآمد‌های نفتی ایران در سال ۱۳۶۵ به حدود ۱۰ میلیارد دلار رسید و همین موضوع زنگ هشداری را به صدا درآورد که به پایان جنگ انجامید. در سرتاسر سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۲، یعنی برای حدود ۱۷ سال، صادرات نفت ایران به قیمت واقعی هرگز از ۳۰ میلیارد دلار تجاوز نکرد، حال آنکه در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، ایران حتی اوج ۷۵ میلیارد دلاری فروش نفت (باز هم با تاکید بر سال پایه ۱۳۸۳) را نیز تجربه کرد.

وعده «مدیریت جهانی»، اعطای زمین به تک تک ایرانی ها، وعده ایجاد ۲.۵ میلیون شغل در یک سال، خانه سازی در ونزوئلا و ده‌ها سیاست عجیب و غریب و بلندپروازانه دیگر، همگی به پشت گرمی «پترو-دلار»‌های نفتی در این دوره انجام شد و البته، نه تنها فرجامی نداشت، که به سرعت و با پایان قیمت‌های افسانه‌ای نفت، محو شد.

دولت «تدبیر و امید» در برزخ دارایی و نداری

دولت تدبیر و امید حسن روحانی، اما هر دو وضعیت را تجربه کرد: با انعقاد برجام، هجوم سرمایه خارجی به ایران و امکان فروش ساده نفت به سراسر جهان (که در سال‌های پایانی دولت احمدی نژاد با اعمال تحریم‌ها به شدت محدود شده بود)، دست دولت روحانی را برای مدتی باز گذاشت تا او هم به نوبه خود طرح‌های بلندپروازانه‌ای را امتحان کند که شاید از ابتدا هم بی سرانجام به نظر می‌رسیدند.

«طرح تحول نظام سلامت» که اساساً با تلقی نادرستِ افزایش دریافتی پزشکان و فشار به بیمه‌ها آغاز شده بود، خیلی زود به شکستی بزرگ بدل شد که اکنون نظام بیمه‌های درمانی در ایران را به یک بحران بی سابقه دچار کرده است.

حسن روحانی

چوب الف نفت بالاخره بر سر دولت تدبیر و امید هم فرود آمد. تحریم‌هایی که با خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ شروع شدند، حتی از تحریم‌های پیشین هم شدیدتر بودند و این بار، دسترسی ایران به نفت و درآمد‌های حاصل از نفت تقریباً به طور کامل قطع شد. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا همین چند روز پیش گفت که برنامه فشار حداکثری آمریکا بر ایران، این کشور را از دسترسی به حدود ۷۰ میلیارد دلار درآمد باز داشته است.

این عدد، با توجه به تغییرات نرخ برابری ریال در برابر دلار، آن قدر بزرگ است که شاید تنها با مقایسه بتوان ابعاد آن را درک کرد. به عنوان نمونه، در حالی که تخمین زده می‌شود بدهی دولت به صندوق‌های بازنشستگی به حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان و بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی نیز حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان باشد، مجموع این دو رقم با احتساب دلار ۲۵ هزار تومانی، حدود ۲۶ میلیارد دلار خواهد بود. به عبارت دیگر، دولت در صورت دسترسی به درآمد‌های تحقق نیافته و بلوکه شده نفتی، می‌توانست تنها با حدود یک سوم این درآمدها، بدهی تاریخی انباشته شده خود به صندوق‌های بازنشستگی و سازمان تامین اجتماعی را که از قضا منشاء بخشی از تورم سنگین کشور در ماه‌های اخیر هم بوده اند، تسویه کند.

دستور کار ایران از این پس چه باید باشد؟

دولت و نظام حکمرانی در ایران باید تا این لحظه دریافته باشند که پایان عصر «پترو-دلار» رقم خورده و اتکا به درآمد‌های نفتی، در نظامی از روابط بین الملل که در هر حال فشار‌ها را بر ایران حفظ خواهد کرد یا به سختی کاهش خواهد داد، دیگر راه حلی برای اداره کشور نیست.

