اسرار مگوی‌ «یک احمق کسل‌کننده»

مشاور امنیت ملی جایگاهی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا هرگز نتوانسته به درستی آن را پر کند. تا هفته قبل تصور می‌شد که مایکل فلین، فاجعه‌بارترین انتخاب برای این جایگاه بود؛ فردی که کمتر از یک ماه مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود و به دلیل دروغ‌گویی به پلیس فدرال و معاون ترامپ تحت پیگرد قانونی قرار گرفت. انتخاب بعدی هم چندان متفاوت نبود. هربرت مک مستر، جانشین فلین شد و ترامپ او را قبل از آنکه ایالات متحده و کره شمالی را وارد جنگ کند، برکنار کرد. اکنون، اما به نظر می‌رسد شوم‌ترین انتخاب ترامپ برای این سمت نه فلین بود و نه مک مستر، جان بولتون که ۱۷ ماه مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود و اواخر سال ۲۰۱۹ به دلیل اختلاف نظر‌ها با ترامپ اخراج شد، می‌تواند با انتشار کتاب جنجالی و افشاگرانه خود پایان‌دهنده آرزوی انتخاب مجدد ترامپ باشد.

به گزارش شرق، در همان روز‌های ابتدایی حضور جان بولتون در کاخ سفید در بهار ۲۰۱۸، جان کلی، رئیس وقت ستاد کارکنان کاخ سفید به او گفته بود که «نمی‌توانی تصورش را هم بکنی که چقدر مشتاق هستم تا زودتر از اینجا خلاص شوم. اینجا جای بسیار بدی برای کار است... خودت به زودی متوجه خواهی شد». بولتون می‌گوید که خیلی زود متوجه این موضوع شد.

از پاییز گذشته و پس از استعفا یا به گفته ترامپ برکناری بولتون از سمت مشاور امنیت ملی، اتفاقات متعددی از جمله مشکلات و موانع قانونی، شیوع ویروس کرونا و بحران‌های داخلی باعث شد تا انتشار کتاب خاطرات حضور ۱۷ ماهه خود در کاخ سفید با نام «اتاقی که در آن اتفاق افتاد: خاطرات کاخ سفید» حداقل برای یک فصل به تعویق بیفتد. اما به نظر نمی‌رسد این بار حتی وزارت دادگستری دولت ترامپ هم بتواند مانع انتشار عمومی این کتاب در روز سه‌شنبه شود.

کاخ سفید این روز‌ها تلاش می‌کند تا با محرمانه‌خواندن مذاکرات و گفتگو‌ها‌ی رئیس‌جمهور با مشاور امنیت ملی مانع از انتشار کتابی شود که به گفته بولتون، ترامپ را «رهبری فاسد، فاقد دانش و صلاحیت کافی برای ریاست جمهوری به تصویر می‌کشد که می‌خواهد از قدرت خود برای منافع شخصی استفاده کند». اما این تلاش کاخ سفید برای عدم انتشار کتاب، شاید به طور ناخواسته توجه‌های بیشتری را جلب کتاب خاطرات بولتون کرده و آن را در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌های سایت آمازون قرار داده است.

نسخه‌هایی از این کتاب قبل از توزیع عمومی، در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته و در روز‌های اخیر روزنامه نیویورک‌تایمز، وال‌استریت ژورنال و واشنگتن‌پست به انتشار بخش‌های جنجالی آن پرداخته‌اند و انتظار می‌رود انتشار عمومی این کتاب جنجال تازه‌ای علیه ریاست جمهوری ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بیافریند.

در همین حال ترامپ در واکنش به انتشار بخش‌هایی از این کتاب در رسانه‌ها، در چند توییت به بولتون حمله کرد و نوشت: «کتاب جان بولتون پر از دروغ و اخبار و اطلاعات جعلی است. تا زمانی که اخراج نشده بود و در کاخ سفید حضور داشت از من تعریف می‌کرد. او یک احمق کسل‌کننده و همیشه ناراضی است که فقط دنبال رقم‌زدن یک جنگ است. حتی بوش هم او را برکنار کرد. هرگز راه‌حلی نداشت و منزوی شده بود. چه خوب که زودتر از شرش خلاص شدیم».

