از لخت شدن برای اثبات جنسیت تا مربیگری تیم ملی

دزیره الیس که در المپیک ۲۰۱۶ ریو دستیار ورا پائو، مربی وقت تیم ملی زنان آفریقای جنوبی بود، سال گذشته هدایت این تیم را برعهده گرفت

تیم ملی زنان آفریقای جنوبی برای اولین بار به جام جهانی صعود کرده، تیمی که پایین‌ترین رتبه را در میان کشور‌های حاضر در این دوره از این رقابت‌ها دارد. اما دزیره الیس، مربی این تیم به رتبه پایین تیمش در رده بندی فیفا اهمیت نمی‌دهد. او می‌گوید فارغ از هر نتیجه‌ای که در این تورنمنت بگیرند، آفریقای جنوبی با گرفتن سهمیه حضور در این مسابقات تاریخ‌سازی کرده است.

'می‌گفتند دختر نمی‎تواند این طوری فوتبال بازی کند'

دزیره الیس سال ۱۹۶۳ در حومه کیپ تاون به دنیا آمد. او در دوره آپارتاید بزرگ شد و در تلاش برای تبدیل شدن به یک بازیکن فوتبال هر روز با انواع و اقسام کلیشه‎ها روبرو بود.

الیس فوتبال را با بازی با پسر‌ها آغاز کرد. تا پیش از آزادی نلسون ماندلا از زندان، آفریقای جنوبی تیم ملی فوتبال زنان نداشت و تازه سال ۱۹۹۳ وقتی الیس ۳۰ ساله شد، چنین تیمی شکل گرفت.

الیس همان سال برای بازی‎های آزمایشی به تیم ملی کشورش دعوت شد. او در ابتدا کاپیتان دوم تیم بود، اما بعد تا پایان دوران بازی‌اش در همه بازی‌ها بازوبند کاپیتانی به دست داشت.

الیس در اولین بازی خود برای تیم ملی هت‎تریک کرد؛ دیدار مقابل تیم ملی زنان سوازیلند (کشوری در جنوب آفریقا که آن زمان اسواتینی نام داشت) که با پیروزی ۱۴ بر صفر آفریقای جنوبی به پایان رسید.

اما در راه بازگشت از ژوهانسبورگ، محل برگزاری این بازی اتوبوس تیم خراب شد و الیس نتوانست به موقع سر کار خود در یک مرکز بسته بندی گوشت برسد و اخراج شد.

او می‎گوید: "سه سال کار درست و حسابی نداشتم و این طرف و آن طرف کار‌های خرده ریز انجام می‎دادم. سخت بود، اما در عوض به آرزویم رسیده بودم. دست آخر یک کار تازه گرفتم و تا ۳۹ سالگی هم برای تیم ملی کشورم بازی کردم. من در یک مرکز بسته‎بندی گوشت کار می‏‎کردم و وظیفه‎ام درست کردن ادویه جات و کنترل موجودی انبار بود. "

"من حتی یک مدت فروشنده دوره گرد بودم. در آفریقای جنوبی خیلی‎ها این کار را انجام می‎دهند. برای فروش اجناس خود باید کیلومتر‌ها راه بروی و در این خانه و آن خانه را بزنی. آخرش هم بدون این که چیزی فروخته باشی به خانه برمی‎گردی. "

برای الیس بیکاری چالشی بزرگ به حساب می‎آمد، اما او در راه فوتبالیست شدن از پس مشکلات بزرگ‎تری مثل کلیشه‎های جنسیتی برآمده بود: "اولین مسابقه درست و حسابی ام را به یاد دارم. من ذخیره بودم. پدرم تنها هوادار من در زمین بود. وارد بازی شدم و با گلی که زدم بازی یک بر صفر به نفع ما تمام شد. آن موقع خیلی‎ها فوتبال را برای دختر‌ها بد می‎دانستند. مردم می‎گفتند دوست داشتند پسر به دنیا بیایم، اما من فقط عاشق فوتبال بودم. خانواده‌ام پشتیبانم بود و این خیلی برایم اهمیت داشت. خیلی‎ از بچه‎ها چنین موقعیتی ندارند. "

آن موقع الیس فقط ۱۵ سال داشت. یک هفته بعد مجبورش کردند لباس‎هایش را جلوی هم‎تیمی‎هایش در آورد تا ثابت شود او یک دختر با استعدادی باورنکردنی در فوتبال است. الیس می‎گوید: گفتند یک دختر نمی‎تواند این طور بازی کند.

زندگی در دوره آپارتاید

نلسون ماندلا که بعد از ۲۷ سال در ۱۹۹۰ از زندان آزاد شد، نقش مهمی در پیشرفت ورزش آفریقای جنوبی داشت

دوره آپارتاید که از سال ۱۹۴۸ تا اوایل دهه ۹۰ میلادی در آفریقای جنوبی ادامه داشت، همه جنبه‎های زندگی در این کشور را تحت تأثیر قرار می‎داد.