صندوق بین‌المللی پول چندی پیش گزارش داد که ذخایر ارزی قابل دسترسی برای ایران در سال جاری میلادی کمتر از ۹ میلیارد دلار خواهد بود و این در حالی است که دو سال پیش و در سال ۲۰۱۸ میلادی، این ذخایر حدود ۱۲۲ میلیارد دلار برآورد می‌شد. اما تصور کاهش فشار‌های خارجی بر ایران با برآمدن جو بایدن در آمریکا و تداوم دسترسی به دلار‌های نفتی، احتمالاً تنها یک تلقی خوش بینانه خواهد بود.

برخی سناریو‌ها و پیش بینی‌های کارشناسان اقتصاد نفت هم نشان از آن دارند که بازگشت سطح تقاضای جهانی به نفت به میزانی که تا سال ۲۰۱۹ وجود داشت، در سال‌های پس از کرونا زمان بر خواهد بود و به احتمال زیاد، تا پایان دهه ۲۰۲۰ میلادی، نفت برای همیشه در سرازیری تقاضا قرار خواهد گرفت.

به بیان دیگر، بخواهیم یا نخواهیم، تحریم باشیم یا نباشیم، نفت در کمتر از یک دهه دیگر حتی اهمیت کنونی خود را نیز در اقتصاد جهانی از دست می‌دهد و اگر کشوری بخواهد صرفاً با تکیه بر «پترو-دلار» در صحنه جهانی حضور داشته باشد، همین اندک نقش خود را نیز از دست خواهد داد.

اما ایران، با این تجربه تاریخی و این چشم انداز چه باید بکند؟ برخی شواهد نشان می‌دهند که در سال‌های اخیر و در خشکسالی مالی ناشی از قطع درآمد‌های نفتی، نظام حکمرانی کشور هم به خود آمده است. در میان خبر‌هایی که کمتر به چشم می‌آیند، یکی هم اعلام تلاش برای ساخت ده پتروپالایشگاه برای جایگزینی فروش نفت خام با محصولات پتروشیمی توسط قرارگاه خاتم الانبیاء در سال ۱۳۹۸ بوده است. فارغ از ارزش گذاری ها، این می‌تواند نشانه‌ای باشد از اینکه پیام پایان عصر «پترو-دلار» شنیده شده است.

اما این کافی نیست. اکنون که زمزمه‌ها در مورد تغییرات به گوش می‌رسد و مدعا هم این است که دیگر با روش‌های معهود نمی‌توان نظام حکمرانی در کشور را به پیش برد، این امیدواری هم وجود دارد که برای نیاز گسترده ایران به منابع مالی پایداری که برای توسعه ضروری هستند، فکری شده باشد. ایران باید روی درآمد‌های پایدار مبتنی بر تولید ملی و نیز مالیات حساب باز کند، اما این تغییر فاز، خود داستان دیگری دارد که در جایی دیگر باید بازگو شود.

