مساله پسماند با مطالعه در اتاق حل نمی‌شود

رییس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران حل مساله پسماند در تهران را نیازمند حضور پژوهشگران در میدان دانست. حضور در آرادکوه، درمیان زباله گرد‌ها و بهره مندی از تجارب کودکان کار برای ارائه راهکار عملی و اجرایی ضروری است.

به گزارش روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، محمدحسین بوچانی رئیس این مرکز، در سومین جلسه کمیته راهبری پروژه «طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران» که در روز چهارشنبه مورخ ۲۹ خرداد برگزار شد، با اشاره به وجود بحران در نظام مدیریت پسماند در کشور گفت: متاسفانه در اسناد ملی به موضوع پسماند، به عنوان یک مساله اساسی پرداخت چندانی نشده و تنها در سطح اسناد محلی، شاهد اشاراتی به آن بوده‌ایم؛ و این درحالیست که پسماند از دغدغه‌های کلیدی شهر‌ها بوده، و در کلانشهر تهران نیز به یک ابرمساله شهری بدل شده است.

بوچانی در ادامه، ضمن ضروری‌دانستن ارائه مدلی اثربخش برای مدیریت پسماند در پایتخت، متذکر شد، در صورت عدم ارائه مدلی کارا و موثر، چشم‌انداز مناسبی را نمی‌توان برای مدیریت پسماند در شهر تهران متصور بود؛ از این رو خواستار آن شد تا موضوع پسماند در صدر مسائل و دلمشغولی‌های اعضای کمیته راهبری قرار گیرد.

وی با اشاره به لزوم هزینه‌زدایی از مدیریت پسماند در شهر تهران و در عوض درآمدزایی برای آن، بر لزوم چاره‌اندیشی در خصوص نحوه اخذ بهای مدیریت پسماند از طریق راهکار‌های موثر تأکید کرد.

بوچانی تمرکز طرح جامع را ناظر بر پسماند‌های خانگی دانست و افزود: کاربرد این پروژه می‌بایست در سطح ملی دیده شود چرا که در کل کشور مشکلات جدی در حوزه پسماند وجود دارد، و لازمه رسیدن به این مهم، درک عمیق مسائل موجود با ورود به میدان عمل است؛ طرح مساله پسماند صرفاً در سالن‌های کنفرانس و نشست‌های تخصصی، قابل حل نبوده بلکه نیازمند ارتباط مستقیم با مسئولین و دغدغه‌مندان و حضور در میان زباله‌گرد‌ها و پایانه‌های دفن زباله و همچنین شبگردی در آن محلاتی است که بیش از همه با این معضل جدی درگیر هستند.

رییس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با بیان اینکه در حوزه پسماند، در کشور، قوانین مترقی و پشتیبان وجود دارد، تصریح کرد: مساله ما عدم اجرای این قوانین و فقدان ضمانت اجرایی برای آن‌ها می‌باشد. بوچانی در ادامه متذکر شد، امیدواریم در انتهای پروژه به برنامه‌ای برسیم که بتواند با اجرای تغییرات به ظاهر کوچک گام موٌثر و بلندی را در مسیر بهبود وضعیت مدیریت پسماند در شهر تهران برداشته و در این مسیر ارجحیت با تجربه‌های عملی و اجرایی است.

در این جلسه، جلیلی به عنوان مدیر علمی پروژه طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران ضمن تشریح روند انجام کار، یکی از خروجی‌های مهم پروژه را برنامه پایش و رصد دانست و گفت: این پروژه در هفت مرحله تعریف شده که در مرحله آخر به الزامات اجرا و تحقق پذیری پرداخته می‌شود. به گفته وی، در پایان این پروژه سامانه اطلاعات مکانی طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران نیز طراحی و پیاده سازی خواهد شد. جلیلی با اشاره به وجود یکصد عنوان مطالعاتی در حوزه پسماند ظرف ۲۵ سال گذشته گفت: با این حال با پراکندگی مطالعات و عدم انسجام محتوایی آن‌ها روبرو هستیم که به عدم تاٌثیرگذاری آن انجامیده است.

