دشوار شدن شرایط ترکیه برای ایرانیان

فرارو- امیر هاشمی مقدم؛ ترکیه به‌عنوان همسایه‌ای که هم بیشترین گردشگران ایرانی (البته به جز زائرانی که به عراق می‌روند) را به خود می‌کشاند، هم بیشترین خریداران خانه و پناهجویان ایرانی را، از هفته گذشته به فهرست کشور‌هایی پیوست که بانک‌هایش حساب‌های ایرانیان را می‌بندند.

البته تاکنون تنها چند بانک ترکیه به مشتریان ایرانی‌شان این مسئله را گفته‌اند. آن هم غیرمستقیم. آن‌ها به آدرس مشریان ایرانی‌شان اخطارنامه فرستاده و نوشته‌اند که تا یک ماه حساب‌شان بسته خواهد شد؛ بنابراین هرچه زودتر به بانک مراجعه کنند. پس از رفتن به بانک، به آن‌ها گفته شده که پول‌شان را از حساب‌شان بیرون بیاورند، وگرنه پس از پایان فرصت یک ماهه، دیگر نمی‌توانند چنین کاری بکنند و در هیچگونه مسئولیتی هم بر دوش بانک نیست.

تاکنون بانک‌های «گارانتی» (Garanti) و حالک/خلق (Halk) قطعی شده، اما احتمال اینکه بانک‌های دیگری هم اینچنین باشند، هست. البته پیش از این نیز برخی از بانک‌های ترکیه همچون «یاپی» (Yapı) از ارائه هر گونه خدمتی به ایرانیان خودداری می‌کردند؛ اما افزوده شدن بانک‌های تازه، به‌ویژه بانکی همچون حالک/ خلق که پیش از این به نزدیکی با ایران و انجام فعالیت‌های تجاری با کشورمان مشهور بود، جای نگرانی دارد؛ به‌ویژه اینکه برخی از کالا‌های اساسی کشور به‌واسطه این بانک به ایران وارد می‌شد.

البته فعلا نقطه امیدواری اینجاست که همچنان برخی از بانک‌های ترکیه به ایرانیان خدمات می‌دهند. برای نمونه، برخی از مشتریانی که در پی دریافت اخطارنامه به بانک‌های اشاره شده رفته و به ناچار حساب‌های خود را بسته بودند، بلافاصله توانستند در بانک‌های دیگری همچون زراعت (Ziraat) حساب باز کنند. اما اینکه این بانک‌ها تا چه زمانی به ایرانیان خدمات بدهند و آن‌ها هم دچار سرنوشت بانک‌هایی همچون یاپی، حالک/خلق و گارانتی خواهند شد یا نه، مشخص نیست.

اگر اوضاع اینگونه پیش برود، احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور، ایرانیانی که در ترکیه زندگی می‌کنند نیز باید همچون گردشگران ایرانی که به ترکیه می‌روند، همه پول‌های‌شان را همراه خود جابجا کنند. البته این در شرایطی است که زندگی ایرانیان در ترکیه هم با دشواری بیشتری روبرو نشود. فعلا که بر پایه قانون دیگری که آن هم از هفته پیش اجرایی شد، محدودیت‌های تازه‌ای بر اقامت توریستی ایرانیان در ترکیه اعمال شده و دیگر هر ایرانی نمی‌تواند پس از سه ماه که به نام گردشگر در ترکیه به سر برد، با یکبار حضور کوتاه‌مدت در ایران و مهر ورود به ایران زدن در گذرنامه‌اش، دوباره به ترکیه بازگردد.

از این پس به ازای هر سه ماه حضور در ترکیه، ایرانیانی که به نام گردشگر در این کشور به سر می‌برند، دست‌کم سه ماه را هم باید در ایران (یا هر کشور دیگری به جز ترکیه) به سر ببرند تا بتوانند دوباره به این کشور بروند. احتمال اینکه شرایط این گروه از ایرانیان باز هم دشوارتر شود وجود دارد. هرچند به نظر نمی‌آید دولت ترکیه تمایل داشته باشد شرایط برای گردشگران واقعی ایرانی (که فعلا پنجمین کشور گردشگرفرست به ترکیه است) را دشوار کرده و به صنعت گردشگری خود آسیب برساند. اما به نظر می‌آید این کشور با قوانین تازه درباره ایرانیان دارد میان دو گروه تمایز قائل می‌شود: ایرانیانی که با خرید خانه‌های بالای ۲۵۰ هزار دلار و یا پس‌انداز بالای ۵۰۰ هزار دلار در بانک‌های ترکیه، شهروندی این کشور را دریافت کرده و در کنار گردشگران واقعی ایرانی، به اقتصاد ترکیه کمک چشمگیری می‌کنند؛ و کسانی که با خرید خانه‌های ارزان یا اجاره خانه در این کشور و حضور در کار‌های سیاه (کار‌های بدون مجوز رسمی از دولت ترکیه)، نه تنها کمکی به اقتصاد این کشور نمی‌کنند، بلکه عموما در رقابت با قشر ضعیف ترکیه در خرید یا اجاره خانه‌های ارزان و یا انجام کار‌های ساده و غیر حرفه‌ای، به آنان آسیب می‌زنند. هر چند در این میان، بخشی از ایرانیانی که به دعوت شرکت‌ها و سازمان‌های ترکیه در مشاغل حرفه‌ای مشغول به کار هستند نیز مشمول قوانین محدودکننده تازه شده و آسیب می‌بینند.

به‌هر روی این خبر‌ها برای ایرانیان، به‌ویژه کسانی که در پی شرایط اقتصادی و نا آرامی‌های تازه در کشور، ترکیه را به‌عنوان گریزگاهی در نظر گرفته بودند، چندان خوشایند نیست. طبیعتا آنکه باید به فکر ایرانیان باشد نه دولت ترکیه، بلکه دولت خود ایران است؛ اَفَلا یَتَدَبَّرون!