bato-adv
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۷:۳۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
بخش اول تحلیل خوبه ولی نتیجه گیری خوب نیست . حل مساله وابستگی اقتصاد به نفت به حکمرانی خوب مرتبط است که خودش مقوله مفصلیه در این رابطه میتونید مقاله استیلگیتز در رابطه با علل توسعه نیافتگی کشور های آمریکای لاتین رو بخونید.
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
دکل دزدها نیازی به این اطلاعات ندارند !!!
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۵۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
نه هنوز منتظر نفت دویست دلاری هستند نفت نباشد خاک ایران را می فروشند و شهرها و مردم را اجاره میدهند!
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۰۷ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
طرف از همان روز اول می گفت که این ملک و مملکت غنیمت است.
آندرتیکر
Italy
۰۱:۳۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
کشوری که طبق متن بحارالانوار اداره بشه هر روز وضعش بدتر میشه
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۰۹:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
سال ۲۰۳۰ یعنی ۹ سال دیگه سال ممنوعیت فروش خودروهای احتراق داخلی و سوخت فسیلی صنعت در اروپاست
.
یعنی حداکثر! ۹ سال زمان داریم تا با دنیا تعامل کنیم
نفت بفروشیم
پولش رو جمع کنیم
باهاش اقتصادی پایدار بسازیم
و در رقابت با دنیا بمونیم
وگرنه وقتی نفت کالای استراتژیک دنیا نباشه کشورهای نفتی هم قدرتی ندارن
چیزی که عربستان درک کرد با رونمایی از افق ۲۰۳۰
کین
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۴۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۷
متاسفانه برادر هیچ چیز سر جای خودش نیست
DEMOCRACY
Iran, Islamic Republic of
۰۰:۲۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
مالیات بر درآمد یا
مالیات بر بی درآمدی ؟
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۶۲
NASER
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
ساده ترین راه اداره کشور فروش نفت مثل عربستان و سرمایه گزاری و رفاه برای مردم است که ان را هم بلد نیستیم الان دیگران با سیاسا درست روزانه تا 10 میلیون بشکه در روز می فروشند و ما هم مشغول سر هم کردن چرندیات هستیم
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
بهترین جایگزین نفت برای ایران درآمد از طریق گردشگری است که آن هم به دلیل حجاب اجباری امکان پذیر نیست
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
عربستان هم غرق در توهم پترو دلار است
ناشناس
Romania
۱۲:۵۷ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
مخازن نفت ایران امکان فروش ۴ میلیون بشکه ای هم ندارند. عربستان یک مخزن القوار دارد که کل مخازن ایران نفت دارد. ما بخواهیم هم نمی توانیم بدلیل کم ظرفیت بودن مخازن نفت ایران به اندازه عربستان نفت تولید کنیم. خوب است قبل از مهمل بافی مطالعه کنیم.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
شما چه مقدار اطلاع مستند از رفاه مردم عربستان(نه تصاویری که سایتهای زردمنتشر می کنند) دارید؟
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
سرمایه گذاری عربستان خرید اوراق قرضه امریکاست.راه درستی رو طی نکرده عربستان طی پنج سال اخیر.حسرت هم میخوری حسرت نروژ رو بخور نه یه دیکتاتوری فناتیک جزمی رو
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۴۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
عربستان در صحنه ی جهانی گاو شیردهی بیش نیست، کشور بهتری نبود مثال بزنی!!
ناشناس
Canada
۱۳:۵۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
در حال حاضر مسئله محو اسرائیل است
ناشناس
United States
۲۰:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
هنور با مکانیسم امدادهای غیبی اشنا نیستید
علی
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۳۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
نوشته خوبی بود
فقط یک نکته را فراموش کردید که پترو دلارها فساد را هم
گسترش میده
ناشناس
United Kingdom
۱۰:۴۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
