وزیر علیه ناشران کتاب‌های کمک آموزشی

وزیر آموزش و پرورش از همان ابتدای آغاز به کارش نشان داده است که برای جریان‌سازی و انتشار موثرتر دستورات و تصمیمات وزارتی‌اش پیش از هر چیز سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌رود.

به گزارش اعتماد، این‌بار هم سیدمحمد بطحایی از طریق توییتر اعلام کرد که عزم جزم کرده تا با نامه‌نگاری با مسوولان مختلف کشور به نبرد با موسسات و کتاب‌های کمک آموزشی برود. از نامه به رهبری گرفته تا نامه به دو وزیر و رییس سازمان صداوسیما.

تلاش وزیر برای جلب همکاری بخش‌های مختلف نظام چقدر بخت اجرایی شدن می‌یابد و چه شد که بطحایی برای اجرایی شدن یک مصوبه قانونی ناچار شد به نامه‌نگاری متوسل شود؟ ۲۵ آذر بود که رضوان حکیم‌زاده، معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش به «اعتماد» گفت: «ما مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی داریم که در آن صداوسیما را ملزم می‌کند که حتما نظر دستگاه‌های تخصصی در بحث تبلیغات تلویزیونی و نظر آموزش و پرورش را در رابطه با محصولاتی که در حوزه تعلیم و تربیت هستند، بگیرد.»

حالا وزیر آموزش و پرورش نوشته است که «برای اضطراب زدایی از کودکان و بازگرداندن شادی و نشاط به مدارس چندی پیش نامه‌ای را به محضر رهبر معظم انقلاب در خصوص تبلیغات پرتعداد و ناسالم برخی موسسات در رسانه‌ها نوشتم که مورد لطف و نظر مساعد ایشان قرار گرفت و دستورات موثری در این خصوص صادر کردند.»

بررسی متن این نامه نشان می‌دهد که درخواست وزیر از بالاترین مقام جمهوری اسلامی ایران در واقع اجرایی شدن همان مصوبه‌ای است که پیش‌تر به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده بود، اما هرگز به مرحله اجرا نرسید. از آنجایی که در متن این نامه از رهبری کمک خواسته شده به نظر می‌رسد که این قانون از طریق دیگری پیگیری نمی‌شده است.

متن کامل نامه وزیر خطاب به رهبری را می‌خوانید:

«محضر مبارک رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)

همان‌طور که مستحضرید یکی از عوامل تهدیدکننده برای نظام آموزش و پرورش رسمی وجود موسساتی است که به بهانه تقویت علمی، آماده‌سازی دانش‌آموزان برای موفقیت در کنکور یا به نام توسعه مهارت‌های ذهنی، همه انرژی، توان و توجه دانش‌آموزان را معطوف به برنامه‌های به اصطلاح کمک درسی می‌کنند و اجرای برنامه‌های اصیل تربیتی و فعالیت‌های پرورشی را با تهدید مواجه کرده‌اند. ورود این موسسات در رقابت‌های تجاری و جلب مشتری بیشتر که صرفا باانگیزه‌های اقتصادی و جذب منافع بیشتر صورت گرفته است، دامنه تبلیغات را از طریق رسانه ملی در ماه‌های اخیر به شدت گسترش داده و یک نوع تشنگی کاذب و شدید را برای مردم و دانش‌آموزان ایجاد کرده است، به‌طوری که حتی در دوره ابتدایی نیز نونهالان را درگیر این فضای مسموم و مخرب کرده است.

کثرت و تنوع سرسام‌آور تبلیغات تلویزیونی، برگزاری کلاس‌های به اصطلاح آموزشی که مدرس آن با وهن الگو‌های رفتاری و نقش اصیل معلم در یادگیری، روش‌های بسیار ناصحیح را ترویج می‌کند، کتاب‌های به اصطلاح کمک درسی و برگزاری آزمون‌های آماده‌سازی، اختلالی جدی و مخرب در فرآیند یاددهی- یادگیری ایجاد می‌کنند.

ضمن پوزش از تصدیع، استدعا دارم پیرو مکاتباتی که قبلا با ریاست محترم صداوسیما به عمل آمده است، در صورت صلاحدید مقرر فرمایید: کاهش قابل توجه برنامه‌های مذکور از سوی دفتر آن معظم‌له مورد تاکید قرار گیرد و پخش هرگونه برنامه در این خصوص از حیث تعداد و زمان پخش و محتوای آن با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش صورت گیرد.»

ارادتمند- سیدمحمد بطحایی

همزمانی نامه وزیر با سفر ناشران به قم

نامه وزیر در تاریخ ۱۷ آذر ماه به دفتر رهبری ارسال شده است و یک منبع آگاه در آموزش و پرورش می‌گوید که چهار روز بعد دستوری روی این نامه خطاب به عبدالعلی علی عسکری، رییس سازمان صدا و سیما و محمدرضا مخبردزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر و در آن دستور رهبر در مورد اقدام مقتضی در مورد آسیب‌های گسترده موسسات آموزشی و کنکور ابلاغ شده است.

شاید همزمانی این نامه با سفر موسسات آموزشی به قم از سر اتفاق بوده باشد، اما نمی‌توان نادیده گرفت که تاریخ صدور این نامه (۱۷ آذر ماه) دقیقا مصادف با همان روزی است که جمعی از ناشران کتاب‌های کمک آموزشی به قم سفر کردند.