اوکراین‌گیت از دید بولتون

بولتون در کتاب «اتاقی که در آن اتفاق افتاد: خاطرات کاخ سفید» افشاگری‌هایی درباره حضور خود در کاخ سفید و شیوه رهبری ترامپ انجام داده که موضوعات مربوط به اوکراین، چین، ترکیه، رابطه با کارکنانش در کاخ سفید و کم‌دانشی او از جمله مهم‌ترین این افشاگری‌ها محسوب می‌شود.

بولتون درباره اوکراین‌گیت که به استیضاح ترامپ انجامید تأکید می‌کند «بار‌ها شاهد بوده‌ام که ترامپ کمک ۳۹۱ میلیون دلاری به اوکراین را منوط به همراهی دولت کی‌یف درباره پرونده جو بایدن و هیلاری کلینتون کرده بود. حدود ۸ یا ۱۰ بار هم من و هم وزیر خارجه و هم وزیر دفاع از ترامپ خواستیم تا هرچه زودتر این کمک را که برای مقابله اوکراین با شبه‌نظامیان مورد حمایت روسیه در شرق اوکراین ضروری بود آزاد کند، اما ترامپ حاضر به این کار نمی‌شد».

نوشته‌های بولتون درباره اوکراین خشم و انتقاد دموکرات‌های کنگره را برانگیخته است. آن‌ها در روز‌های تحقیقات قانونی برای استیضاح ترامپ اصرار داشتند تا بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی برای ادای شهادت در کمیته تحقیق حضور یابد، اما بولتون حضور خود را منوط به دریافت احضاریه از سوی دادگاه سنا کرده بود. اتفاقی که هرگز رخ نداد و ترامپ در نهایت در سمت خود باقی ماند. اکنون دموکرات‌ها می‌گویند بولتون این مسائل را که به استیضاح جدی‌تر ترامپ کمک می‌کرد در زمانی که نیاز به آن بود ارائه نکرد و اکنون آن را در کتاب خود که برای انتشار آن قراردادی دو میلیون دلاری با ناشر بسته، نگه داشته است.

از سوی دیگر بولتون هم با انتقاد از «روش عجولانه» دموکرات‌ها برای استیضاح ترامپ می‌گوید اگر آن‌ها استیضاح را تنها به موضوع اوکراین محدود نمی‌کردند و اجازه می‌دادند تا روال قانونی در زمان خود به درستی و با جمع‌آوری شواهد و مستندات کافی سپری شود، نتیجه استیضاح به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. در این میان جمهوری‌خواهان کنگره هم معتقدند که تنها هدف بولتون از انتشار این کتاب کسب درآمد بوده است.

موضوع دیگری که جان بولتون در این کتاب به آن اشاره می‌کند به نشست گروه ۲۰ در اوزاکای ژاپن در ژوئن ۲۰۱۹ و مذاکراتش با شی جینپینگ، همتای چینی ترامپ مربوط می‌شود. ترامپ در جریان گفتگو با شی «بحث را به سمت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا» کشاند و از رئیس‌جمهوری چین می‌خواهد به او برای پیروزی دوباره کمک کند. خواسته ترامپ این بود که «چین تضمین بدهد که محصولات کشاورزی از جمله سویا و گندم بیشتری از ایالات متحده بخرد تا از این طریق زندگی مناطق روستایی از جمله در ایالت‌های ایلینوی و آیوا رونق بیشتری داشته باشد و کشاورزان آمریکایی در انتخابات پیش‌رو زمینه انتخاب مجدد ترامپ را فراهم کنند».