و بی اعتنایی به خواست مردم و جیره خوار کردن آنها
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۰۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
اگه کار دست آدم های سالم باشه انجام پذیره. وگرنه آدم ها ی دزد کل پول نفت رو می‌خوردند و می‌فرستند کانادا .
نام.
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۰۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
همه دولتها خصوصا دولت احمدي نژاد سهم خود را در ارتقاي توليد و صادرات ايفا کردند. اما دولت روحاني تنها دولت تاريخ ايران است که فقط چشمش به خارج بوده. عملکرد روحاني از شاه هم بدتر بوده. دولت روحاني بجاي پترودلار اقتصاد و توليد ملي را حذف کرد و به ته دره فرستاد. ما بايد بجاي خوشحالي براي آمدن بايدن بايد براي رفتن دولت روحاني جشن بگيريم.
نام
France
۱۳:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
بسیار بعید است شنیده باشد چون برای گذر از این مشکل کارهایی دهها برابر آنچه گفته شد لازم است.
هر چند کشوری مانند عربستان از بیست سال پیش این موضوع رو شنیده است و مجموع سرمایه گذاریهایی که در اوج قیمت نفت انجام داده اکنون به چندین هزار میایارد دلار می رسد که اتفاقا در سه مورد با توجه به سهامدار بودن در شرکت خارجی مانع از سرمایه گذاری از طرف خارجی ها بود که آخرینش مربوط به شرکت فولاد کره ای میشد.
این در حالی است که همزمان در کشور ما معجزه هزاره سوم با طرح اقتصاد بومی کذایی در حال منهدم کردن ۸۰۰ میلیلرد درآمد نفتی (با ارزش الان و احتساب تورم جهانی ۱۶۰۰ میلیلرد دلار بود که میتوانست برای همیشه کشور ما را بیمه کند)
اکنون نیز بایدن هنوز نیامده به جای استفاده از موقعیت درشت گوییها شروع شده وگرنه اداره کنندگان هر کشور دیگری بود این موضوع که رشد اقتصادی ما در شانزده سال گذشته صفر بوده و وزن کشور ما در معادلات جهانی به شدت کاهش پیدا کرده را درک می کردند.
ناشناس
United Kingdom
۱۰:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
دندان کرم خورده نه تنها وظیفه خود را که جویدن غذاست انجام نمی دهد بلکه باعث درد و رنج مداوم خواهد بود باید کند و انداختش بیرون.
حسین
Canada
۱۳:۴۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
بقول یکی از علما انقلاب ما مگر بخاطر امور دنیوی و مادی بوده است؟قبل از انقلاب ملت در رفاه بود پس دلیل انقلاب اقتصاد نبوده و نیست
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
مغلطه نکن قبل از انقلاب ملت هیچ رفاهی نداشت فقط دلخوش بود.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۸:۱۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
یعنی منظورت اینست که ما انقلاب کردیم که لنگ ببندیم و جنگ بکنیم؟؟
ناشناس
United States
۲۰:۳۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
لکن دلخوش به همین مقدار نباشید....چه شد؟
مش حسین
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۵۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
هیچی دیگه ،در نهایت جنابت تان به چوب الف بر سر ما رسیدند که باید با تکیه بر مالیات! بر پترو دلار فائق آییم!
نام
Canada
۱۳:۵۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
اگر درامد ارزی نه میلیارد دلار باشد انگاه کمک به سوریه و لبنان که بیش از این هست چه می شود؟چه راه حلی پیشنهاد شده؟
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۷:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
باید بیشتر کار کنیم تا خرجشون رو بدیم
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۷:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
خفه شو
ناشناس
United States
۲۰:۲۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
ناشناس 17:21
بات موافقم بیشتر کار میکنیم تا هم اختلاسگران خدای نکرده دستشون خالی نشه و هم عمق استراتژیکمون سوراخ نشه.
ابومالش
United States
۲۰:۳۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
اری دلبندم جد بلیغ لازم است تا خرجشان را بدهیم
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۵۷ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
اقایان برای بقای خود هر کاری میکنند ....ولی برای کشور و مردم جز دغل بازی و دروغ کاری نمی کنند
ناشناس
United Kingdom