خانواده دزیره الیس هم مثل خیلی‎های دیگر در آن دوره و پیش از شکل‎گیری جنبش ضد آپارتاید به رهبری نلسون ماندلا، رنج و سختی زیادی تحمل کردند. پدر الیس حامی و مشوق اصلی دخترش در عشق به فوتبال بود و در دوران حرفه‎ای او همیشه در کنارش حضور داشت.

الیس می‎گوید: " پدرم باور داشت که من باید دنبال کاری که دوست دارم بروم و آن چیزی بشوم که می‏خواهم. من هم رفتم سراغ فوتبال. گاهی اوقات جا‌هایی بود که نمی‎توانستیم برویم. اما می‎دانستیم کشور دارد تغییر می‎کند. ما به کارمان ادامه دادیم و برای عشق‎مان به این ورزش، بازی کردیم. "

"بعد از آزادی ماندلا، یک تیم ملی متحد برای زنان تشکیل شد. من سال ۱۹۹۳ برای بازی‎های آزمایشی به تیم پیوستم و با کسانی آشنا شدم که هنوز هم جزو بهترین دوستانم هستند. ما هنوز هم هر روز با هم حرف می‎زنیم. این نتیجه ایست که فوتبال برای من داشته. "

" همه در زندگی‎شان با شکست‎ها و چالش‎های مختلف روبرو می‎شوند، اما مهم نوع برخورد با آن‎هاست. من هیچوقت اهل عقب‎نشینی نبودم. من کمال‎گرا نیستم، اما دوست دارم همیشه بهترینم را انجام بدهم و نهایت تلاشم را بکنم. "

با این که الیس به آرزوی خود برای حضور در تیم ملی کشورش رسیده بود، اما، چون کار نداشت سال‎هایی پر از سختی را پشت سرگذاشت. به عقیده او فوتبال امروز تحول پیدا کرده و موقعیت‎های زیادی پیش روی بازیکنان قرار دارد: "وقتی من در تیم ملی بازی می‎کردم، ۹۰ درصد از بچه‎ها بیکار بودند. اما الان ۹۰ درصد بازیکنان یا مدرک دانشگاهی دارند، یا در حال تحصیل هستند، یا در تلویزیون به عنوان کارشناس کار می‎کنند و یا نماینده سازمان‎های بزرگ هستند. فوتبال در‌های زیادی را به روی آن‎ها باز کرده است. "

' می‎خواهیم مطمئن شویم هرگز فراموش نخواهیم شد'

سال ۲۰۱۸، تیم ملی فوتبال آفریقا که در رده‌بندی جهانی در جایگاه پنجاهم ایستاده بود توانست به فینال جام ملت‎های زنان آفریقا صعود کند. آن‎ها در ضربات پنالتی به نیجریه‎ای که ۱۱ بار قهرمان این مسابقات شده بود باختند، اما صعودشان به جام جهانی را قطعی کردند و این روز به یکی از مهم‎ترین روز‌های فوتبال ملی این کشور تبدیل شد. این اولین بار بود که تیم ملی زنان آفریقای جنوبی به جام جهانی می‎رفت.

الیس می‎گوید حتی در "تخیلی‌ترین تصوراتش" هم فکر نمی‎کرده یک روز آفریقای جنوبی به جام جهانی برسد و با به یاد آوردن آن روز هنوز هم مو به تنش سیخ می‎شود: "به عنوان بازیکن هیچ‌وقت چنین فرصتی نداشتم. حضور در جام جهانی اوج رویای هر بازیکنی است. من فکر می‎کنم حمایت‎های فدراسیون فوتبال از ما واقعا فوق‎العاده بوده. بدون آن‎ها چنین چیزی ممکن نمی‎شد. برای صعود به جام جهانی به یک فدراسیون درست و حسابی نیاز داشتیم و حالا ... بله این اتفاق افتاده. می‎خواهیم کاری کنیم دهان مردم از تعجب باز بماند. می‎خواهیم مطمئن شویم هیچ‌وقت فراموش نخواهیم شد. "

ابعاد کاری که این تیم انجام داد تازه وقتی مشخص شد که آن‎ها برای بازی دوستانه مقابل هلند در ماه ژانویه به خانه برگشتند و با استقبال گرم هواداران روبرو شدند. دستاورد‌های آن‎ها حتی در خارج از دنیای ورزش هم توجه‎های زیادی را به خود جلب کرد.

دزیره الیس می‎گوید: "در شبکه‎های اجتماعی پیام‎های زیادی برای حمایت از ما فرستاده شد و این فوق‎العاده بود. وقتی در غنا (میزبان دور گذشته جام ملت‎های زنان آفریقا) بودیم، حتی رئیس‎جمهوری هم زنگ زد و برایمان آرزوی موفقیت در دیدار فینال کرد. او در سخنرانی خود در پارلمان از من نام برد. این نشان می‎دهد فوتبال دارد تغییر می‎کند، اما این مسیر هنوز ادامه دارد و باید نتایج بهتری بگیریم. آهسته پیش می‎رویم، اما شکی نیست که اوضاع تغییر خواهد کرد. "