همراه با حکومت‌های خودکامه

جان بولتون در این کتاب با استناد به اظهارات ویلیام بار وزیر دادگستری آمریکا از «اشتیاق ترامپ برای کمک به حکومت‌های خودکامه جهان از جمله حکومت رجب اردوغان در ترکیه و شی در چین» خبر می‌دهد. بولتون می‌نویسد: «رجب طیب اردوغان در ارتباط با تحقیقات دستگاه قضائی آمریکا درباره هالک بانک ترکیه از ترامپ کمک می‌خواهد. رئیس‌جمهور ترامپ نیز به او پاسخ می‌دهد که با وجود آنکه دادستانی که پرونده در اختیارش قرار دارد منصوب باراک اوباما است، اما تلاش می‌کند با کمی تأخیر این موضوع را حل کند. پس از آن دونالد ترامپ، جفری برمن را به عنوان دادستان جدید منطقه منهتن برگزید تا در کنار همراهی وزارت دادگستری آمریکا، بتواند در روند تحقیقات قضائی درباره این بانک دولتی ترکیه مداخله کند».

در بخشی دیگر از کتاب، جان بولتون می‌نویسد «ترامپ تحریم‌های اعمال‌شده علیه گروه مخابراتی ZTE چین را لغو کرده تا بتواند در مذاکرات تجاری با چین موقعیت بهتری داشته باشد». در همان نشست اوزاکا، موضوع جنجالی دیگری میان ترامپ و شی مطرح می‌شود. بولتون در بخشی از کتاب خود می‌نویسد: «در روز‌هایی که کنگره رفتار‌های چین با اقلیت‌های این کشور را مورد انتقاد قرار داده بود، در حاشیه نشست اوزاکا و در حالی که تنها مترجمان شی و ترامپ حضور داشتند، رئیس‌جمهوری چین برای دونالد ترامپ توضیح می‌دهد که چرا در استان سین‌کیانگ اردوگاه‌های کار اجباری تأسیس کرده است. مطابق گفته‌های مترجم، دونالد ترامپ هم در پاسخ به توضیحات شی می‌گوید، «با این ایده موافق است و باید همچنان به ساخت این اردوگاه‌ها ادامه داد».

دانش کم و رفتار‌های عجیب

دانش و اطلاعات کم و رفتار‌های عجیب ترامپ موضوع دیگری است که بولتون هم مانند مایکل وولف روزنامه‌نگار سرشناس، در کتاب خود «آتش و خشم در کاخ سفید» به آن اشاره کرده است. در بخشی از کتاب بولتون آمده است «ترامپ از ترزا می‌نخست‌وزیر سابق بریتانیا پرسیده است آیا بریتانیا یک قدرت هسته‌ای است؟» یا زمانی از جان کلی، رئیس سابق ستاد کارکنان کاخ سفید پرسیده بود که آیا فنلاند بخشی از خاک روسیه محسوب می‌شود؟ براساس نوشته‌های جان بولتون، «اطلاعات رئیس‌جمهوری آمریکا در موضوعات ژئوپولیتیک تقریبا صفر است».

بولتون همچنین به خاطره‌ای از اولین دیدار ترامپ با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در سال ۲۰۱۸ اشاره می‌کند: «دونالد ترامپ پس از دیدار با کیم او را «راکت من» (مرد موشکی) خطاب قرار می‌داد و زمانی که پمپئو قصد سفر به پیونگ‌یانگ را داشت از او خواست تا در جریان سفرش به کره شمالی، یک سی‌دی «راکت‌من» که ترامپ آن را امضا کرده بود به کیم هدیه بدهد. موضوع دادن این سی‌دی هفته‌ها به اولویت ترامپ تبدیل شده بود و کارکنان کاخ سفید او را مورد تمسخر قرار می‌دادند». جالب آنکه پمپئو بلندپایه‌ترین مقام دولت ترامپ است که نسبت به انتشار این کتاب از سوی بولتون واکنش نشان داده و اقدام مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید را «دروغ و خیانت» دانسته است.