۱۰:۴۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
چون اینها برای هر چیز حکمی درست کرده اند. سیاست از نظر اینها یعنی حقه و نیرنگ.
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۰۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
مقاله ای ساده و بسیار گویا و کاملا درست بود. حسرت این را باید خورد که حل موضوعات انرژی و معضل محیط زیست توسط جهان اول در آینده نزدیک از سال‌های پیش افول بدیهی جایگاه نفت را در اقتصاد بر همگان آشکار کرده بود و برد اصلی را کسانی کردند که طی این سال‌ها نفت فراوان فروختند و زیربناهای کشور خود را ساختند مانند قطر و امارات و باخت نصیب کشورهایی نظیر ایران شد که این سال‌های طلایی نفت را به بیهودگی صرف نزاع های پوچ و یا تحمل گرایی کردند و از این خوان نعمت گسترده خدادادی به بدترین وجه استفاده کردند. امیدواریم واقعیات عنوان شده در مقاله که سال‌ها از سوی کارشناسان دلسوز فریاد زده شده بود امروز به گوش حاکمیت ناکارآمد کشور برسد وگرنه آینده ای سخت تر در انتظارمان خواهد بود
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
برای ایران ٫ نفت داشتن یک دردسر هست ولی نفت نداشتن هزار دردسر
پیمان شیخعلیزاده
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۳۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
خیر
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۴۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
امیدوارم با استفاده از این تجربه تاریخی که بواسطه تحریم و کرونا بدست آوردیم بتوانیم برای همیشه از نفرین نفت خلاص شویم راه گذر از این وضعیت نیز تفکر توسعه و علمی است در عرصه سیاست نیز باید به دموکراسی و تمرین آزادی روی بیاوریم تا در آینده حرفی برای گفتن داشته باشیم
ناشناس
United States
۲۰:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
کجای کاری عمو اینجا مگر نروژاست؟نرود میخ اهنین در سنگ
ناشناس
United States
۲۰:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
نه فقط تو نروژی هستی، یارو.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۲۳:۱۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
بقول یکی از علما از بدو خلقت امتی مثل ملت ایران افریده نشده خواهشا ایرانی ها را نروژی های بی حجاب مقایسه نفرمایید
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۷:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
تحریم و عدم امکان فروش نفت روغن ریخته رو نذر امامزاده کردنه و خیلی فرق میکنه با اقتصاد غیرنفتی، همین الان کل غذای دام و طیور داره با تهاتر نفتی وارد مملکت میشه، بماند تجهیزات حساس و دارو. تحریما برداشته بشه ما تازه مشکلمون شروع میشه و باید ببینیم کدوم صنعتمون عرضه روی پای خودش وایسادن داره که اونم به نظر میاد با عمر بالای تجهیزات و عدم مکانیابی مناسب و تکنولوژی کم بازده و از طرفی کاهش سرمایه گذاری این چند ساله جز معدودی امکان فروش در دنیا رو ندارن. به اینا سیاستمداران پوپولیست رو اضافه کنید و میبینید تهش میشیم اقتصاد گازی و پتروشیمی به جای نفتی...
علی
Iran, Islamic Republic of
۲۰:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
نفت باید در داخل فرآوری و هزاران فرآورده های گرانقیمتش صادرشود
ناشناس
Netherlands
۲۰:۲۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
ورشکستگی اقتصادی ۹۸ درصد مردم ایران بخاطر دشمنی یک اقلیت ۲ درصدی با دنیا
ناشناس
United States
۲۰:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
دنیا باید عوض بشه، ۲ در صدی
رض
Iran, Islamic Republic of
۱۸:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
مابایدبافروش نفت سرمایه داربشیم وبعدباسرمایه کارکنیم الان فروش نفت صرف حقوق کارمندان بازنشسته های دولت میشه که کارکنانش بیشترازکارمندان کشور چین هست
نام
United States
۱۹:۲۷ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
با امدن بایدن بزرگترین فاجعه برای اقتصاد ملت ایران و کشورهای خاورمیانه رقم خورد و مسئولان ما از بس دهن بین هستند صرفا به خاطر لج ترامپ از امدن بایدن با پیمان اب و هوایی پاریس استقبال می کنند. بزرگترین هدف اقتصادی بایدن بی ارزش کردن نفت و گاز و سوختهای فسیلی است که بزرگترین ثروت کشورهای مسلمان خاورمیانه است. ترامپ به خاطر صنایع نفت و گاز امریکا و کارگران امریکایی حامی نفت و گاز بود و از پیمان اب و هوایی پاریس که بهانه قشنگی هست برای از بین بردن ارزش نفت و گاز در دنیا بیرون امد ولی بایدن قول داده که این هدف را عملی کنه