شهریار عامری، مشاور کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران، در ادامه جلسه ابراز امیدواری کرد با توجه به اهمیت و جایگاه این پروژه برای مدیریت شهری، نتایج این مطالعات همانند پروژه‌های گذشته، به دلیل عدم ارائه مدل‌های اجرایی، در کتابخانه‌ها انباشته نشده و تیم مجری پروژه با انجام تحقیقات میدانی در راستای آسیب‌شناسی، به شناسایی مسائل اساسی مدیریت پسماند و شناسایی سازمان‌ها و تشکیلات رسمی و غیررسمی مرتبط و چگونگیِ تقسیم کار بین آن‌ها بپردازد. به گفته وی بیشترین میزان بازیافت در تهران نه توسط سازمان‌های مسئول بلکه توسط گروه‌هایی صورت می‌گیرد که از هیچ گونه بروکراسی تبعیت نمی‌کنند و در فضایی غیررسمی مشغول فعالیت هستند. وی تصریح کرد: نباید نگاه صرف مهندسی به این پروژه داشت بلکه باید مباحث اجتماعی از جمله موضوع زباله‌گرد‌ها و کودکان کار نیز در این پروسه دیده شود و برای تمامی آن‌ها مدل تحلیلی ارائه گردد و ضمن نشان‌دادن نیرو‌های محرک، استراتژی‌ها بر روی آن‌ها متمرکز شود.

جعفری ورامینی معاون اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران بر پرهیز از پُرنویسی و تطویل بیش از حد در ارائه گزارش‌های این پژوهش تاکید و خاطرنشان کرد: بهتر است بیشتر بر جزییات تمرکز کرده و اطلاعات اضافی در قالب یک گزارش پیوست شود.

پس از آن، شریفی فرد، نماینده سازمان مدیریت پسماند، فلسفه شکل‌گیری طرح جامع را به طور کلی ایجاد دانایی و رسیدن به روش‌های مناسب جهت اجرا دانست و افزود: در طرح جامع مدیریت پسماند مشکلاتی، چون مشارکت کم‌رنگ شهروندان در مدیریت پسماند و حضور کودکان کار از جمله مسائلی است که باید بررسی شده و در نهایت به اجرایی‌شدن طرح جامع کمک نماید.

در ادامه جلسه زهره ترحمی نماینده سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، ضمن قدردانی از به‌روزبودن مطالب ارائه شده و عدم تکرار مباحث موجود در طرح‌های جامع شهر‌های کرج، بوشهر و تبریز گفت: بازیافت مواد و انرژی از جمله مواردی است که باید با راهکار‌های اجرایی در این طرح به آن پرداخته شود. همچنین کاهش تولید زباله با اجرای طرح تفکیک از مبدا از دیگر مواردی ست که این پژوهش باید برای آن نیز برنامه عملیاتی ارائه کند. وی مساله دیگر پسماند در تهران را مشارکت پایین شهروندان برشمرد و افزود: در این خصوص می‌بایست آسیب‌شناسی لازم صورت گرفته تا در وهله نخست علت پایین‌بودن سطح مشارکت شهروندان شناسایی شده و در مرحله بعد، راهکار‌هایی موثر جهت رفع آن ارائه شود.

در پایان، محمودخانی، دیگر نماینده سازمان شهرداری‌ها و دهیاری ها، درخصوص توجه به حدود مرزی تعریف طرح، اولویت تفکیک در مبدا مطابق قانون پسماند، توجه به ذینفعان مختلف و شرح وظایف ایشان، تهیه برنامه کوتاه، میان، و بلندمدت نظرات خود را بیان کرد.

این جلسه به منظور ارائه گزارش مرحله اول پروژه "طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران"، با حضور کلیه اعضای کمیته راهبری طرح در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران برگزار شد.