احتمال برخورد کهکشان آندرومدا با کهکشان راه شیری

فرارو- بتازگی دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل ناسا، هاله کهکشان آندرومدا را نقشه‌برداری کردند که این هاله ۱.۳ میلیون سال نوری از کهکشان آندرومدا فاصله دارد و در برخی جهات، هاله تا ۲ میلیون سال نوری از کهکشان فاصله دارد.

این هالۀ تقریباً نامریی که از پلاسمای پراکنده ساخته شده، ساختاری لایه لایه دارد و یک “پوسته” گاز درون آن قرار دارد. همچنین محققان توانستند اندازه و ساختار دقیق هالۀ گازی کهکشان آندرومدا را بدست آورده و متوجه شوند که این هاله وارد محدودۀ هاله کهکشان راه شیری شده است. این امر بدین معناست که در آینده برخوردی کیهانی رخ خواهد داد.

کهکشان آندرومدا با سرعتی در حدود ۱۱۰ کیلومتر در ثانیه در حال نزدیک شدن به کهکشان ماست؛ بنابراین آندرومدا یکی از معدود کهکشان‌های انتقال به آبی است. انتظار می‌رود که این دو کهکشان در ۵/۴ میلیارد سال آینده با یکدیگر برخورد کنند. البته جزئیات این برخورد نامشخص است. شاید این دو کهکشان پس از برخورد با یکدیگر ادغام شده و یک کهکشان غول‌پیکر بیضوی را شکل دهند. این‌گونه اتفاقات در گروه‌های کهکشانی تکرار می‌شوند. در حال حاضر سرنوشت زمین و منظومه شمسی پس از این برخورد مشخص نیست. اگر کهکشان‌ها در هم ادغام نشوند شاید منظومه شمسی از راه شیری جدا شده یا به آندرومدا بپیوندد.

 

کهکشان آندرومِدا، یک کهکشان مارپیچی واقع در صورت فلکیِ آندرومدا است که حدود ۲.۵ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری فاصله دارد. کهکشان‌ها معمولاً به شکل دیسک‌های مسطح از ستاره‌ها دیده می‌شوند، اما این مشاهده کامل نیست. بیشتر کهکشان‌ها، با یک پوشش بزرگ کروی گاز و پلاسما احاطه شده‌اند که هزاران یا حتی میلیون‌ها سال نوری گسترش یافته‌اند. با این حال رویت این ساختار‌ها بسیار دشوار است، زیرا مولکول‌های سازندۀ آن بسیار پراکنده بوده و تابش زیادی ندارند.

بیشتر کهکشان‌ها، با یک پوشش بزرگ کروی گاز و پلاسما احاطه شده‌اند که هزاران یا حتی میلیون‌ها سال نوری گسترش یافته‌اند. با این حال رویت این ساختار‌ها بسیار دشوار است، زیرا مولکول‌های سازندۀ آن بسیار پراکنده بوده و تابش زیادی ندارند.

برای مطالعۀ این هاله عظیم، منجمان نور اجرام بسیار دور از جمله ۴۳ اختروش را تجزیه و تحلیل و فیلتر کردند. اختروش منبع خوبی برای این کار است چراکه بسیار پرنور است. اختروَش، یا کوازار یک هسته فعال به شدت نورانی و دوردست بوده که وابسته به یک کهکشان جوان است.

آندرومدا نزدیک‌ترین کهکشان به راه شیری است و دانشمندان برای بررسی هالۀ آن از ۴۳ اختروش پراکنده شده در اطرافش استفاده کردند. براساس این یافته‌ها هاله آندرومدا وارد محدودۀ هاله کهکشان راه شیری شده است. این هاله حاوی عناصر سنگینی است که در انفجار‌های ابرنواختر‌ها وجود دارد. بررسی این هاله به دانشمندان در درک موضوعاتی مانند شکل‌گیری ستاره‌ها در آینده و همچنین ارائه سرنخ‌هایی از گذشته و آیندۀ کهکشان کمک می‌کند.

“نیکولاس لنر”، محقق ارشد تحقیق، می‌گوید: «ما دریافتیم که پوسته درونی آن تا حدود نیم میلیون سال نوری بسیار پیچیده‌تر و پویاتر است، اما پوسته بیرونی صاف و گرم‌تر است. این اختلاف احتمالاً ناشی از تأثیر فعالیت ابرنواختر‌ها در صفحه کهکشان بوده که مستقیماً روی هاله داخلی تأثیر می‌گذارد.» محققان دریافتند که لایه‌های بیرونی بسیار بیشتر از آنچه که قبلا شناخته شده بود، هستند. هاله به اندازۀ ۱.۳ میلیون سال نوری از آندرومدا امتداد دارد و در بعضی جهات این هاله تا ۲ میلیون سال نوری امتداد دارد.

نکته جالب اینجاست که هاله آندرومدا در حال حاضر شروع به فشار آوردن به کهکشان راه شیری کرده است. انتظار می‌رود که این دو کهکشان در طی حدود چهار میلیارد سال ِ آینده، با یکدیگر برخورد کرده و با هم ادغام شوند و به نظر می‌رسد که این روند در مراحل اولیه است...

کهکشان آندرومِدا (به انگلیسی Andromeda Galaxy)، امرأه المسلسله یا کهکشان زنِ برزنجیر یک کهکشان مارپیچی واقع در صورت فلکیِ آندرومدا است که حدود ۲٫۵ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری فاصله دارد. بااین‌که آندرومدا نزدیک‌ترین کهکشان مارپیچی به کهکشان راه شیری است، ولی نزدیک‌ترین کهکشان نیست. آندرومدا بزرگ‌ترین کهکشان از گروه کهکشانیِ محلی است که شامل راه شیری، آندرومدا، سه‌تکه و ۳۰ کهکشان کوچک‌تر است.

احتمال دارد که کهکشان‌های راه شیری و آندرومدا حدود ۳ تا ۵ میلیارد سال آینده با یکدیگر برخورد کنند. گفته می‌شود که «آندرومدا» احتمالاً بزرگترین کهکشان در گروه محلی خود است.

نخستین رصدِ ثبت شده از کهکشان آندرومدا، در سال ۹۶۴ میلادی توسط منجم ایرانی، عبدالرحمان صوفی انجام گرفت که از آن به عنوان «ابر کوچک» نام برد. به همین خاطر به کهکشان آندرومدا، کهکشان صوفی رازی هم گفته می‌شود.

 

با این که آندرومدا بزرگ‌ترین کهکشان در گروه کهکشانی ماست، اما لزوماً پرجرم‌ترین آن‌ها نیست، یافته‌های اخیر نشان می‌دهند که کهکشان راه شیری شامل ماده تاریک بیشتری است و ممکن است پرجرم‌ترین کهکشان در گروه محلی باشد.

کهکشان آندرومدا با قدر ظاهری ۴/۳ یکی از درخشنده‌ترین اجرام مِسیِه است. به همین دلیل این جرم را می‌توان حتی در مناطقی که دارای آلودگی نوری هستند با چشم غیرمسلح مشاهده کرد. اگرچه با عکاسی توسط یک تلسکوپ بزرگ‌تر پهنای این کهکشان بیش از ۶ برابر ماه بدر دیده می‌شود، اما تنها بخش مرکزی درخشان‌تر آن با چشم غیرمسلح یا یک تلسکوپ یا دوربین دوچشمی کوچک قابل رویت است.