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۶:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
به حال شیخ نشین ها شاید فرق کنه ولی ما کلا بدبخت بودیم و هستیم و خواهیم بود
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۲۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
مسولین فهم و شعور و هوششان در حد لولای در است ....اگر اینقدر فهم و درک داشتند روزگارمون این نبود
ناشناس
Canada
۰۰:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
خیلی روشون حساب باز کردی، لولا نه، سطل زباله
نام
United States
۱۹:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
نفت و گاز نفرین نیست. شما بلد نیستید از ان استفاده کنید دلیل نمی شود که نفرین باشد. کانادا و امریکا و نروژ هم منابع عظیم نفت وگار دارند و اتفاقا مرفه ترین کشورهای دنیا هم هستند و خیلی مرفه تر از المان و سوئد و انگلیس و... . دقیقا به خاطر اینکه غیر از اینکه مانند المان و ژاپن و هلند و سوئد و.... علم و هوشیاری استفاده از صنعت دارند همان علم و هوشیاری استفاده از منابع خام و زیر زمینی را هم دارند.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۰۰:۱۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
هر چیزی که لیاقت و دانش استفاده از ان را نداشته باشیم به مصیبتو بلا تبدیل میشه
تورک اوغلان
Iran, Islamic Republic of
۰۰:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
در تایید حرف شما چطوره برای کشورهای حاشیه خلیج فارس نعمته وقتی به ما برسه میشه نفرین ، اگه همین نفت نبود ایران از افغانستان هم بدتر بود به دلیل همین نفت و حضور کشورهای پیشرفته و صنعتی در ایران خیلی از این صنایع وارد ایران شد،نفت نعمتی هست باید قدرش را بدونیم مثله نروژ، نروژ هم نفت دارد ذخیره ارزی نروژ به یک تریلیون دلار میرسد
ناشناس
United States
۰۸:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
در نروژ عقلانیت و علم حکمفرمایی می کند ایا اینجا هم چنین است؟
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۴۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
من یکی که دیگه برام فرقی نمیکنه تازه هرموقع میگن نفت و گاز کشف شده دودستی میزنم تو سر خودم هرموقع هم میگن خود کفا شدیم هر چی دکه دستمه میزنم تو سرم کلا سر شدم
ناشناس
United States
۲۰:۵۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
پس خاک تو سرت
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
پیام گذاری در عالم رسانه های امروزی،امکان و بستری هست که هم خوانندگان عام بتوانند نقد و نظرشان را نسبت به مطلب اصلی بیان کنند و هم اینکه نویسنده مقاله بتواند در یک نظر سنجی، قد و قامت تفکر و قلم خویش را ارزیابی کند....
این مقدمه را از این رو بیان کردم که به این دوست ناشناس ۲۰۵۲عارض شوم که عزیزم ،شما احتمالا از آب و گل نوجوانی خارج شدید(چرا که نوجوانان را با اینگونه مقالات انسی نیست)علی ایحال عزیزم ،گیرم برای همه ناشناس باشی ولی برای خودت هم میتوانی ناشناس بمانی ؟آیا زیبنده است که در پی نویس هر اظهار نظری،یکی بیاید لغو و هجوی را در هوا رها کند؟!!!
ناشناس
Spain
۱۰:۵۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
ناشناس 20.52
خاک تو ادبت
نام
Iran, Islamic Republic of
۲۱:۰۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
مسولین نه تنها نمی شنوند و کر هستند بلکه کور هم هستند
سید علی
United Kingdom
۱۰:۴۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۷
چون این صنفی که حاکم شده اند اینکاره نیستند. سیاست را با ناراستی و تدلیس اشتباه گرفته اند. تقدیرگرا و خرد گریز هستند و بدبختانه کسانی مثل خودشان را بر نهادهای نظامی، امنیتی ، اجرایی و قانون گذاری می گمارند
نام
Iran, Islamic Republic of
۲۱:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۶
نفت همچنان یک گسل خواهد ماند
bato-adv
bato-adv
bato-adv
bato-adv
پرطرفدارترین عناوین