همان روزی که موسس انتشارات گاج در دیدار با آیت‌الله سید‌هاشم حسینی‌بوشهری، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه گفته بود: «با حذف تکلیف دانش‌آموزان، آنان از فراگیری و آموزش دور شده و به سمت فضای مجازی کشیده می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.» و همچنین مصادف بود با انتشار سخن علما مبنی بر اینکه «برداشتن تکلیف از دانش‌آموزان در مدارس اشتباه و بر خلاف سنت قرآن و سیره علماست و وزیر آموزش و پرورش باید به این مساله رسیدگی کند.»

کسانی که به دیدار مراجع در قم رفتند بخش عظیمی از محصولات کمک آموزشی را تولید می‌کنند و آشناترین نام‌های تجارت کنکور هستند و حالا وزارت آموزش و پرورش تلاش دارد تا در نبردی که به تنهایی نتوانسته آن را پیش ببرد از سایر نهادها، چهره‌ها و وزارتخانه‌ها کمک بگیرد و البته بطحایی گام به گام این نبرد را در شبکه‌های اجتماعی به انتشار می‌گذارد، شاید برای اینکه همزمان با ارسال نامه به وزرا افکار عمومی را متوجه مسوولیت سایر نهاد‌ها کند.

از توییت تا اجرا

وزیر آموزش و پرورش در ادامه توییت‌های زنجیره‌ای خود اشاره کرده بود که از دو وزیر دولت هم برای ساماندهی بحث موسسات آموزشی کمک خواسته است: «از وزارت ارشاد و برادرم جناب دکتر صالحی خواسته‌ام تا صدور مجوز برای کتب کمک درسی را منوط به تایید کارشناسان آموزش و پرورش کند. به برادر عزیزم مهندس رحمانی وزیر محترم صمت نیز اعلام کردم که از نظر وزارت آموزش و پرورش تخصیص ارز دولتی و حمایتی برای کاغذ کتب کمک درسی هیچ توجیهی ندارد و ارز مربوط صرف تامین سایر اقلام شود.» توییت‌های سید محمد بطحایی البته نظر کاربران و رسانه‌های بسیاری را به خود جلب کرد، اما از این توییت‌ها تا جامه عمل پوشیدن خواسته‌های وزیر آموزش و پرورش چقدر فاصله وجود دارد؟ از نامه‌هایی که او روانه دو وزارتخانه کرده است، خبری هست؟

از نامه وزیر آموزش و پرورش هنوز خبری در وزارت ارشاد نیست، دست‌کم دستوری روی نامه‌ای که بطحایی نوشته، صادر نشده است. محمدجواد مرادی‌نیا، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی (اداره کتاب) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به «اعتماد» می‌گوید: «این نامه هنوز به اداره کتاب نرسیده است و طبیعتا زمانی که نامه به دستمان برسد، دقیق‌تر می‌توان در این مورد اظهارنظر کرد. نکته دیگر این است که باید ببینیم نظر و دستور وزیر ارشاد در این مورد چیست.»

به گفته او شرایط صدور مجوز برای کتاب‌های کمک آموزشی مانند سایر کتاب‌هاست. ناشر کتابش را ارایه می‌کند و در صورت تطابق با مقررات مجوز می‌گیرد، اما مرادی‌نیا می‌گوید که از نظر ارشاد هم بازار کتاب‌های کمک آموزشی باید نظمی بگیرد: «ما هم همان دغدغه وزیر محترم آموزش و پرورش را داریم و تمایل داریم که این بازار آشفته کتاب‌های کمک آموزشی ساماندهی شود و وضعیتی منطقی پیدا کند. برای همین در چارچوب شرح وظایف دستگاه خودمان و قوانین و مقررات وزارت ارشاد، آمادگی همکاری با وزارت آموزش و پرورش را داریم.»

در وزارت صنعت، معدن و تجارت هم هنوز خبری از نامه وزیر آموزش و پرورش نیست. بنا به گفته مهدی نیازی، سرپرست دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر موسسات آموزشی برای چاپ کتاب خود از کاغذ با ارز دولتی استفاده می‌کنند. نیازی به «اعتماد» می‌گوید که هنوز نامه وزیر آموزش و پرورش را ندیده و فعلا هم اقدامی در جهت درخواست او در این وزارتخانه به عمل نیامده است.

آخرین توییت روز جمعه وزیر آموزش و پرورش این بود: «در نامه‌ای به برادر عزیزم دکتر علی عسگری با استناد به نص صریح قانون خواسته‌ام هر گونه تبلیغات در این زمینه با مجوز وزارت آموزش و پرورش انجام شود.» فهرست کسانی که مخاطب نامه وزیر آموزش و پرورش بوده‌اند، شامل چهار نفر است. از این میان، وزیر ارشاد و رییس صداوسیما به مانند خود سید محمد بطحایی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند و با این وجود به نظر می‌رسد رسیدگی به مصوبه این شورا و تعاملاتی که می‌توانست در چارچوب این شورا به نتیجه برسد باید به مدد نامه‌نگاری‌های جداگانه، به استمداد طلبیدن رهبری و استفاده از تاثیر شبکه‌های اجتماعی پیش برود.